Kỹ thuật tạo giống cây keo lá tràm

Keo lá tràm còn lá tên khác là tràm bông vàng, là cây gỗ nhỡ, thường xanh cao 15-25m, đường kính tới 30-40cm.

Sống được trên nhiều loại đất từ đất cát ven biển đến đất đá vôi, đất chua phèn, đất bị xói mòn trơ sỏi đất,… mọc tốt trên đất còn giàu dinh dưỡng, tầng dày, độ pH trung tính hoặc hơi chua. Tái sinh hạt và chồi đều tốt.

Là cây ưa sáng mạnh, sinh trưởng nhanh ở những vùng có khí hậu nóng ẩm hoặc cận ẩm, nhiệt độ trung bình năm trên 24⁰C, lượng mưa hàng năm 2.000-2.500mm. Tuy nhiên, keo lá tràm vẫn mọc được ở vùng khô hạn nhưng sinh trưởng chậm và cành nhánh nhiều.

1. Nguồn giống

– Từ hạt:

Thu hái hạt giống: Cây trồng 3-4 năm bắt đầu ra hoa, thu hái giống ở lâm phần giống từ 5 tuổi trở lên. Sản lượng hạt trung bình của lâm phần 10 tuổi là 15kg/ha/năm. Các tỉnh phía Bắc thu hái từ tháng 4-6, các tỉnh phía Nam từ tháng 2-3. Khi quả chín vỏ khô màu nâu nhạt hoặc xám, hạt màu nâu đen phải thu hái ngay tránh bị quả nứt ra rụng hết hạt.

Chế biến hạt giống: Phân loại quả, ủ thành từng đống 2-3 ngày cho chín đều, đống ủ không cao quá 50 cm, ở nơi thoáng gió, mỗi ngày đảo lại 1 lần. Đem quả chín phơi dưới nắng để tách hạt. Phơi tiếp 2-3 nắng, rồi sàng xẩy sạch và bảo quản.

Bảo quản hạt giống: Hạt sau khi phơi khô, có độ ẩm 7-8% đem bảo quản trong chum vại nút kín, cất nơi thoáng mát, duy trì sức sống của hạt được 1 năm với tỷ lệ nẩy mầm giảm 20-30%. Hạt đựng trong túi nilông hàn kín bảo quản ở nhiệt độ 5-10⁰C có thể duy trì sức sống được vài năm.

– Từ hom cành:

Cây trội lấy vật liệu giống phải có các chỉ số sinh trưởng vượt trội so với trị số trung bình của quần thể ít nhất l,5-2,0 lần độ lệch chuẩn, thân thẳng, chiều cao dưới cành lớn, cành nhánh nhỏ, tán cân đối, không bị sâu bệnh.

2. Tạo cây con

– Tạo cây con từ hạt:

Xử lý hạt giống: Ngâm hạt trong nước sôi 1 phút để nguội dần, sau 8 giờ vớt ra cho vào túi vải đem ủ, mỗi ngày rửa chua 1 lần, sau 2-3 ngày hạt nứt nanh.

Tạo cây mầm: Thời vụ gieo ươm phải tiến hành trước khi trồng rừng 2,5-3 tháng. Tránh gieo hạt vào thời kỳ có rét đậm kéo dài. Gieo 0,7 kg hạt/m² hoặc l kg hạt/1,5m². Trước khi gieo phải tưới đủ ẩm cho luống gieo. Vãi đều hạt trên mặt luống, sau đó sàng một lớp đất nhỏ hoặc cát phủ dày 0,5 cm. Dùng bình hoa sen lỗ nhỏ tưới 2-3 lần mỗi ngày.

Tạo bầu: Vỏ bầu làm bằng túi Polyetylen kích thước 9×12 cm, có đáy hoặc không đáy, xung quanh đục 6-8 lỗ để thoát nước. Ruột bầu: Nơi đất bạc màu trộn 80% đất tầng mặt + 20% phân chuồng hoai; Nơi đất có thành phần cơ giới nặng trộn 68-69% đất tầng mặt + 20% cát +10% phân chuồng hoai + 1-2% Supe lân; Nơi đất có nhiều mùn, thành phần cơ giới từ nhẹ đến trung bình, trộn 90% đất tầng mặt + 8-9% phân chuồng hoai + l-2% Supe lân. Nên lấy đất tầng mặt dưới rừng keo lá tràm 5 tuổi trở lên, hoặc sử dụng chế phẩm NITRAZIN để nhiễm nấm trước khi cấy cây vào bầu.

