Xuất khẩu sầu riêng Việt Nam "lao dốc", Trung Quốc giảm nhập khẩu tới 70%

Kim ngạch sụt giảm mạnh, trái ngược với kỳ vọng

Theo số liệu mới nhất từ Tổng cục Hải quan Việt Nam, xuất khẩu sầu riêng trong tháng 10/2024 đã ghi nhận sự sụt giảm mạnh tại hầu hết các thị trường lớn. Tổng kim ngạch xuất khẩu chỉ đạt 212 triệu USD, giảm 68,4% so với tháng 9 và gần 40% so với cùng kỳ năm ngoái. Điều này trái ngược hoàn toàn với năm 2023, khi tháng 10 là một trong 3 tháng có kim ngạch xuất khẩu cao nhất trong năm.

Thị trường Trung Quốc, vốn chiếm hơn 90% tổng lượng sầu riêng xuất khẩu của Việt Nam, đã giảm nhập khẩu tới 70% so với tháng 9 và hơn 42% so với cùng kỳ năm 2023, chỉ còn đạt gần 190 triệu USD.

Không chỉ Trung Quốc, các thị trường quan trọng khác như Thái Lan, Hong Kong, Đài Loan và Hàn Quốc cũng ghi nhận mức giảm mạnh từ 40% đến 56% so với tháng trước. Đáng chú ý, Campuchia đã ngừng nhập khẩu sầu riêng từ Việt Nam trong tháng 10.

Theo ông Đặng Phúc Nguyên, Tổng thư ký Hiệp hội Rau quả Việt Nam, có nhiều nguyên nhân dẫn đến sự sụt giảm mạnh trong xuất khẩu sầu riêng tháng 10 vừa qua.

Thứ nhất, biến đổi khí hậu với những hiện tượng thời tiết cực đoan như mưa kéo dài kết hợp nắng gắt đã ảnh hưởng nghiêm trọng đến năng suất và chất lượng sầu riêng. Tại các vùng trồng trọng điểm ở Tây Nguyên và Đông Nam Bộ, sầu riêng bị sượng, không đạt tiêu chuẩn xuất khẩu.

Thứ hai, mùa vụ sầu riêng năm nay kết thúc sớm hơn mọi năm, dẫn đến nguồn cung bị hạn chế và ảnh hưởng trực tiếp đến sản lượng xuất khẩu.

Bên cạnh đó, vụ sầu riêng trái vụ ở miền Tây Nam Bộ cũng không đạt được hiệu quả như mong đợi. Tỷ lệ đậu quả chỉ đạt khoảng 30-50% do nhiều nhà vườn chưa có kinh nghiệm xử lý cây đúng kỹ thuật, cộng thêm thời tiết bất lợi với mưa bão kéo dài khiến cây sầu riêng bị sốc nhiệt, rụng bông hàng loạt.

Vẫn còn nhiều tiềm năng, nhưng cần giảm phụ thuộc vào Trung Quốc

Mặc dù tháng 10 gặp khó khăn, nhưng tổng kim ngạch xuất khẩu sầu riêng lũy kế trong 10 tháng năm 2024 vẫn đạt hơn 3 tỷ USD, tăng 46% so với cùng kỳ năm ngoái. Riêng thị trường Trung Quốc đạt 2,8 tỷ USD, tăng 46,4% và chiếm gần 92% tổng giá trị xuất khẩu.

Đại diện Công ty CP Thương mại Xuất nhập khẩu Dũng Thái Sơn (tỉnh Đắk Lắk) cho biết, hiện tại, sản lượng sầu riêng Việt Nam xuất khẩu sang Trung Quốc đã vượt qua Thái Lan. Mặc dù mùa vụ ở Tây Nguyên đã kết thúc, công ty vẫn đảm bảo đủ sản lượng sầu riêng để xuất khẩu sang Trung Quốc, nhờ vào sự chuyển dịch sản lượng sang các vùng đồng bằng sông Cửu Long.

Ngoài thị trường Trung Quốc, xuất khẩu sầu riêng sang các thị trường chủ lực khác lại ghi nhận sự tăng trưởng đáng kể. Điển hình như Campuchia, kim ngạch xuất khẩu sầu riêng sang thị trường này đạt 2,7 triệu USD, tăng gấp 16 lần so với cùng kỳ năm ngoái. Papua New Guinea cũng là một điểm sáng với 22,5 triệu USD, tăng trưởng ấn tượng tới 280%. Tuy nhiên, nhìn chung, kết quả này vẫn chưa đạt được kỳ vọng ban đầu.

Mặc dù vậy, ông Nguyên cũng nhấn mạnh rằng Việt Nam đặt mục tiêu xuất khẩu 3,5 tỷ USD sầu riêng trong năm nay, nhưng sự sụt giảm sản lượng trong các vụ thu hoạch chính và trái vụ khiến kế hoạch này trở nên khó khăn. Tuy nhiên, dự báo cả năm, xuất khẩu rau quả Việt Nam vẫn sẽ đạt hơn 7 tỷ USD, tăng 25% so với năm 2023, với mặt hàng sầu riêng vẫn tiếp tục là sản phẩm xuất khẩu chủ lực.

Sầu riêng Việt Nam hiện có diện tích trồng khoảng 154.000ha và sản lượng gần 1,2 triệu tấn, tiếp tục thể hiện tiềm năng tăng trưởng mạnh mẽ. Tuy nhiên, để đảm bảo sự phát triển bền vững, ngành cần có chiến lược dài hạn trong việc nâng cao chất lượng sản phẩm và mở rộng thị trường xuất khẩu.

Theo các chuyên gia, ngành sầu riêng Việt Nam không chỉ phải đối mặt với thách thức đến từ biến đổi khí hậu mà còn phải giảm bớt sự phụ thuộc vào thị trường Trung Quốc. Việc phát triển các thị trường mới như Mỹ, Nhật Bản và Hàn Quốc sẽ giúp ngành đạt được sự ổn định và tăng trưởng lâu dài.

Đồng thời, ngành Nông nghiệp cần tập trung vào việc cải thiện chất lượng sản phẩm, ứng dụng công nghệ cao vào sản xuất, chú trọng truy xuất nguồn gốc, xây dựng thương hiệu sầu riêng Việt Nam để đáp ứng các tiêu chuẩn khắt khe từ các thị trường quốc tế.

Mặc dù xuất khẩu gặp khó khăn, giá sầu riêng trong nước lại ghi nhận sự biến động mạnh. Sầu riêng Thái loại đẹp tăng mạnh từ 5.000 - 18.000 đồng/kg, hiện đạt mức 170.000 - 180.000 đồng/kg tại cả ba miền. Sầu riêng mua xô cũng ghi nhận mức tăng từ 3.000 - 8.000 đồng/kg, lên mức 65.000 - 80.000 đồng/kg.

Đặc biệt, sầu Ri6 loại đẹp tại miền Đông Nam Bộ và Tây Nguyên ghi nhận mức tăng từ 5.000 đồng/kg đến 15.000 đồng/kg. Tuy nhiên, tại Tây Nam Bộ, giá sầu Ri6 giảm nhẹ 5.000 đồng/kg. Việc giá sầu riêng tăng mạnh không chỉ mang lại lợi ích kinh tế mà còn giúp nâng cao vị thế của nông sản Việt Nam trên thị trường quốc tế.