Tơ tằm Vọng Nguyệt – Tiếng vọng từ một làng nghề huyền thoại

Làng Vọng Nguyệt thuộc xã Tam Giang, huyện Yên Phong, tỉnh Bắc Ninh, một ngôi làng nằm lơ thơ bên tả ngạn sông Cầu và được dòng sông che chở từ hàng ngàn năm nay. Không chỉ nổi danh là một làng Việt cổ với những di sản văn hóa phi vật thể đánh dấu những mốc son thăng trầm của văn hóa làng xã, làng Vọng Nguyệt còn khắc sâu vào ký ức mỗi người về một làng nghề tơ tằm có lịch sử hàng nghìn năm.  

Tìm về làng Vọng Nguyệt trong chuyến du lịch Tam Giang, chắc hẳn du khách sẽ phải ngỡ ngàng khi được nghe kể những câu chuyện xưa đầy lý thú. Ngày xưa, mảnh đất này có tên là Ngột Nhì. Vào một ngày, có một người đàn ông họ Chu tìm tới khẩn hoang lập làng và được phong làm Tổ làng. Khi ông qua đời được an táng ở đồng Đống Tranh, một vị trí nhìn xuống ao bán nguyệt, từ đó người ta gọi là làng Vọng Nguyệt. Vọng Nguyệt, một cái tên đầy chất thơ, như chính sự thanh bình, yên ả của làng quê này vậy.

Làng Vọng Nguyệt không chỉ được mệnh danh là mảnh đất địa linh nhân kiệt, nơi sản sinh ra những nhân tài lẫy lừng nơi đất Bắc. Làng Vọng Nguyệt còn lưu danh muôn thuở bởi cái nghề mà cha ông để lại từ ngàn xưa: nghề trồng dâu nuôi tằm, ươm tơ kéo kén.

Tơ tằm bén duyên chẳng biết tự khi nào, người ta chỉ nhớ về những câu chuyện truyền đời từ những ngày xa xưa, khi Vọng Nguyệt còn là mảnh đất được triều đình giao cho nhiệm vụ ươm tơ dệt vải. Nhiều dòng họ lớn trong làng như: Nguyễn Hữu, Chu, Ngô Quý, Ngô Xuân đã cùng nhau tạo nên những kỳ tích, mang danh làng tơ tằm Vọng Nguyệt vang xa khắp chốn.

Dường như, cái nghiệp nông tang đã trở thành một đặc ân của làng này, chỉ thấy rằng khi nuôi tằm thì cho nhiều kén, mỗi nong kén lại kéo được nhiều tơ. Cùng với đó là tinh thần chịu thương chịu khó, cái lòng yêu nghề của mỗi con người nơi đây đã giúp tạo ra những sợi tơ tằm óng ả, suôn mềm. Những sản phẩm ấy được những người hoàng tộc vô cùng ưa chuộng và tạo nên một thời kỳ hoàng kim cho một làng nghề cổ xưa.

Dường như, trong những câu chuyện còn sót lại của các bậc tiền bối còn phảng phất những niềm tự hào bất tận về lịch sử đầy vẻ vang của một ngôi làng sầm uất bên dòng sông Cầu thuở trước. Cho tới ngày nay, làng nghề Vọng Nguyệt đã vượt qua những thời kỳ gian khó của lịch sử, tiếp tục giữ vững và phát triển cái nghiệp của cha ông.

Du lịch Tam Giang vào mùa hè, du khách sẽ được tận mắt chiêm ngưỡng những ruộng dâu xanh mướt trải dài hai bên đường làng. Đâu đó trong không gian đầy yên ả của làng quê Bắc Bộ, người ta lại bị hút hồn bởi một bức tranh đầy mê hoặc về những cô gái đang mải mê hái lá dâu dưới ánh mặt trời huyền ảo.

Đi sâu vào làng Vọng Nguyệt, cái không gian yên ắng được thay thế bằng tiếng quay tơ kẽo kẹt đều đều. Cái âm thanh mộc mạc ấy như vang mãi trong tâm trí mỗi người, gợi lên những ký ức huy hoàng ngày xưa và lòng tin về một tương lai tươi sáng của làng nghề.

Những thành quả sau một quá trình lao động miệt mài là động lực to lớn để người dân làng Vọng Nguyệt quyết tâm gắn bó với nghề. Mỗi năm làng Vọng Nguyệt đã sản xuất ra 60 đến 70 tấn tơ, chiếm tới 10% sản lượng tơ tằm của cả nước. Không những vậy, những sản phẩm tơ tằm của làng luôn chiếm được lòng tin và được người tiêu dùng cả nước ưa chuộng.

Làng Vọng Nguyệt được xem là một điểm đến không thể bỏ qua trong những tour du lịch Tam Giang. Người ta tìm về đây để hưởng thụ cái không gian yên ả xứ Bắc, để được sống lại với một thời kỳ hoàng kim trong lịch sử và hơn hết để chiêm nghiệm về cái nghiệp nông tang đã gắn bó với người dân nơi đây tự thuở nào.

Dù ai buôn Sở bán Tần,

Không bằng Vọng Nguyệt chuyên cần ươm tơ.

Dòng sông Cầu muôn đời vẫn chảy, vẫn mải miết bồi đắp phù sa cho những nương dâu xanh biếc. Và người dân làng Vọng Nguyệt muôn đời vẫn thủy chung gắn bó với làng nghề mặc những thăng trầm của đời, của người. Vang lên trong tiếng ru con của người mẹ trẻ, người ta lại càng thấm thía hơn cái lòng yêu nghề, cái niềm tin mãnh liệt vào những sự phát triển không ngừng của một làng nghề truyền thống xứ Tam Giang.

Loan vtp – MT