Gieo hạt hoặc cấy cây mầm vào bầu: Trường hợp gieo hạt trực tiếp vào bầu thì khi hạt đã được xử lý nứt nanh đem gieo thẳng vào bầu. Trường hợp cấy cây thì khi cây mầm đã nhú khỏi mặt đất, có 2 lá mầm hình que diêm, nhổ đem cấy mỗi bầu 1 cây. Trước khi gieo hạt hoặc cấy cây đều phải tưới đẫm nước luống hoặc bầu. Tưới lại một lần nữa bằng nước sạch để rửa lá mầm và lấp các lỗ trống trong bầu đất. Cắm ràng ràng hoặc làm giàn che cho cây mầm. Sau 7-10 ngày cấy dặm những bầu có cây chết hoặc hạt không nảy mầm.

Chăm sóc cây ươm từ hạt: Khi cây mầm có 1-2 lá thật thì nhổ bỏ ràng hoặc dỡ giàn che. Dùng bình hoa sen tưới nước cho cây mỗi ngày 2 lần vào buổi sáng và chiều muộn. Định kỳ 10 đến 15 ngày nhổ cỏ và phá váng mặt bầu 1 lần. Sau 1 tháng bón thúc 2-3 lần bằng phân NPK (25:58:17) nồng độ 2-3%, lượng tưới 2 lít/m². Không tưới phân vào ngày có mưa nhiều, hoặc lúc trời nắng gắt. Trước khi xuất vườn 15 ngày phải đảo bầu, ngừng bón phân và tưới nước, phân loại cây để chuẩn bị xuất vườn.

Nếu thấy xuất hiện bệnh phấn trắng dùng hỗn hợp lưu huỳnh + vôi với nồng độ 3-5 ppm phun 1 lít cho 24 m², phun 2-3 lần liên tục, định kỳ 10-15 ngày/1ần. Nếu thấy xuất hiện bệnh lở cổ rễ thì dùng Ben lát 0,5% phun 1 lít cho 24 m², định kỳ 7-l0 ngày phun một lần. Sâu ăn lá thường gặp là bọ rùa, cầu cấu, có thể dùng 5 ml Fenitrotion hoà trong l lít nước sạch phun cho 10 m² luống bầu hoặc dùng tro bếp sàng lên mặt luống, sau vài ngày tưới nước làm sạch lá.

– Tạo cây con bằng hom cành

Xây dựng vườn giống lấy hom: Đất có thành phần cơ giới nhẹ, dễ thoát nước. Cày bừa toàn diện 2 lần làm đất sạch, tơi mịn và phân luống để trồng. Cuốc hố kích thước 30x30x30 (cm), khoảng cách 0,8×0,4 (m). Bón lót mỗi hố 1-2 kg phân chuồng hoai, 100 g NPK (5:10:3) hoặc 300 g phân lân hữu cơ vi sinh. Tưới nước đủ ẩm và theo định kỳ 15-20 ngày làm cỏ phá váng cho cây 1 lần.

Tạo chồi: Lần đầu: Sau khi trồng 3-4 tháng, cắt tạo chồi lần đầu. Dùng kéo sắc cắt cây ở độ cao 70 cm, phun Benlat 0,15% cho ướt cả cây để khử trùng. Lần tiếp theo: Hàng năm, cuối mùa sinh trưởng đốn tạo chồi và làm trẻ hoá cây giống. Cách cắt đốn tạo chồi như lần đầu. Sau khi cắt đốn xới đất quanh gốc, làm cỏ toàn diện. Bón thúc mỗi cây 50 g NPK (5:10:3) hay 100 g phân lân lân hữu cơ vi sinh, rồi vun gốc và tưới đủ ẩm cho cây.

