Khu du lịch sinh thái Suối Mỡ thuộc địa bàn xã Nghĩa Phương, huyện Lục Nam (Bắc Giang) là địa chỉ hấp dẫn thu hút du khách gần xa, đặc biệt trong dịp diễn ra lễ hội đền Suối Mỡ (từ ngày 30-3 đến 2-4 âm lịch hàng năm).

Suối Mỡ là một địa danh du lịch nổi tiếng của tỉnh Bắc Giang với những ngôi đền linh thiêng và cảnh quan thiên nhiên đặc sắc, con suối uốn lượn chảy quanh thung lũng Huyền Đinh tạo nên những dòng thác lớn nhỏ ngày đêm tung bọt trắng xoá.

Khu vực xung quanh Suối Mỡ còn là nơi tập hợp nhiều điểm thăm quan nổi tiếng: Đền Hạ, Đền Trung, Đền Thượng tạo thành khu du lịch tâm linh thu hút du khách du lịch bốn phương. Ngoài ra du khách còn có thể tham gia các hoạt động: Cắm trại, leo núi, tắm suối, nghỉ dưỡng và khám phá thiên nhiên hoang sơ.

Khu du lịch sinh thái Suối Mỡ nằm cách thành phố Bắc Giang khoảng 30km về phía Đông Bắc; cách Hà Nội khoảng gần 100km nên khá thuận tiện về giao thông đi lại. Khu du lịch hội tụ cả hai yếu tố tâm linh và sinh thái nên trở thành điểm đến du lịch nổi tiếng ở Tây Yên Tử.

Tương truyền rằng, vua Hùng Định Vương thứ IX có nàng công chúa Quế Mỵ Nương, hiền thục, nết na, nhân hậu. Nàng được nhiều vương tôn, công tử đến cầu hôn nhưng đều từ chối bởi nàng đam mê du ngoạn, đặc biệt là đến thung lũng Huyền Đinh – Yên Tử.

Vào một ngày đầu Xuân trong chuyến du ngoạn đến đất Nghĩa Phương công chúa Quế Mỵ Nương chứng kiến nơi này đất đai khô nẻ, dân tình đói rách công chúa đã rất đau lòng. Khi đặt chân xuống thung lũng, nàng đã dùng năm đầu ngón tay ấn xuống từng phiến đá và lạ thay, một dòng nước mát ào ạt chảy ra thành suối, đưa nước tưới cho đồng ruộng. Từ đó, đất đai vùng này trở nên màu mỡ, trù phú, đời sống người dân cũng trở nên no đủ hơn xưa.

Ghi nhớ công ơn của công chúa Quế Mỵ Nương, dân làng đặt tên con suối ấy là Suối Mỡ hay còn gọi là Suối Mẫu, lập ba ngôi đền thờ kế tiếp nhau dọc theo bờ suối là đền Hạ, đền Trung, đền Thượng và suy tôn nàng là Thánh mẫu Thượng ngàn.

Hàng năm nhân dân trong vùng đã long trọng tổ chức lễ hội Suối Mỡ vào hai ngày chính từ 30-3 đến 2-4 âm lịch, trong dịp lễ có đến hàng nghìn người từ khắp nơi trở về họ đến để cầu mong những điều tốt đẹp an lành trong cuộc sống và để tìm hiểu phong tục tập quán của địa phương, được tham quan, trải nghiệm khám phá khu du lịch sinh thái Suối Mỡ.

Phần lễ là cuộc rước của nhân dân làng Quỷnh rước kiệu về đền Trung tế lễ, tiếp theo làng Dùm rước kiệu về đến đền Hạ tế lễ và bái vọng lên đền Thượng cầu mong cho mùa màng bội thu, sức khỏe dồi dào, nhà nhà no ấm… Trong phần hội có giao lưu văn nghệ, hát chèo, hát chầu văn và một số trò chơi dân gian đặc sắc như đấu vật, chọi gà, cờ tướng…

Cũng chính từ Suối Mỡ, Hưng Đạo đại vương Trần Quốc Tuấn đã cùng các tướng lĩnh thân tín lập đại bản doanh để chặn đứng mũi tiến quân của quân xâm lược Nguyên Mông từ Ải Chi Lăng, kéo về đánh chiếm Vạn Kiếp nhằm tiến về kinh thành Thăng Long. Để ghi nhớ chiến công hiển hách này, người dân đã lập đền Trần. Tại đây còn khu di tích Ba Dinh Bẩy Nền, Bãi Quần Ngựa, Thao Trường Luyện Kiếm….

Quần thể Khu Di tích lịch sử đền Suối Mỡ đã trở thành niềm tự hào của người dân địa phương, không chỉ có nét đẹp về cảnh quan môi trường, cảnh quan thiên nhiên mà còn là nét đẹp văn hóa trong không gian văn hóa Việt.

                                                       Hoàng Tính