Theo phân tích của kỹ sư Nguyễn Tiến Chinh – nguyên cán bộ Trung tâm Khuyến nông tỉnh Thái Bình, chuyên gia có nhiều năm kinh nghiệm hướng dẫn sử dụng phân bón, thời tiết vụ Xuân 2023 ở các tỉnh phía Bắc diễn biến thật khó lường. Dẫn sách Ngọc Hạp Thông Thư, ông Nguyễn Tiến Chinh nhận định, thời tiết những ngày đầu Xuân Quý Mão 2023 biểu hiện nhiều bất thuận cho cây lúa:

-Ngày 9 tháng giêng nhằm ngày Mậu Tý  (hoàng trùng - thiên bệnh), dự báo năm nay thiên tai, dịch bệnh nhiều.

-Ngày Lập xuân vào 14 tháng giêng và ngày tết Thượng nguyên (15/giêng) trời mưa lạnh cả ngày. “Lập Xuân sao được suốt ngày tạnh cho; lập Xuân tạnh thì được mùa...” và “Thượng nguyên ngày nắng chang chang - quả hoa năm ấy mọi đàng tốt tươi”

-Đặc biệt, nhớ lại ngày 9/9 Nhâm Dần (2022) sấm rền. “ Trùng cửu lôi thanh – tứ nguyệt hàn”  nghĩa là ngày trùng dương sấm dậy, dự báo năm sau đó (2023) có rét muộn, rét nàng Bân.

Cách bón phân quyết định năng suất cả vụ lúa

Từ kinh nghiệm cha ông để lại, có thể nhận định: Từ sang tiết lập Xuân trời ấm hơn, ít mưa Xuân hơn trung bình nhiều năm, có thể có rét muộn, rét nàng Bân. Như vậy, có thể năm nay tai ương còn nhiều, thời tiết diễn biến phức tạp, cây trồng gặp nhiều khó khăn, đặc biệt thời điểm lúa trỗ.`

Về kinh nghiệm nghề trồng lúa, cổ nhân đã dạy: “Tốt cây không bằng tốt gió”- nghĩa là chăm bón cho cây lúa tốt, đòng to cũng chưa tốt bằng khi lúa trỗ vào thời tiết an toàn.

Đánh giá mức tương quan giữa yếu tố thời tiết vụ Xuân đến sản xuất nông nghiệp ở các tỉnh phía Bắc, các chuyên gia nông nghiệp cho rằng: Lúa trỗ sau tiết Lập hạ có xác xuất an toàn lớn nhất, dễ cho năng suất lúa cao hơn. Với các giống lúa cảm ôn ngắn ngày (thời gian sinh trưởng khoảng 120-130 ngày), cần gieo cấy vào tiết Lập xuân, chăm bón khoa học để lúa có thể phân đốt vào tiết Thanh minh  sẽ có thể trỗ an toàn vào tiết Lập hạ cho năng suất cao. Do vậy, đồng thời với việc gieo cấy thì việc lựa chọn phân bón thúc và kỹ thuật bón phân có ý nghĩa quyết định rất lớn đến kết quả sản xuất lúa Xuân 2023.

          Chăm sóc cây lúa từ sau cấy đến kết thúc đẻ nhánh, giúp cây lúa đẻ nhánh nhiều, vươn lá, vươn bẹ... phát triển sinh khối tạo cơ sở vật chất chuẩn bị cho giai đoạn làm đòng, trỗ chín. Vì vậy,  nhu cầu dinh dưỡng nhiều nhất là đạm, kali và ít lân cùng trung, vi lượng… Cây lúa cần dinh dưỡng đạm cao và cân đối với kali  nhằm “đặt vòng” cho lúa đẻ nhánh vừa phải; kali giúp tăng hiệu suất quang hợp tạo ra nhiều sản phẩm hữu cơ, đồng thời kali vận chuyển dòng nhựa luyện về nuôi các nhánh mới đẻ giúp các nhánh phát triển thành bông hữu hiệu, giúp ruộng lúa thông thoáng  nhưng  khóm lúa gọn, nhiều bông.

