Phải nâng cao chất lượng, cần tập trung tái cơ cấu ngay ngành hồ tiêu, không tăng thêm diện tích hồ tiêu mà phải kiên quyết giảm xuống ở những nơi không phù hợp, không trồng mới ở những diện tích tiêu bị chết, đồng thời tìm quy trình canh tác chuẩn cho từng tiểu vùng sinh thái.

Giá liên tục bắt đáy

Suốt 2 năm qua, giá hồ tiêu liên tục giảm sâu từ trên 200 ngàn đồng xuống còn hơn 40 ngàn đồng/kg như hiện nay. Cùng với đó, cây hồ tiêu cũng nhiễm bệnh chết hàng loạt ở hầu hết các tỉnh khu vực Tây Nguyên. Tình hình này đẩy không ít người nông dân khu vực Tây Nguyên lâm vào cảnh khó khăn. Trong đó, có nhiều hộ gia đình đã phải đề xuất xin khoanh nợ, giãn nợ ngân hàng… để có thể tái sản xuất.

Tình trạng này cũng đã khiến các TCTD cho vay canh tác, chăm sóc cây hồ tiêu khó khăn trong việc thu hồi nợ.

Theo ông Nguyễn Công Hảo, xã Ea Tiêu, huyện Cư Kuin (Đăk Lăk), do ảnh hưởng thời tiết thất thường, thời gian qua tại địa phương nhiều người trồng tiêu bị chết hàng loạt. Hộ ít thì vài trăm trụ, hộ nhiều thì lên đến cả ngàn trụ. Thậm chí, có nơi tiêu chết hàng loạt trên diện rộng, dù người dân dùng nhiều biện pháp để cứu vãn nhưng bất lực.

Hiện đang là lúc thu hoạch tiêu niên vụ 2018 – 2019 và giá tiêu vẫn đang “lao dốc không phanh” khiến hàng nghìn nông hộ thấp thỏm lo âu không dám thuê nhân công thu hái. Ông Trần Thanh Linh ở thôn 2, xã Ea M’nang, huyện Cư M’gar (Đăk Lăk) cho hay, gia đình có hơn 1,1ha đất trồng cà phê xen canh cây hồ tiêu với khoảng hơn 1.200 trụ. Trong đó, có hơn 700 trụ đang trong giai đoạn kinh doanh và số còn lại mới trồng được năm thứ 2.

Theo ông Linh, nếu thuê nhân công, cộng chi phí đầu tư vật tư, phân bón cho cây chắc chắn lỗ nặng, thu không đủ chi.

Chung tay gỡ khó

Theo Phòng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn huyện Cư M’gar, địa phương có 2.430ha hồ tiêu, chủ yếu là trồng xen canh trong các vườn cà phê và các loại cây trồng khác. Hiện các nông hộ thu hoạch được khoảng 30-40% sản lượng tiêu.

Sự tuột dốc của giá hồ tiêu trong thời gian qua buộc các nông hộ phải hạn chế việc đầu tư, nhưng việc chăm sóc vẫn duy trì để giữ vườn. Theo ước tính của các hộ trồng hồ tiêu, nguồn vốn đầu tư 1ha hồ tiêu vào khoảng trên 40 triệu đồng/vụ, chi phí chăm sóc khoảng 30 triệu đồng, chi phí nhân công mùa thu hoạch khoảng 15 triệu đồng. Tổng vốn đầu tư chăm sóc, thu hoạch đối với 1ha khoảng trên 100 triệu đồng. Và khi tiêu bị nhiễm bệnh chết thì giá lại sụt giảm, khiến nông dân không còn mặn mà đầu tư, do vậy lại có nhiều diện tích tiêu chết hơn.

Gia Lai-địa phương được đánh giá là thủ phủ hồ tiêu của Việt Nam, cũng rơi vào tình cảnh tương tự. Theo thống kê chưa đầy đủ của cơ quan chức năng, hiện dư nợ cho vay trồng tiêu trên địa bàn là hơn 4.000 tỷ đồng. Người dân trồng tiêu mong muốn được ngân hàng cho khoanh nợ để yên tâm sản xuất, dành tiền trả nợ…

Tại xã Ia Blứ, xã Ia Le, huyện Chư Pứh (Gia Lai) với diện tích hồ tiêu chết do nắng hạn, kế đến là mưa dầm hơn 4 tháng, khiến dịch bệnh lây lan lên đến 80% diện tích hồ tiêu toàn xã. Theo những người dân, do tiêu chết, nợ nần nhiều không có tiền trả ngân hàng nên bà con lâm cảnh bần cùng, kéo nhau đi làm ăn xa xứ, các vườn tiêu xanh mướt ngày nào giờ trở nên hoang tàn xơ xác, cây tiêu chỉ còn trơ trụ.

Theo ông Nguyễn Văn Cư, Giám đốc NHNN chi nhánh tỉnh Gia Lai, do diện tích tiêu chết hàng loạt lớn, khoảng 5.000ha, dẫn đến người nông dân khó trả nợ ngân hàng, một số hộ đã bỏ đi khỏi địa phương. Thực trạng này khiến các TCTD cho vay trồng chăm sóc cây hồ tiêu gặp nhiều khó khăn trong công tác thu hồi vốn vay. Chính quyền địa phương cùng các TCTD hiện đang nỗ lực tìm các giải pháp tháo gỡ, giúp người dân trở lại sản xuất ổn định, tạo điều kiện để thu hồi nợ vốn vay.

Ông Nguyễn Xuân Cường, Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Việt Nam cho biết: Những năm qua diện tích tăng trưởng nóng đang đặt ra những vấn đề lớn, nếu không tháo gỡ kịp thời, không chỉ làm tụt hậu mà còn có nguy cơ phá vỡ cả ngành hàng. Do vậy, phải nâng cao chất lượng, cần tập trung tái cơ cấu ngay ngành hồ tiêu, không tăng thêm diện tích hồ tiêu mà phải kiên quyết giảm xuống ở những nơi không phù hợp, không trồng mới ở những diện tích tiêu bị chết, đồng thời tìm quy trình canh tác chuẩn cho từng tiểu vùng sinh thái.

Chí Thiện