Phát huy, nâng cao vai trò Hội Nông dân tham gia phát triển kinh tế tập thể trong nông nghiệp

Phát triển kinh tế tập thể (nòng cốt là hợp tác xã) là một chủ trương lớn, xuyên suốt và nhất quán của Đảng và Nhà nước, không chỉ đóng góp tích cực vào tăng trưởng kinh tế đất nước, tạo nhiều việc làm, nâng cao đời sống vật chất, tinh thần của nhân dân, mà còn góp phần quan trọng trong công cuộc xây dựng nông thôn mới, phát triển văn hóa, xã hội, bảo đảm an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội ở nông thôn.

Hội xác định là một trong những nhiệm vụ trọng tâm 
Nhận thức rõ tầm quan trọng của kinh tế tập thể, trong những năm qua Hội Nông dân Việt Nam luôn xác định tham gia phát triển tổ hợp tác, hợp tác xã nông nghiệp là một trong những nhiệm vụ trọng tâm của Hội. Ngay từ năm 2011, Ban Chấp hành Trung ương Hội đã ban hành Nghị quyết số 04-NQ/HNDTW (ngày 29/7/2011) về đẩy mạnh công tác tuyên truyền, vận động và hướng dẫn phát triển kinh tế tập thể trong nông nghiệp, nông thôn giai đoạn 2011-2020; triển khai thực hiện Đề án số 24-ĐA/HNDTW ngày 23/6/2016 về xây dựng chi hội Nông dân nghề nghiệp, tổ hội Nông dân nghề nghiệp, tạo tiền đề phát triển tổ hợp tác, hợp tác xã. Đồng thời ký kết các chương trình phối hợp thực hiện với Liên minh Hợp tác xã Việt Nam, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn như: Chương trình phối hợp đẩy mạnh phát triển các hình thức kinh tế hợp tác trong nông nghiệp, nông thôn giai đoạn 2016-2020; Chương trình phối hợp thực hiện mục tiêu 15.000 hợp tác xã và liên hiệp hợp tác xã nông nghiệp hoạt động có hiệu quả theo Nghị quyết của Quốc hội.

Nhiều sản phẩm nông sản của các HTX được đưa đi triển lãm, quảng bá, giới thiệu sản phẩm. Ảnh Minh Vân
Trên cơ sở tổng kết 10 năm thực hiện, ngày 05/8/2019 Ban Chấp hành Trung ương Hội tiếp tục ban hành Nghị quyết số 04-NQ/HNDTW về đẩy mạnh xây dựng chi hội Nông dân nghề nghiệp, tổ hội Nông dân nghề nghiệp, tạo tiền đề thành lập các tổ hợp tác, hợp tác xã; Nghị quyết số 10-NQ/HNDTW ngày 27/7/2020 về Hội Nông dân Việt Nam tham gia phát triển kinh tế tập thể trong nông nghiệp, nông thôn giai đoạn 2020-2025.
Qua quá trình thực hiện, đến nay cả nước đã có 3.165 chi hội Nông dân nghề nghiệp với 72.673 hội viên, 26.419 tổ hội Nông dân nghề nghiệp với 482.362 hội viên; qua đó tập hợp, thu hút hội viên, nông dân tham gia hợp tác, liên kết trong sản xuất, kinh doanh, tạo tiền đề để phát triển tổ hợp tác, hợp tác xã trong nông nghiệp. Đồng thời tăng cường tuyên truyền, vận động, hỗ trợ, hướng dẫn hội viên nông dân xây dựng và phát triển các loại hình kinh tế tập thể phù hợp với từng ngành nghề, từng địa bàn, khu vực. Đến hết năm 2022, các cấp Hội đã vận động, hướng dẫn, hỗ trợ thành lập 22.374 mô hình kinh tế tập thể hoạt động có hiệu quả, trong đó có 2.398 hợp tác xã và 19.976 tổ hợp tác trong nông nghiệp; doanh thu bình quân hàng năm của hợp tác xã đạt trên 5,5 tỷ đồng, lợi nhuận đạt 350 triệu đồng, thu nhập bình quân của mỗi thành viên đạt 51,5 triệu đồng/năm. Năm 2023, các cấp Hội tiếp tục vận động, hướng dẫn, hỗ trợ thành lập mới 775 hợp tác xã và 4.163 tổ hợp tác trong nông nghiệp. Các mô hình sản xuất theo chuỗi giá trị, theo tiêu chuẩn an toàn thực phẩm, tiêu chuẩn VietGAP ngày càng tăng.
Cùng với đó, công tác đào tạo, bồi dưỡng nâng cao nhận thức, năng lực và chất lượng nguồn nhân lực cho khu vực kinh tế tập thể được các cấp Hội triển khai với nhiều hình thức linh hoạt, sáng tạo, phù hợp với từng đối tượng, từng loại hình kinh tế tập thể, gắn lý thuyết với thực hành; xây dựng và phát hành 200.000 bộ tài liệu tập huấn nâng cao kiến thức và kỹ năng tham gia phát triển kinh tế tập thể, hợp tác xã cho cán bộ, hội viên nông dân.