Cách bón thúc cho lúa Xuân 2023 bằng phân Văn Điển 

Kỹ sư Nguyễn Tiến Chinh cho biết, trên thị trường hiện nay, có nhiều chủng loại phân bón cho cây lúa, trong đó phân bón đa yếu tố (ĐYT) NPK Văn Điển có nhiều ưu điểm nổi trội, được nhà nông cả nước nhiều năm tin dùng rộng rãi.  Ngoài việc cân đối các chất NPK theo nhu cầu cây lúa giai đoạn đẻ nhánh, phân bón Văn Điển còn đủ mặt các chất trung, vi lượng giúp cây lúa sinh trưởng khỏe mạnh, chống chịu tốt với sâu bệnh và môi trường bất thuận. Phân bón ĐYT NPK Văn Điển chuyên bón thúc cho lúa có nhiều công thức khác nhau như:

+ Phân đa yếu tố NPK(16:5:17) có hàm lượng N 16%, P₂O₅ 5%. K₂O 17% Mg 5%, SiO₂ 7%, CaO 8%, S 2%,…;

+ Phân bón đa yếu tố NPK 12:5:10 có hàm lượng N 12%, P₂O₅ 5%, K₂O 10%, Mg2%, SiO₂ 4%, CaO 5%...

Hiện nay nhiều nơi bà con cũng sử dụng phân bón đa yếu tố công thức NPK  13:3:10  còn được gọi là “Lúa 2” chuyên bón thúc đẻ và thúc đòng cho lúa.

Thực tế năm 2023, từ trung tuần tháng 2, các tỉnh phía Bắc đã ấm dần và cơ bản hết rét đậm. Tháng 3 nhiệt độ cao hơn trung bình nhiều năm khoảng 1^{O ­}C càng nhanh tăng tổng tích ôn hữu hiệu, giúp cây lúa sớm phân hóa đòng. Đặc biệt những ruộng lúa ngắn ngày được gieo cấy từ đầu tháng 2 dễ phân đốt trước tiết Thanh minh, có thể làm đòng, trỗ bông gặp rét Nàng Bân. Do vậy, việc chăm sóc và bón phân thúc năm nay cần phải linh hoạt hơn:

-         Căn cứ vào  chân ruộng, lượng phân đa yếu tố NPK đã bón lót và tình hình sinh trưởng của mỗi giống lúa mà chuẩn bị phân bón thúc cho lúa Xuân 2023 như sau:

+ Ruộng lúa cấy dày, cấy to, chân ruộng thấp trũng…. bón khoảng 10-12 kg/ sào;

+ Ruộng vàn, vàn cao, hay mất nước, cấy giống lúa cao sản cần bón khoảng 12-15kg/ sào.

Nếu trời khô hạn, ít mưa, hiện tượng bốc phèn mặn lên lớp đất mặt nhiều hơn, hiệu quả sử dụng phân bón sẽ giảm, do vậy cần tăng lượng phân bón cho cây lúa. Tuy nhiên nhà nông chỉ nên tăng phân bón ĐYT NPK chuyên bón thúc lúa, không nên tăng thuần phân đạm.

Để lúa đứng cái làm đòng sau tiết Thanh minh (ngày 5/4) thì việc bón phân cho lúa phải được kết thúc sau 20- 25/3. Do vậy, bà con không nên dùng phân bón thúc lúa tập trung như mọi năm. Đặc biệt, nếu ngày 7/3 (dương lịch) có mưa “Xuân Giáp Tý vũ – địa xích thiên lý” nghĩa là nắng nhiều hơn nên cần chủ động tưới dưỡng lúa và có thể chia nhỏ lượng phân bón thúc làm 2-3 lần bón.

       Kỹ sư Nguyễn Tiến Chinh khuyến cáo: Vụ Xuân năm Quý Mão 2023 có thể diễn ra trong điều kiện thời tiết diễn biến phức tạp. Nhà nông nên chọn phân bón ĐYT NPK Văn Điển, chuyên bón thúc lúa, không bón phân đơn; thực hiện phương châm “Nhìn trời, nhìn đất, nhìn cây” mà linh hoạt sử dụng phân bón đa yếu tố NPK chuyên bón thúc lúa, giúp cây lúa phát triển khỏe, tăng khả năng chống chịu sâu bệnh hại, tăng năng suất, chất lượng, nâng cao hiệu quả kinh tế cho nhà nông.

Trọng Hòa – Nam Phong