Xây dựng cơ chế, thúc đẩy xuất khẩu nông sản qua đường biển

Nhằm thúc đẩy xuất khẩu nông sản, rau quả tươi trong thời gian tới qua vận tải đường biển, giảm thiểu ách tắc cho xuất khẩu nông sản của Việt Nam qua các tỉnh biên giới phía Bắc, Bộ NN&PTNT phối hợp cùng Bộ Giao thông Vận tải, Bộ Công thương, cùng các Hiệp hội các ngành liên quan, các doanh nghiệp… đối thoại để tìm ra giải pháp, cùng xây dựng cơ chế để xuất khẩu nông sản mạnh và thuận lợi qua đường biển.

Theo Cục Hàng hải, hàng hóa đi đường biển yêu cầu bộ chứng từ phải đầy đủ. Để hàng hóa lên được tàu thì phải có chất lượng, mã số vùng trồng… Nếu hàng hóa không đảm bảo các yêu cầu thì khi sang Trung Quốc sẽ bị trả lại và chủ hàng sẽ phải chịu toàn bộ chi phí. Về vỏ container lạnh bị thiếu, đại diện Cục Hàng hải cho biết: Do đặc điểm thương mại giữa Việt Nam và Trung Quốc, hàng  xuất khẩu sử dụng container lạnh nhưng hàng nhập khẩu lại không sử dụng container lạnh. Noài ra, các doanh nghiệp vận tải đều cho rằng chi phí nhập khẩu vỏ container về rất cao và tình trạng hạn chế về ổ cắm trên tàu nên khả năng đáp ứng container lạnh không cao.

Ông Văn Nhật Tùng, đại diện hãng tàu CMA cho biết: Ngoài vận chuyển thanh long đi Trung Quốc, doanh nghiệp còn có mặt hàng chuối. Chuối đi nhiều hơn thanh long và đây là mặt hàng có sự thiết lập hợp đồng từ trước. Nay hàng hóa tăng thêm sẽ có xung đột với khách hàng đã đi thường xuyên và có cam kết với hãng tàu. Nếu doanh nghiệp thanh long đi đường biển thì cần có tiến trình, cam kết để doanh nghiệp đầu tư chuyển vỏ container về. Bên cạnh đó, các doanh nghiệp đã đi đường biển thì họ đã có được hệ thống, sự tin tưởng của địa phương, lực lượng hải quan... với doanh nghiệp. Nhưng nay, một số doanh nghiệp mới đã quen theo cách thông quan đường bộ nay chuyển sang đường biển sẽ có những mặt hạn chế nhất định.

Ông Lê Quang Trung, Phó Tổng giám đốc Tổng công ty Hàng hải Việt Nam chia sẻ: Cần có đầu mối thu gom hàng trên cơ sở nhu cầu của doanh nghiệp, các doanh nghiệp sẽ có giải pháp để có bài toán về chi phí ổn định hơn, tránh nhu cầu đơn lẻ, khó đáp ứng. Ngoài ra, cần có giải pháp căn cơ, Bộ NN&PTNT làm đầu mối tập trung các nhà xuất khẩu lớn và đơn vị vận chuyển, đây là bài toán kinh tế xuất khẩu dài hạn.

Ông Mai Xuân Thìn, Giám đốc Công ty Trách nhiệm Hữu hạn Rồng Đỏ kiến nghị: Các hãng vận tải nên phát triển nhiều tàu lạnh, trọng tải nhỏ để có thể vào các cảng địa phương gần vùng nguyên liệu. Bên cạnh đó, vấn đề vận chuyển quốc tế là thiếu yếu, cơ quan quản lý cần kiểm soát mức giá trần về phí logistics để hàng hóa có thể lưu thông .

Tại cuộc họp, tất cả các doanh nghiệp  xuất khẩu nông sản  đều đề xuất cần có sự minh bạch về cước vận chuyển để doanh nghiệp yên tâm trong thương mại. Chi phí logistics quá cao đang khiến chúng ta mất thị trường.

Ông Nguyễn Đình Tùng, Tổng giám đốc Công ty Xuất nhập khẩu Vina T&T chia sẻ: Có hay không việc các hãng tàu nâng giá quá cao, doanh nghiệp xuất khẩu nông sản bị nông dân trách vì mua với giá thấp nhưng bán ở thị trường nước ngoài với giá rất cao. Nhưng thực tế, khoảng chênh lệc đó là  do chi phí logistics, nếu tình trạng này kéo dài thì hàng hóa Việt Nam sẽ không cạnh tranh được với các nước khác.

