Bồi thường, hỗ trợ tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất theo quy định mới

Đây là vấn đề liên quan trực tiếp đến quyền lợi của người có đất thu hồi và chủ sở hữu tài sản gắn liền với đất thu hồi, Tiến sĩ Nguyễn Thanh Mai (Giảng viên Học viện Tư pháp) đã có những trao đổi cụ thể như sau:

Bạn đọc Nguyễn Văn Hùng (Ninh Bình): Được biết, vừa qua, Chính phủ có quy định mới về bồi thường, hỗ trợ tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất. Đề nghị cho biết việc bồi thường được quy định ra sao?

Đúng như bạn đã biết, Nghị định số 88/2024/NĐ-CP “Quy định về bồi thường, hỗ trợ tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất”có hiệu lực thi hành từ 01 tháng 8 năm 2024 nêu một số quy định về bồi thường khi Nhà nước thu hồi đất, gồm:

* Quy định chung: 

- Bồi thường bằng đất có mục đích sử dụng khác với loại đất thu hồi hoặc bằng nhà ở khi Nhà nước thu hồi đất quy định tại khoản 1 Điều 96, khoản 1 Điều 98, khoản 1 Điều 99 của Luật Đất đai

- Các trường hợp khác được bồi thường về đất và điều kiện được bồi thường về đất quy định tại khoản 3 Điều 95 của Luật Đất đai

- Bồi thường về đất khi Nhà nước thu hồi đất đối với trường hợp diện tích đo đạc thực tế khác với diện tích ghi trên giấy tờ về quyền sử dụng đất

- Bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất đối với các trường hợp đặc biệt

* Quy định chi tiết về bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất:

- Bồi thường về đất ở, đất khác trong thửa đất có nhà ở, nhà ở và công trình phục vụ đời sống, bao gồm: 

+ Bồi thường về đất đối với hộ gia đình, cá nhân đang sử dụng đất có nhà ở, nhà ở và công trình phục vụ đời sống, hộ gia đình, cá nhân đang sử dụng đất ở thuộc vùng có điều kiện kinh tế - xã hội khó khăn, vùng có điều kiện kinh tế - xã hội đặc biệt khó khăn trước ngày 01 tháng 7 năm 2014 mà không có giấy tờ về quyền sử dụng đất

+ Bồi thường về đất đối với hộ gia đình, cá nhân đang sử dụng đất làm nhà ở có vi phạm pháp luật về đất đai trước ngày 01 tháng 7 năm 2014

+ Bồi thường về đất ở đối với hộ gia đình, cá nhân đang sử dụng đất được giao không đúng thẩm quyền trước ngày Luật Đất đai có hiệu lực thi hành

+ Bồi thường về đất khi Nhà nước thu hồi đất ở quy định tại Điều 98 của Luật Đất đai

- Bồi thường về đất nông nghiệp, đất phi nông nghiệp không phải là đất ở, bao gồm:

+ Bồi thường về đất đối với hộ gia đình, cá nhân đang sử dụng đất vào mục đích thuộc nhóm đất nông nghiệp

+ Bồi thường về đất phi nông nghiệp không phải là đất ở khi Nhà nước thu hồi đất

- Bồi thường thiệt hại về tài sản, chi phí đầu tư vào đất còn lại, bao gồm:

+ Bồi thường thiệt hại về nhà, công trình xây dựng gắn liền với đất khi Nhà nước thu hồi đất

+ Bồi thường, hỗ trợ do phải di dời mồ mả khi Nhà nước thu hồi đất

+ Bồi thường chi phí tự cải tạo, sửa chữa nhà ở cho người đang sử dụng nhà ở thuộc sở hữu nhà nước nằm trong phạm vi thu hồi đất phải phá dỡ

+ Bồi thường chi phí đầu tư vào đất còn lại khi Nhà nước thu hồi đất

+ Bồi thường, hỗ trợ thiệt hại đối với đất thuộc hành lang bảo vệ an toàn công trình, khu vực bảo vệ, vành đai an toàn khi xây dựng công trình, khu vực có hành lang bảo vệ an toàn

Bạn đọc Hoàng Thanh Phúc (Đồng Nai): Chính sách hỗ trợ tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất theo quy định mới gồm những gì?

