Chiều 26/12, Phó Thủ tướng Lê Văn Thành đã chủ trì cuộc họp trực tuyến về tháo gỡ khó khăn trong hoạt động xuất nhập khẩu hàng hóa qua các tỉnh biên giới phía Bắc.

Ùn tắc nhưng xe vẫn đổ về cửa khẩu

Theo báo cáo tổng hợp của ngành công thương, tổng số phương tiện đang chờ ở các cửa khẩu biên giới Việt Nam-Trung Quốc đến sáng 25/12/2021 là trên 5.700 xe, nhiều nhất ở Lạng Sơn và Quảng Ninh.

Tình trạng ùn tắc như hiện nay là do Trung Quốc kiên trì với chiến lược “Zero Covid” và có biện pháp kiểm soát, phòng chống dịch ở các cửa khẩu khiến xảy ra tình trạng ùn tắc. 

Bên cạnh đó, trong quá trình lưu thông qua cửa khẩu sang Trung Quốc, một số công dân Việt Nam và hàng hóa qua kiểm tra phát hiện SARS-CoV-2 nên phía Trung Quốc đã siết chặt hơn các biện pháp kiểm soát, khử khuẩn xe và hàng, phải trung chuyển lái xe ở cửa khẩu... khiến tốn nhiều thời gian, gây ùn ứ.

“Thủ tục giao nhận thực hiện chặt chẽ hơn, lái xe Việt Nam không được vào nội địa Trung Quốc. Quy trình kiểm dịch cũng phức tạp hơn,” Thứ trưởng Bộ Công Thương Trần Quốc Khánh cho biết về nguyên nhân khách quan của tình trạng ùn ứ. 

Về nguyên nhân chủ quan, theo Thứ trưởng Trần Quốc Khánh, đây là những điểm yếu cố hữu của sản xuất và xuất khẩu nông sản của ta trong thời gian qua. Đó là sản xuất nông nghiệp không theo tín hiệu, nhu cầu thị trường, xuất khẩu chủ yếu theo hình thức trao đổi cư dân (tiểu ngạch), không xuất khẩu chính ngạch vào Trung Quốc…

Mặc dù, các bộ, địa phương biên giới liên tục có các khuyến cáo về tình hình ùn tắc tại các khu vực cửa khẩu nhưng các thương nhân vẫn tiếp tục đưa hàng lên cửa khẩu dẫn đến tình trạng ùn tắc ngày càng nghiêm trọng hơn.

Như lãnh đạo tỉnh Lạng Sơn cho biết, thông quan thực hiện trong 8 giờ hành chính/ngày. Tuy nhiên, trong 1 ngày chỉ thông quan được 88 xe hàng hóa qua cả 2 cửa khẩu Hữu Nghị và Chi Ma, trong khi cửa khẩu Tân Thanh thì chưa mở trở lại. Trung bình 1 giờ chỉ thông quan được khoảng 8 xe.

Lạng Sơn đã thông tin trên trang điện tử từng ngày về thời gian, lượng xe thông quan; nhắn tin zalo với các doanh nghiệp, chủ hàng thường xuyên xuất nhập khẩu qua Lạng Sơn về tình trạng hàng ngày. Nhưng mỗi ngày vẫn có đến 60-70 xe từ các địa phương lên Lạng Sơn, vấn đề này tỉnh không điều tiết được.

Tại cuộc họp, nhiều địa phương đề xuất Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo các bộ, ngành khẩn trương trao đổi, điện đàm với phía Trung Quốc để khôi phục một số cửa khẩu xuất khẩu nông sản trọng điểm, nâng cao năng lực thông quan hàng hóa.

Chính phủ chỉ đạo Bộ Y tế sớm ban hành hướng dẫn về phòng, chống dịch với các địa phương vùng biên giới phía Bắc để sớm thiết lập "vùng xanh" ở các cửa khẩu, tạo dựng lòng tin cho phía Trung Quốc về vấn đề đảm bảo phòng, chống dịch của Việt Nam.

Chính phủ chỉ đạo các tỉnh, thành phố từ nay đến Tết Nguyên đán Nhâm Dần không tiếp tục đưa hàng nông sản lên các cửa khẩu, gây áp lực, ùn tắc. Các tỉnh, thành phố cần khuyến cáo, thông tin cho người dân, doanh nghiệp về vấn đề này.

