Quỹ bình ổn giá xăng dầu: Tồn tại hay không tồn tại ?

Tại cuộc họp báo thường kỳ đầu tháng 4/2019, ông Đỗ Thắng Hải -Thứ trưởng Bộ Công Thương, đã trả lời những băn khoăn về công cụ Quỹ bình ổn giá xăng dầu: Đó là tiền của người tiêu dùng, ngân sách Nhà nước không can thiệp.

Quỹ bình ổn: Của người tiêu dùng, vì người tiêu dùng

Thứ trưởng Đỗ Thắng Hải đã có những chia sẻ xoay quanh vai trò của Quỹ bình ổn giá xăng dầu trong bối cảnh giá mặt hàng này tăng mạnh, lại không tiệm cận với giá thị trường thế giới. Trong khi đó, việc ém giá xăng-dầu không tăng cùng với giá điện (20/4) đã khiến kỳ điều hành gần đây nhất giá xăng-dầu đồng loạt tăng rất cao.

Lý giải vấn đề này, Thứ trưởng Đỗ Thắng Hải cho biết: Kỳ điều hành giá xăng dầu hôm 2/4 vừa qua, mỗi lít xăng E5 RON 92 tăng thêm 1.377 đồng, lên mức 18.588 đồng; xăng RON 95 tăng 1.484 đồng, lên mức 20.033 đồng. Tuy nhiên, cần phải quay lại kỳ điều hành trước đó (18/3), phải sử dụng Quỹ bình ổn tới hơn 2.000 đồng cho một lít xăng RON95 và hơn 2.800 đồng cho 1 lít xăng E5 RON92 để giữ bình ổn giá.

“Vừa rồi, thuế bình quân gia quyền giảm, mặt hàng dầu diesel giảm 0,27% nhưng giá xăng dầu vẫn tăng bởi tại kỳ điều hành 15 ngày trước đó (18/3), Quỹ bình ổn đã chi rất nhiều cho các mặt hàng xăng dầu. Bởi chúng tôi không muốn ngày 20/3 tăng giá điện mà ngày 18/3 tăng giá xăng dầu. Việc chi Quỹ bình ổn ở mức cao để tránh tác động kép tới người tiêu dùng. Chính vì thế, liên Bộ Công Thương-Tài chính đã trực tiếp báo cáo lên Chính phủ không tăng giá xăng dầu trong ngày 18/3” -Thứ trưởng phân tích.

Thậm chí, lãnh đạo ngành Công Thương còn cho biết, nếu như kỳ điều hành gần đây nhất không chi sử dụng từ Quỹ bình ổn thì giá mặt hàng xăng, dầu sẽ tăng ở mức gần 3.000 đồng/lít chứ không phải là tăng 1.377 đồng/lít bởi còn phải bù từ việc tăng giá của kỳ điều hành trước đó. Điều này cho thấy Quỹ bình ổn giá xăng dầu như quỹ tiết kiệm, là tiền của người tiêu dùng, ngân sách Nhà nước không phải bỏ một đồng nào can thiệp điều hành xăng dầu.

Quỹ bình ổn: Do ai điều tiết ?

“Tôi khẳng định giá mặt hàng xăng dầu hiện nay là một trong số ít những mặt hàng thiết yếu đang tiến dần đến điều hành theo cơ chế thị trường. Chúng ta có 28 đầu mối trực tiếp nhập khẩu xăng dầu (hiện đang xem xét tăng thêm) và điều hành theo Nghị định 83 của Chính phủ đã có công thức tính giá rõ ràng, lấy giá bình quân 15 ngày theo mức giá nhập khẩu tại sàn Singapore lắp vào công thức và đưa ra giá bán” -Thứ trưởng Hải nói.

Thứ trưởng Đỗ Thắng Hải cho rằng, cá nhân ông không muốn tồn tại quỹ này, song trong bối cảnh thực tế của Việt Nam hiện nay, phải dùng quỹ để đảm bảo kiểm soát ổn định vĩ mô, tránh tăng giá sốc vào những dịp lễ, tết… gây tác động cộng hưởng tới thị trường và người tiêu dùng.

Cụ thể, với kỳ điều hành giá xăng dầu hôm 18/3 phải sử dụng quỹ bình ổn tới hơn 2.000 đồng cho một lít xăng Ron95 và hơn 2.800 đồng cho 1 lít xăng E5Ron92 để giữ bình ổn giá. Hay như trong kỳ điều hành giá xăng dầu hôm 2/4 vừa qua, nếu không sử dụng quỹ bình ổn thì mỗi lít xăng phải tăng từ hơn 2.700 đến hơn 3.000 đồng/lít (tùy loại).

Về việc điều hành giá xăng dầu thời gian tới, ông Đỗ Thắng Hải, khẳng định sẽ bám sát tình hình thực tế của thị trường, trên cơ sở của Nghị định 83 của Chính phủ, cũng như khả năng cung cấp của Nhà máy lọc dầu Nghi Sơn:

“Nhà máy lọc dầu Nghi Sơn hôm 24/2 vừa qua có chút sự cố, trong khi hiện nay sản lượng xăng dầu của nhà máy này chiếm khoảng 40% thị phần xăng dầu trong nước. Do vậy, để đáp ứng được nhu cầu xăng dầu cho sản xuất và tiêu dùng, Bộ Công Thương đã chỉ đạo Petrolimex đã phải nhập ngay 200.000m3 với thuế suất là 20%, thay vì nhập từ Hàn Quốc với thuế suất FTA là 10% để đảm bảo đáp ứng ngay nhu cầu”.

Vì sao 9/28 doanh nghiệp xăng dầu âm quỹ ?

Về thông tin chi sử dụng quá nhiều từ Quỹ bình ổn giá xăng dầu trong thời gian gần đây khiến một số doanh nghiệp đầu mối âm quỹ, Thứ trưởng Đỗ Thắng Hải giải thích:

“Trên thực tế, mỗi lít xăng dầu nhập khẩu vào Việt Nam đều tự động trích 300 đồng để đưa vào quỹ và quỹ do các doanh nghiệp tự quản lý. Hiện chúng ta có 28 doanh nghiệp đầu mối nhập khẩu xăng dầu, có những doanh nghiệp lâu năm và cũng có những doanh nghiệp mới nên việc tích lũy quỹ không giống nhau.

Khi được lệnh xả quỹ để bình ổn thì có những doanh nghiệp tích lũy thấp sẽ bị âm quỹ. Vừa rồi Bộ Công Thương cũng đã báo cáo lên Chính phủ về việc 9/28 doanh nghiệp âm quỹ, phân tích rõ nguyên nhân và đưa ra giải pháp cân đối trong thời gian tới”.

Hiện có 28 đầu mối kinh doanh nhập khẩu xăng dầu, sắp tới còn tăng thêm. Bộ Công Thương đang xem xét tiếp, bất cứ doanh nghiệp nào đáp ứng đủ điều kiện đều có thể kinh doanh, phân phối, nhập khẩu xăng dầu.

Đại Hữu