Hội đẩy mạnh và đa dạng hóa các hình thức tuyên truyền, vận động hội viên, nông dân tham gia phát triển kinh tế tập thể, hợp tác, liên kết sản xuất, kinh doanh gắn với xây dựng nông thôn mới, phát triển kinh tế hộ, kinh tế trang trại, gia trại. Phát hành 750 phóng sự, 10.200 tin, bài tuyên truyền về các mô hình hợp tác xã nông nghiệp hoạt động hiệu quả trên hệ thống truyền thông của Hội; phát hành 322.000 cuốn Bản tin kinh tế hợp tác, cung cấp thông tin cho hội viên nông dân.
Các cấp Hội chú trọng tăng cường các hoạt động xúc tiến thương mại, phối hợp tổ chức các hội chợ, giao thương, kết nối cung - cầu, mở rộng thị trường cho các sản phẩm của hợp tác xã nông nghiệp, nhất là thông qua việc duy trì và phát triển chuỗi 200 cửa hàng, điểm trưng bày giới thiệu nông sản ở khắp các tỉnh, thành trong cả nước, góp phần tiêu thụ sản phẩm của các hợp tác xã. Tổ chức các hoạt động hướng dẫn, hỗ trợ xây dựng chỉ dẫn địa lý, đăng ký bảo hộ nhãn hiệu tập thể, mã số, mã vạch, tem truy xuất nguồn gốc hàng hóa nông sản, thực phẩm của các hợp tác xã; triển khai các hoạt động hỗ trợ ứng dụng khoa học, công nghệ và kỹ thuật cho các tổ hợp tác, hợp tác xã nông nghiệp thông qua xây dựng các mô hình điểm, trình diễn.
Bên cạnh đó, các cấp Hội còn tập trung hỗ trợ vốn cho hội viên nông dân là thành viên các tổ hợp tác, hợp tác xã để phát triển sản xuất, kinh doanh. Chỉ tính trong giai đoạn 2018-2022, đã hỗ trợ vốn cho các nhóm hộ với hơn 9.000 dự án từ nguồn Quỹ Hỗ trợ Nông dân với tổng dư nợ trên 15.000 tỷ đồng; thực hiện tín chấp với các ngân hàng và tổ chức tín dụng để ủy thác cho vay với tổng dư nợ trên 140.000 tỷ đồng; phối hợp với các doanh nghiệp, tổ chức phi chính phủ hỗ trợ tín dụng ưu đãi với gần 11.000 tỷ đồng để xây dựng các mô hình phát triển kinh tế hợp tác, kinh tế hộ, trang trại, gia trại.
Như vậy có thể thấy, trong những năm qua Hội Nông dân Việt Nam đã đóng góp tích cực vào phát triển kinh tế tập thể trong nông nghiệp; song thực tế các hợp tác xã, tổ hợp tác trong nông nghiệp hiện còn gặp không ít khó khăn, thách thức cả về vốn, đất đai, năng lực quản trị, cơ chế vận hành, hoạt động; quy mô hợp tác xã còn nhỏ, liên kết, hợp tác theo chuỗi giá trị còn yếu, nhất là trong tiêu thụ sản phẩm; chưa gắn kết chặt chẽ với các loại hình kinh tế khác.
Triển khai đồng bộ 6 nhóm nhiệm vụ, giải pháp
Trong thời gian tới, để tiếp tục phát huy vai trò của Hội tham gia phát triển kinh tế tập thể trong nông nghiệp, Đảng đoàn Hội Nông dân Việt Nam đã ban hành Kế hoạch số 42-KH/ĐĐHNDVN ngày 25/11/2022 để lãnh đạo, chỉ đạo tổ chức thực hiện Nghị quyết số 20-NQ/TW ngày 16/6/2022 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XIII về tiếp tục đổi mới, phát triển và nâng cao hiệu quả kinh tế tập thể trong giai đoạn mới. Đồng thời, thực hiện Nghị quyết số 46-NQ/TW ngày 20/12/2023 của Bộ Chính trị về đổi mới, nâng cao chất lượng hoạt động của Hội Nông dân Việt Nam đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ cách mạng trong giai đoạn mới (Nghị quyết 46-NQ/TW), tại Đại hội VIII Hội Nông dân Việt Nam (nhiệm kỳ 2023-2028) đã xác định cụ thể các chỉ tiêu phát triển kinh tế tập thể trong nông nghiệp và xác định tham gia phát triển kinh tế tập thể trong nông nghiệp là một trong 3 nhiệm vụ trọng tâm của nhiệm kỳ 2023-2028.
Cùng với đó, để cụ thể hóa Nghị quyết 46-NQ/TW, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định số 182/QĐ-TTg ngày 20/02/2024 về phê duyệt Đề án Hội Nông dân Việt Nam tham gia phát triển kinh tế tập thể trong nông nghiệp đến năm 2030 (Quyết định 182/QĐ-TTg). Đây là cơ sở pháp lý quan trọng, là cơ hội, điều kiện thuận lợi để các cấp Hội tiếp tục phát huy vai trò của mình tham gia mạnh mẽ, hiệu quả hơn nữa vào phát triển kinh tế tập thể trong nông nghiệp.