Ông Trần Thanh Hải, Phó Cục trưởng Cục Xuất Nhập Khẩu, Bộ Công thương cho biết: Đây là thời điểm khủng hoản logistics toàn cầu nên chúng ta cần phải thay đổi, phải có nhiều khách hàng lớn, thường xuyên; tránh phụ thuộc vào thương nhân, thương lái Trung Quốc. Liên quan vụ ùn ứ hàng hoá, nông sản tại các cửa khẩu, hiện chỉ có có 9 loại hoa quả của Việt Nam được phép đi chính ngạch sang Trung Quốc, còn lại phải xuất khẩu tiểu ngạch.

Ông Nguyễn Xuân Sang, Thứ trưởng Bộ Giao thông Vận tải cho biết: Hiện nay, cơ sở hạ tầng cảng biển cơ bản đáp ứng được yêu cầu xuất khẩu. Một số hạn chế đang được Bộ Giao thông Vận tải đưa vào khắc phục. Thời gian tới, sẽ đầu tư xây dựng cảng Vạn Ninh, tỉnh Quảng Ninh để mở thêm một tuyến vận tải hàng hóa bằng đường biển sang Trung Quốc. Nếu cảng Vạn Ninh hoạt động sẽ giúp giảm được chi phí cho doanh nghiệp. Bộ Giao thông Vận tải sẵn sàng cùng Bộ NN&PTNT làm cầu nối giữa nhà xuất khẩu vào người mua.

Tại cuộc họp, ông Trần Thanh Nam, Thứ trưởng Bộ NN&PTNT cho biết: Về việc hàng nông sản ùn tắc tại cửa khẩu, phía Trung Quốc lại đang tạm dừng thông quan tại cửa khẩu Móng Cái tỉnh Quảng Ninh do phát hiện lô hàng của Việt Nam dính Covid-19 trên bao bì hàng hóa. Hàng hóa nông sản của Việt Nam xuất khẩu sang Trung Quốc phải đảm bảo an toàn, các doanh nghiệp cần xiết chặt ở khâu bao bì, phương tiện vận chuyển hàng hóa vì Trung Quốc rất kiên quyết với chiến lược “Zero Covid”. Ông khẳng định hàng nông sản phải đảm bảo chất lượng khi xuất khẩu đường tiểu ngạch hay chính ngạch.

Bên cạnh phát triển xuất nhập khẩu qua đường bộ, các doanh nghiệp cần phải phát triển mạnh cả đường biển. Bộ NN&PTNT mong muốn cùng các bộ, ngành, doanh nghiệp xây dựng cơ chế để xuất khẩu nông sản mạnh và thuận lợi qua đường biển. Qua kiến nghị của các doanh nghiệp, để điều kiện thuận lợi nhất hàng hóa có thể vận chuyển qua các đường vận chuyển khác không nhất thiết phải bằng đường bộ. Đồng thời giao Tổ công tác 970 của Bộ phối hợp cùng các doanh nghiệp, hiệp hội ngành hàng tập hợp nhu cầu tiêu thụ, vận chuyển bằng đường biển. Từ đó, Tổ sẽ kết nối với Bộ Giao thông Vận tải để liên hệ với các doanh nghiệp vận chuyển để làm sao có chi phí thấp nhất, thuận lợi nhất.

Với đường bộ, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tiếp tục làm việc với các cửa khẩu để thông tin đến các doanh nghiệp. Các doanh nghiệp phải phối hợp chặt với các địa phương ở vùng biên giới để nắm thông tin kịp thời, nhằm đảm bảo lượng hàng không bị ùn tắc. Bộ NN&PTNT sẽ tiếp tục kết nối các nhà máy chế biến với vùng nguyên liệu, nhằm đảm bảo nguồn nguyên liệu chất lượng cho các nhà máy. Ngoài ra, các địa phương cần đẩy mạnh hơn nữa việc tiêu thụ nôi địa. Đồng thời, Bộ NN&PTNT sẽ kết hợp với Bộ Ngoại giao, làm việc với Đại Sứ quán ở các nước để kết nối, thúc đẩy, đa dạng hóa thị trường tiêu thụ nông sản trong thời gian tới.