Theo đại diện Cục Chăn nuôi, trong khoảng 10 năm lại đây ngành nuôi chim yến với mục đích thương mại tại Việt Nam phát triển nhanh, sản lượng tổ yến của Việt Nam đạt khoảng 130- 150 tấn/năm, với thị trường tiêu thụ chính là nội địa và cộng đồng người Hoa trên khắp thế giới. Thị trường xuất khẩu chính tổ yến của nước ta là Trung Quốc, cộng đồng người Hoa ở các nước Mỹ, Úc, New Zealand. Hiện nay, có 42/63 tỉnh, thành trong cả nước có nuôi chim yến với gần 24.000 nhà nuôi, nhiều nhất tại Kiên Giang, Bình Định, Tiền Giang.

Việc Trung Quốc mở cửa cho yến sào Việt Nam xuất khẩu chính ngạch mở ra cơ hội lớn cho ngành nuôi yến nhưng thực tế đã phát sinh những vấn đề không nhỏ. Đó là tình trạng một số tổ chức cá nhân đi các tỉnh tư vấn xây dựng nhà yến với mục đích thu tiền tư vấn, bán vật tư mà không quan tâm đến việc yến có đến ở hay không, gây thiệt hại lớn đến người dân.

Tại Hội nghị, ông Nguyễn Cao Kỳ, người nuôi chim yến cho biết: Bắt đầu nuôi yến 4 năm với 7 nhà yến ở nhiều tỉnh thành và có 2 nhà yến thất bại hoàn toàn. Bản thân tôi tham gia ngành với tiền vốn tích lũy chứ nhiều người ở quê cầm cố nhà cửa, đất đai để vay tiền xây nhà yến mà thất bại thì tan cửa nát nhà. Tôi đi khảo sát thấy ngành này chỉ 30% là thành công, 40% thất bại, còn nữa hòa vốn.

Ông Nguyễn Văn Trọng, Phó Chủ tịch Hiệp hội Trang trại và Doanh nghiệp nông nghiệp Việt Nam chia sẻ: Thách thức của ngành là hiệu quả đầu tư còn thấp, không quá 10% nhà yến có hiệu quả cao, 20% có hiệu quả dù chi phí đầu tư ban đầu lên đến 1-6 tỷ đồng/nhà yến. Gần đây, một số khu vực như Đồng bằng sông Cửu Long, Tây Nguyên số nhà yến tăng nhanh khiến nguồn thức ăn của chim yến bị khan hiếm, hiệu quả giảm. Chúng tôi đề xuất nhà nước cần đầu tư nghiên cứu khoa học về điều kiện nuôi chim yến một cách chi tiết để phổ biến đến người dân, tăng tỷ lệ thành công trong việc nuôi yến. Thực tế, ghi nhận có những nhà yến xây to đẹp, khang trang nhưng chim yến không về ở mà lại về căn nhà cấp 4 lụp xụp bên cạnh.

Trung Quốc là thị trường lớn tiêu thụ khoảng 80% sản lượng yến sào thế giới. Việc thị trường này mở cửa nhập khẩu chính ngạch sản phẩm tổ yến Việt Nam mở ra cơ hội lớn cho xuất khẩu tổ yến. Tuy nhiên, ngành nuôi yến đã gặp rất nhiều thách thức để nắm bắt cơ hội này như: chăn nuôi tự phát; chưa có quy chuẩn kỹ thuật trong xây dựng và vận hành nhà yến; nhiều tỉnh, thành vẫn chưa có quy hoạch vùng nuôi chim yến…

Ông Dương Tất Thắng, Cục trưởng Cục Chăn nuôi, Bộ NN& PTNT cho biết: Tiềm năng ngành nuôi yến còn rất lớn, để ngành yến phát triển bền vững, tham gia tốt thị trường xuất khẩu cần tổ chức lại hệ thống chăn nuôi và quản lý theo chuỗi giá trị; gắn mã định danh và thực hiện truy xuất nguồn gốc; đảm bảo an toàn dịch bệnh với cơ sở nuôi yến và an toàn thực phẩm với sản phẩm tổ yến. Từ cơ sở nuôi đến doanh nghiệp xuất khẩu phải thực hiện các quy định, công tác quản lý phải chặt chẽ để đảm bảo chất lượng cung cấp cho thị trường trong nước, một phần xuất khẩu.

Nhiều tỉnh, thành có lợi thế về tự nhiên để phát triển nghề nuôi chim yến, tạo việc làm và nguồn thu đáng kể cho địa phương và bảo vệ môi trường sinh thái. Tuy nhiên, không phải địa phương nào, vùng nào cũng có thể phát triển nghề nuôi chim yến.

Dù cánh cửa xuất khẩu chính ngạch đi Trung Quốc, thị trường tiêu thụ 80% sản lượng yến sào thế giới đã chính thức mở ra nhưng nội tại của chuỗi giá trị yến Việt Nam hiện còn rất nhiều tồn tại xuất phát từ việc sản xuất tự phát, thiếu giám sát, quản lý bài bản ngay từ đầu.

Ngày 9/11/2022, Bộ NN& PTNT và Tổng cục Hải quan Trung Quốc đã ký Nghị định thư xuất khẩu chính ngạch sản phẩm tổ yến sang Trung Quốc. Đây là cơ hội rất lớn cho ngành yến Việt Nam, bởi nhu cầu tiêu thụ tổ yến đang tăng mạnh trên thế giới, mà Trung Quốc chính là thị trường tiêu thụ lớn nhất.

Trong Nghị định thư xuất khẩu chính ngạch sản phẩm tổ yến sang Trung Quốc, yêu cầu sản phẩm tổ yến xuất khẩu phải có sự giám sát theo chuỗi sản phẩm, có thể truy xuất nguồn gốc từ gây nuôi, khai thác, sơ chế, chế biến, bảo quản, đóng gói, ghi nhãn đến sản phẩm cuối cùng, đáp ứng yêu cầu kiểm soát chất lượng, an toàn dịch bệnh, an toàn thực phẩm. Cục Chăn nuôi đang lấy ý kiến các địa phương, hiệp hội, doanh nghiệp, chuyên gia... để hoàn thiện và sớm ban hành hướng dẫn về đăng ký và cấp mã số cơ sở nuôi chim yến.