Tham gia Tổ hợp tác, Hợp tác xã, hội viên nông dân có cơ hội tiếp cận với khoa học kỹ thuật hiện đại. Ảnh T.T
Thực hiện Quyết định 182/QĐ-TTg, ngay từ năm 2024, Hội Nông dân Việt Nam sẽ tập trung triển khai các nhiệm vụ làm tiền đề đột phá cho các năm tiếp theo, tạo sức lan tỏa trong hội viên, nông dân, nâng cao trách nhiệm của các cấp Hội tham gia phát triển kinh tế tập thể trong nông nghiệp; Các cấp Hội thực hiện 3 nhiệm vụ trọng tâm, đó là:
(1) Tổ chức phát động phong trào thi đua “Cán bộ, hội viên nông dân tích cực tham gia phát triển kinh tế tập thể”.
(2) Xây dựng quy trình hướng dẫn và tổ chức thí điểm hỗ trợ thành lập một số mô hình Hợp tác xã nông nghiệp làm hình mẫu để cán bộ, hội viên nông dân thăm quan, học tập và nhân rộng mô hình.
(3) Tổ chức Hội nghị biểu dương hợp tác xã tiêu biểu do Hội Nông dân Việt Nam vận động, hướng dẫn, hỗ trợ thành lập lần thứ II.
Đồng thời triển khai đồng bộ 6 nhóm nhiệm vụ, giải pháp sau đây:
(i) Đẩy mạnh tuyên truyền chủ trương, chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước về kinh tế tập thể; giới thiệu, phổ biến các mô hình kinh tế tập thể trong nông nghiệp hoạt động hiệu quả, cách làm hay, sáng tạo, các tấm gương, điển hình tiên tiến về hợp tác, liên kết trong sản xuất nông nghiệp. Xây dựng, duy trì các chuyên trang, chuyên mục về kết quả, hoạt động của tổ chức kinh tế tập thể trong nông nghiệp do các cấp Hội vận động, hướng dẫn, hỗ trợ thành lập trên các phương tiện truyền thông của Hội.
(ii) Vận động, hướng dẫn các hộ nông dân sản xuất kinh doanh giỏi, nông dân xuất sắc làm nòng cốt, hạt nhân để thành lập tổ hợp tác, hợp tác xã nông nghiệp; hướng dẫn, hỗ trợ chi hội Nông dân nghề nghiệp, tổ hội Nông dân nghề nghiệp phát triển thành tổ hợp tác, hợp tác xã nông nghiệp. Phát triển chi hội Nông dân nghề nghiệp, tổ hội Nông dân nghề nghiệp tạo tiền đề thành lập tổ hợp tác, hợp tác xã; đẩy mạnh thành lập chi hội Nông dân, tổ hội Nông dân trong hợp tác xã nông nghiệp.
(iii) Tổ chức, phối hợp rà soát, hỗ trợ sắp xếp, tái cơ cấu, tổ chức lại các tổ hợp tác, hợp tác xã nông nghiệp do các cấp Hội vận động, hướng dẫn, hỗ trợ thành lập theo Luật Hợp tác xã năm 2023; hỗ trợ nâng cao số lượng và chất lượng các dịch vụ của tổ hợp tác, hợp tác xã nông nghiệp; hướng dẫn, hỗ trợ chuyển đổi số, tham gia liên kết với doanh nghiệp và tổ chức kinh tế khác trong sản xuất, kinh doanh, phân phối và tiêu thụ sản phẩm, chuyển giao khoa học, công nghệ đối với các tổ hợp tác, hợp tác xã nông nghiệp do các cấp Hội vận động, hướng dẫn, hỗ trợ thành lập.
(iv) Phối hợp, tổ chức hỗ trợ vốn, tín dụng đối với các chi hội Nông dân nghề nghiệp, tổ Hội Nông dân nghề nghiệp để phát triển thành tổ hợp tác, hợp tác xã nông nghiệp và củng cố, thành lập mới tổ hợp tác, hợp tác xã nông nghiệp.
(v) Tổ chức, phối hợp đào tạo, bồi dưỡng, tập huấn nâng cao trình độ quản lý, chuyên môn, nghiệp vụ về phát triển kinh tế tập thể cho cán bộ chủ chốt và thành viên tổ hợp tác, hợp tác xã nông nghiệp do các cấp Hội vận động, hướng dẫn, hỗ trợ thành lập; chú trọng đào tạo, bồi dưỡng các nông dân sản xuất kinh doanh giỏi, nông dân xuất sắc trở thành giám đốc hợp tác xã nông nghiệp. Nghiên cứu, tổ chức bồi dưỡng, học tập ngoài nước cho cán bộ lãnh đạo Hội các cấp; vận động, thu hút đa dạng các nguồn lực từ các tổ chức quốc tế hỗ trợ phát triển tổ hợp tác, hợp tác xã nông nghiệp.
(vi) Xây dựng hệ thống cơ sở dữ liệu theo dõi, giám sát, đánh giá về tổ hợp tác, hợp tác xã nông nghiệp do các cấp Hội vận động, hướng dẫn, hỗ trợ thành lập.