Giải phóng sớm nhất lượng xe ùn ứ ở các cửa khẩu

Kết luận cuộc họp, Phó Thủ tướng Lê Văn Thành cho biết, thời gian qua, trước ảnh hưởng của đại dịch COVID-19 và các quy định của phía Trung Quốc liên quan đến vấn đề lưu thông và quản lý xuất nhập khẩu, Chính phủ đã có nhiều cuộc họp với các bộ, ngành, địa phương và có những chỉ đạo kịp thời nhằm tháo gỡ khó khăn, thúc đẩy lưu thông hàng hóa, phục hồi sản xuất.

Gần đây nhất, lãnh đạo Chính phủ đã có chỉ đạo tại Văn bản số 9249/VPCP-KTTH ngày 18/12/2021.

Tuy nhiên, trong thời gian gần đây, đặc biệt từ tháng 12/2021 trở lại đây, các biện pháp kiểm soát nhập khẩu gắn với yêu cầu, điều kiện trong phòng, chống dịch COVID-19 của Trung Quốc đã ảnh hưởng trực tiếp tới hoạt động xuất nhập khẩu tại các cửa khẩu khu vực phía Bắc, dẫn tới tình trạng ùn ứ xe container.

Chính phủ, các bộ, ngành và các địa phương đã kịp thời có nhiều chỉ đạo nhưng tình hình vẫn chưa được cải thiện và giải quyết triệt để.

Trước mắt, Phó Thủ tướng yêu cầu các Bộ: Ngoại giao, Công Thương, các cơ quan và địa phương biên giới làm việc, phối hợp chặt chẽ hơn nữa với các bộ, ngành, địa phương của Trung Quốc để tạo điều kiện thuận lợi hơn cho thông quan hàng hóa của cả hai nước đang ùn tắc tại cửa khẩu, trong đó ưu tiên cho các hàng nhập khẩu phục vụ sản xuất trong nước và các xe hàng, container hiện đang ùn ứ.

Phó Thủ tướng giao Chủ tịch Ủy ban Nhân dân các địa phương có hàng hóa ùn tắc tại cửa khẩu thông báo rộng rãi cho các bộ, ngành, địa phương, doanh nghiệp và người dân biết về tình hình thông quan, xác định rõ số lượng phương tiện có thể được vận tải hàng hóa lên cửa khẩu mỗi ngày và kiểm soát chặt chẽ, bảo đảm không ùn tắc tại cửa khẩu. 

Phó Thủ tướng nêu rõ, phấn đấu để giải phóng sớm nhất lượng xe ùn ứ ở các cửa khẩu thuộc tỉnh Quảng Ninh và Lạng Sơn.

Bộ Y tế, Hải quan, Ủy ban Nhân dân các tỉnh, phối hợp với các bộ, ngành liên quan để bàn bạc, hình thành các “vùng xanh,” “luồng xanh” an toàn dịch bệnh tại khu vực biên giới. Bộ Y tế nghiên cứu ban hành các tiêu chuẩn, điều kiện, quy trình để hình thành "vùng xanh," "luồng xanh," góp phần đẩy nhanh tốc độ lưu thông hàng hóa qua cửa khẩu một cách an toàn.

Các địa phương tổ chức các hội nghị với các doanh nghiệp để thông tin kịp thời cho doanh nghiệp, người dân biết để chủ động trong sản xuất, kinh doanh, như tổ chức tiêu thụ hàng hóa tại chỗ, có phương thức bảo quản, đóng gói tại chỗ cho tốt... 

Đặc biệt, các địa phương cần hướng dẫn, hỗ trợ người dân và doanh nghiệp chuyển đổi sản xuất theo hướng hàng hóa, gắn với thị trường, bảo đảm tuân thủ chặt chẽ các tiêu chuẩn, quy chuẩn vệ sinh an toàn thực phẩm, truy xuất nguồn gốc hàng hóa. 

Các doanh nghiệp, Hiệp hội ngành hàng cần tích cực thực hiện các biện pháp mở rộng thị trường, đẩy mạnh phân phối và tiêu thụ trong nước, khai thác triệt để các dư địa của thị trường nội địa rộng lớn với gần 100 triệu dân.../.