Xây dựng khu giâm hom, luống và vòm giâm hom: Khu giâm hom có mái lưới nilon hoặc tấm đan có độ che 60-75%, phía trong xây các luống giâm hom. Luống giâm hom rộng 1-1,2m, dài 5-10m, cao 10-12cm, đáy luống dốc 3% về phía có lỗ thoát nước. Trong luống đặt các bầu đất hoặc cát thô để giâm hom. Vỏ bầu làm bằng Polyetylen, đường kính 5-6cm, cao 10-12cm, thủng đáy nếu có đáy phải đục lỗ ở đáy và xung quanh để thoát nước. Ruột bầu làm bằng đất tầng B, thành phần cơ giới nhẹ. Vòm che có khung bằng sắt hoặc tre được phủ bằng nilon trong trùm kín cả luống giâm để giữ độ ẩm cho hom giâm.

Cắt cành lấy hom và giâm hom: Mùa giâm hom phải thực hiện trước mùa trồng rừng 3 tháng, nếu quá thì phải giảm tưới nước, bón phân để hãm cây. Ở Bắc Bộ giâm hom tháng 4 đến tháng 10, 11. Ở miền Trung và Nam Bộ giâm hom trước mùa mưa 2-3 tháng.

Cắt cành đầu vụ lần đầu cách lần sau 1 tháng, tiếp theo có thể cách 15-20 ngày cắt 1 lần. Cắt xong phải dọn vệ sinh, phun Benlat 0,15% cho ướt cây, bón thúc phân NPK hay phân lân hữu cơ vi sinh như khi đốn tạo chồi và vun xới gốc. Cắt cành lấy hom vào buổi sáng, khi cắt để lại ở phần gốc còn lại trên cây ít nhất 2 đôi lá hoặc 2 chồi ngủ. Dùng dao sắc cắt hom tránh làm dập. Hom dài 6-7cm, có 1-2 lá, cắt bỏ 2/3 diện tích phiến lá, phần gốc hom cắt vát 45⁰ và nhẵn. Hom cắt xong ngâm vào dung dịch Benlat 0,3% trong 1 giờ. Sau khi vớt hom ra, chấm gốc hom vào thuốc bột TTG hoặc IBA nồng độ 0,75%, cứ 100g thuốc dùng cho 1-1,2 vạn hom, rồi cấy ngay vào bầu hoặc cát trên luống ở khu giâm hom. Hom cắt lần nào phải xử lý thuốc và cấy ngay lần ấy, không để qua đêm. Mỗi bầu cấy 1 hom, nếu cấy trên cát thì khoảng cách hom là 7x2cm. Độ sâu cấy hom 2-3cm.

Giâm và chăm sóc hom giâm:

Trước khi giâm hom 12 giờ phải phun Benlat 0,15% đủ ướt sâu 1-2cm mặt bầu hoặc cát trong luống. Tưới đủ ẩm cho bầu hoặc cát trong luống, dùng que nhọn chọc lỗ rồi cấy hom đã được xử lý, chụp vòm che lên luống giâm. Tưới ẩm cho hom giâm đảm bảo mặt lá luôn luôn ẩm cho đến khi ra rễ.

Chuyển cây con đã ra rễ hoặc cấy vào bầu đất để nuôi dưỡng ở dưới giàn che hoặc cắm ràng che nắng 60-70% cho đến khi cây sống ổn định. Định kỳ 15 ngày 1 lần làm cỏ phá váng, tưới thúc NPK (5:10:3) nồng độ 1%, lượng tưới 2lít/m² mặt luống. Định kỳ 10 ngày 1 lần phun Benlat 0,15% để phòng bệnh thối nhũn hom, bấm tỉa chồi bất định, trên mỗi cây hom chỉ để 1 chồi phát triển.

Khi cây hom cao 20-25cm thì đưa đi trồng. Trước khi xuất vườn 1 tuần phải cắt bớt lá, đảo bầu, loại bỏ cây yếu, sâu bệnh, ngừng tưới nước, tưới phân.

3. Tiêu chuẩn cây con

Cây mang đi trồng 2,5-3 tháng tuổi, kích thước cao 25-35cm, đường kính cổ rễ 0,2-0,3cm, sinh trưởng tốt, khoẻ mạnh và cân đối.

(Theo Trung tâm Khuyến nông Quốc gia)