Vân Long là khu bảo tồn thiên nhiên đất ngập nước lớn nhất vùng đồng bằng châu thổ Bắc Bộ. Khu bảo tồn này nằm ở phía Đông Bắc huyện Gia Viễn, tỉnh Ninh Bình. Được đưa vào khai thác du lịch từ năm 1998 và hiện là một trọng điểm du lịch của Quốc gia Việt Nam.

Từ năm 1960, một tuyến đê dài hơn 30 km được đắp bên phía tả ngạn để trị thủy sông Đáy, biến Vân Long thành một vùng đất ngập nước rộng 3.500 ha, kéo những loài chim di trú dừng chân kiếm ăn trên đường tránh rét. Những quả núi bị cô lập thành những đảo đá giữa thung nước mênh mông đã “tình cờ” trở thành cứu cánh cho nhiều loài động, thực vật thoát khỏi bàn tay triệt phá của con người.

Năm 1999, Vân Long trở thành khu bảo tồn thiên nhiên, được ghi trong danh sách các khu bảo vệ đất ngập nước và danh mục hệ thống các khu rừng đặc dụng Việt Nam. Hiện tại, Vân Long được chính phủ Hà Lan, Quỹ Môi trường Toàn cầu (GEF) và Trung tâm Cứu hộ Linh trưởng quý hiếm Cúc Phương hỗ trợ việc bảo tồn các loài thú quý hiếm.

Khu Vân Long có nhiều hang động đẹp, hang động lớn có giá trị phát triển du lịch như: Hang Cá, hang Bóng, hang Rùa, hang Chanh. Hang Cá là một hang nửa chìm nửa nổi là hang xuyên thủng dài 250 m, cao 8 m, rộng 10 m là một hang lớn rất đẹp.

Với diện tích gần 3.500 ha, Khu bảo tồn thiên nhiên ngập nước Vân Long hiện đang có hàng ngàn động, thực vật, thủy sinh lưu trú.

Hệ động thực vật của Vân Long rất đặc trưng cho hệ sinh thái núi đá vôi và đất ngập nước của châu thổ sông Hồng.

Hệ sinh thái thực vật tại Vân Long có 722 loài, trong đó 687 loài thực vật bậc cao có mạch thuộc 451 chi, 144 họ và 35 loài thực vật thủy sinh.

Đặc biệt, có 8 loài được ghi trong sách đỏ Việt Nam (1996) là kiêng, lát hoa, tuế lá rộng, cốt toái bổ, sắng bách bộ, mã tiền, hoa tán, sưa Bắc bộ.

Khu bảo tồn Vân Long với đa dạng sinh học gồm 100 loài, 39 họ, 13 bộ chim và hiện nay có hàng vạn con cò bợ, cò ruồi, cò trắng thường xuyên kiếm ăn ở bãi sình lầy. Vùng đất ngập nước nơi đây chính là chỗ trú ngụ của các loài chim nước di cư hàng năm. Bên cạnh đó Vân Long còn là khu vực sinh sống của quần thể voọc quần đùi (Trachypithecus delacouri) lớn nhất ở Việt Nam với khoảng trên 100 cá thể. Voọc quần đùi trắng là loài quý hiếm đã được sách đỏ thế giới ghi danh.

Bình minh ở đầm Vân Long hấp dẫn du khách bởi vẻ đẹp tự nhiên, vắng vẻ và tĩnh lặng. Đây là một chốn dừng chân đầy lý thú đối với những ai ưa khám phá thiên nhiên và muốn hòa mình vào núi non, sông nước.

Vân Long là nơi sở hữu 2 kỷ lục của Trung tâm sách kỷ lục Việt Nam năm 2010: “Nơi có số lượng cá thể voọc mông trắng nhiều nhất” và “Nơi có bức tranh tự nhiên lớn nhất”.

Minh Đức