Chính sách hỗ trợ, bố trí tái định cư được quy định tại Mục 4, Chương II, Nghị định số: 88/2024/NĐ-CP, bao gồm:

- Hỗ trợ ổn định đời sống khi Nhà nước thu hồi đất

- Hỗ trợ ổn định sản xuất, kinh doanh khi Nhà nước thu hồi đất

- Hỗ trợ di dời vật nuôi; hỗ trợ để tháo dỡ, phá dỡ, di dời tài sản gắn liền với đất là phần công trình xây dựng theo giấy phép xây dựng có thời hạn theo pháp luật về xây dựng mà đến thời điểm thu hồi đất giấy phép đã hết thời hạn

- Hỗ trợ đào tạo, chuyển đổi nghề và tìm kiếm việc làm cho hộ gia đình, cá nhân khi Nhà nước thu hồi đất

- Hỗ trợ tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất

- Bố trí tái định cư.

Bạn đọc Phạm Văn Ái (An Giang): Trước đây gia đình tôi lấn  chiếm một mảnh đất nằm trong hành lang bảo vệ công trình công cộng để làm nhà ở. Nay Nhà nước thu hồi đất, gia đình tôi có được bồi thường không?

Điều 9, Nghị định số: 88/2024/NĐ-CP quy định như sau:

Hộ gia đình, cá nhân đang sử dụng đất làm nhà ở có vi phạm pháp luật về đất đai trước ngày 01 tháng 7 năm 2014 theo quy định tại khoản 1, điểm a và điểm c khoản 2, khoản 3 Điều 139 của Luật Đất đai nếu đủ điều kiện được bồi thường quy định tại khoản 2 Điều 5 của Nghị định này thì việc bồi thường về đất thực hiện theo quy định như sau:

- Trường hợp thửa đất có nhà ở nếu đã sử dụng đất ổn định trước ngày 15 tháng 10 năm 1993 thì diện tích đất được bồi thường bằng diện tích thực tế bị thu hồi nhưng không vượt quá hạn mức công nhận đất ở tại địa phương.

- Trường hợp thửa đất có nhà ở nếu đã sử dụng đất ổn định từ ngày 15 tháng 10 năm 1993 đến trước ngày 01 tháng 7 năm 2014 thì diện tích đất được bồi thường bằng diện tích thực tế bị thu hồi nhưng không vượt quá hạn mức giao đất ở tại địa phương.

- Trường hợp thửa đất có nhà ở mà diện tích đất đã làm nhà ở lớn hơn hạn mức công nhận đất ở hoặc hạn mức giao đất ở theo quy định tại khoản 1 và khoản 2 Điều này thì bồi thường diện tích đất theo diện tích thực tế bị thu hồi đã làm nhà ở.

- Trường hợp hộ gia đình, cá nhân sử dụng đất làm nhà ở có vi phạm pháp luật về đất đai do lấn đất, chiếm đất kể từ ngày 01 tháng 7 năm 2014 trở về sau thì Nhà nước không bồi thường về đất.
Vì bạn không nói rõ thời điểm bạn lấn chiếm đất làm nhà nên chúng tôi chỉ đưa ra quy định của pháp luật để bạn đối chiếu để biết mình có được bồi thường hay không.

Bạn đọc Vừ A Tua (Cao Bằng): Để ổn định đời sống cho người dân khi Nhà nước thu hồi đất thì Nhà nước có chính sách hỗ trợ gì?

Chính sách hỗ trợ ổn định đời sống khi Nhà nước thu hồi đất được quy định tại Điều 19, Nghị định số: 88/2024/NĐ-CP. Theo quy định định này thì hộ gia đình, cá nhân đang sử dụng đất nông nghiệp nếu đủ điều kiện được bồi thường về đất thì được hỗ trợ ổn định đời sống. Thời gian được hỗ trợ tùy vào diện tích đất thu hồi, có phải di chuyển chỗ ở hay không?...  Mức hỗ trợ cho một nhân khẩu quy định tại điểm a và điểm b (khoản 1, Điều 19) được tính bằng tiền tương đương 30kg gạo trong 1 tháng theo thời giá trung bình tại thời điểm hỗ trợ của địa phương.

Bên cạnh đó khoản 2 Điều 19 còn quy định Trường hợp hộ gia đình, cá nhân đang sử dụng đất quy định tại khoản 1 Điều này bị thu hồi dưới 30% diện tích đất nông nghiệp đang sử dụng; hộ gia đình, cá nhân đang sử dụng đất không đủ điều kiện bồi thường về đất hoặc do nhận giao khoán đất để sử dụng vào mục đích nông nghiệp, lâm nghiệp, nuôi trồng thuỷ sản, làm muối…

Trong phạm vi bài viết này chỉ  mang tính gợi mở, các bạn cần nghiên cứu Nghị định trên để không những nắm vững mà còn phải hiểu cặn kẽ những quy định đó để bảo vệ lợi ích chính đáng của mình. 

* THỰC HIỆN QUYẾT ĐỊNH SỐ 81/2014/QĐ-TTG