Quy định việc xét tặng, truy tặng Huy chương đối với Thanh niên xung phong

Hiện nay, có một số các cựu Thanh niên xung phong vì nhiều lý do chưa được công nhận hoặc hiểu rõ về các chính sách của Nhà nước. Liên quan đến vấn đền này, Tiến sĩ Nguyễn Thanh Mai  (Giảng viên Học viện Tư pháp) đã có những trao đổi cụ thể như sau:

Đối tượng được tặng, truy tặng tặng “Huy chương Thanh niên xung phong vẻ vang”

Bạn đọc Phạm Văn Tùng ( Hà Tĩnh): Nghe nói Nhà nước sẽ tặng “Huy chương Thanh niên xung phong vẻ vang”cho TNXP. Tôi đã tham gia TNXP trong thời kỳ kháng chiến chống Mỹ. Tôi có được tặng Huy chương này không?

- Khoản 1, khoản 2 Điều 96 Luật Thi đua, khen thưởng quy định: Nhà nước tiếp tục xem xét, thực hiện, hoàn thành khen thưởng thành tích kháng chiến trong các cuộc kháng chiến, bảo vệ Tổ quốc đối với cá nhân, tập thể, gia đình đủ điều kiện, tiêu chuẩn; Thực hiện tặng và truy tặng “Huy chương Thanh niên xung phong vẻ vang” đối với Thanh niên xung phong có thành tích trong các cuộc kháng chiến, bảo vệ Tổ quốc, hoàn thành nhiệm vụ, trung thành với cách mạng, có thời gian tại ngũ từ 02 năm trở lên

- Cụ thể hóa quy định này, khoản 1, Điều 2, Nghị định số 28/2024/NĐ-CP quy định đối tượng được xét tặng “Huy chương Thanh niên xung phong vẻ vang” là: “Thanh niên xung phong có thành tích trong các cuộc kháng chiến, bảo vệ Tổ quốc, hoàn thành nhiệm vụ, có thời gian tại ngũ từ đủ 24 tháng trở lên.”.

- Khoản 1, Điều 6 Nghị định số 28/2024/NĐ-CP quy định: “Thanh niên xung phong có thành tích trong các cuộc kháng chiến, bảo vệ Tổ quốc, hoàn thành nhiệm vụ, có thời gian tại ngũ từ đủ 24 tháng trở lên thì được tặng, truy tặng “Huy chương Thanh niên xung phong vẻ vang”.

- Bên cạnh đó, khoản 2, Điều 5, Nghị định số 28/2024/NĐ-CP quy định mốc thời gian để tính khen thưởng thời kỳ kháng chiến chống đế quốc Mỹ là từ ngày 21 tháng 7 năm 1954 đến ngày 30 tháng 4 năm 1975:

a) Chống đế quốc Mỹ ở miền Bắc;

b) Chống đế quốc Mỹ ở miền Nam;

c) Làm nhiệm vụ giúp nước bạn Lào từ tháng 5 năm 1972 đến tháng 12 năm 1975.

Như vậy, để được xét tặng “Huy chương Thanh niên xung phong vẻ vang” phải có đủ các yếu tố: Là thanh niên xung phong; có thành tích trong các cuộc kháng chiến, bảo vệ Tổ quốc, hoàn thành nhiệm vụ và phải có thời gian tại ngũ từ đủ 24 tháng trở lên

Vì bạn không nói rõ thời gian tại ngũ, cũng như các thành tích của bạn...nên chúng tôi không thể trả lời bạn được cụ thể. Bạn căn cứ vào quy định trên để đối chiếu với trường hợp của mình để biết.

Bạn đọc Lê Văn Dũng (Quảng Ninh): Bố tôi tham gia TNXP trong thời kỳ kháng chiến chống Pháp và đã hy sinh, có được truy tặng “Huy chương Thanh niên xung phong vẻ vang” không? Nếu được thì tôi phải làm những giấy tờ, thủ tục gì?

- Khoản 2, Điều 2, Nghị định số 28/2024/NĐ-CP quy định đối tượng được xét tặng “Huy chương Thanh niên xung phong vẻ vang” là: “Thanh niên xung phong hy sinh khi làm nhiệm vụ trong các cuộc kháng chiến, bảo vệ Tổ quốc, đã được công nhận liệt sĩ.”

- Khoản 2, Điều 6 Nghị định số 28/2024/NĐ-CP quy định: “Thanh niên xung phong hy sinh trong khi làm nhiệm vụ trong các cuộc kháng chiến, bảo vệ Tổ quốc, đã được công nhận liệt sĩ thì được truy tặng “Huy chương Thanh niên xung phong vẻ vang”.

- Bên cạnh đó, khoản 1, Điều 5, Nghị định số 28/2024/NĐ-CP quy định mốc thời gian để tính khen thưởng thời kỳ kháng chiến chống thực dân Pháp là từ ngày 15 tháng 7 năm 1950 đến ngày 20 tháng 7 năm 1954.

Căn cứ vào quy định trên thì: Bố bạn tham gia TNXP trong thời kỳ kháng chiến chống thực dân Pháp nếu đã hy sinh và được công nhận là liệt sĩ thì sẽ được truy tặng “Huy chương Thanh niên xung phong vẻ vang”.

- Về hồ sơ, trình tự thủ tục đề nghị truy tặng “Huy chương Thanh niên xung phong vẻ vang”, bạn thực hiện theo quy định tại điểm c, Điều 7, Nghị định số 28/2024/NĐ-CP. Cụ thể là:

“c) Đối với trường hợp được công nhận là liệt sĩ thì hồ sơ đề nghị gồm Bản khai Thanh niên xung phong hy sinh khi làm nhiệm vụ đã được công nhận là Liệt sĩ theo Mẫu số 02 tại Phụ lục I kèm theo Nghị định này và bản sao y Bằng công nhận Liệt sĩ hoặc Bằng Tổ quốc ghi công hoặc các giấy tờ xác nhận là liệt sĩ của cấp có thẩm quyền.

+ Sau khi hoàn thiện hồ sơ đề nghị theo quy định thì nộp trực tiếp hoặc qua đường bưu điện 01 bộ hồ sơ đến Ủy ban nhân dân cấp xã cư trú trước khi bố bạn tham gia Thanh niên xung phong. Công việc  tiếp theo thuộc về trách nhiệm của UBND các cấp và Cơ quan chức năng thực hiện theo quy định tại Điều 8 Nghị định số 28/2024/NĐ-CP.

Các trường hợp không tặng, truy tặng “Huy chương Thanh niên xung phong vẻ vang”

Bạn đọc Nguyễn Hữu Ngọc (Cà Mau): Trường hợp nào không được tặng “Huy chương Thanh niên xung phong vẻ vang”?

Theo quy định tại Khoản 5, Điều 6,  Nghị định số 28/2024/NĐ-CP thì:

Không tặng, truy tặng “Huy chương Thanh niên xung phong vẻ vang” đối với những trường hợp sau: bị kết tội bằng bản án, quyết định của Tòa án có hiệu lực pháp luật về một trong các tội xâm phạm an ninh quốc gia hoặc tội khác bị áp dụng hình phạt tù hoặc tham gia chống phá chế độ, Đảng, Nhà nước, đào ngũ, phản bội, chiêu hồi mà bị chấm dứt hưởng chế độ ưu đãi theo quy định của pháp luật về ưu đãi người có công với cách mạng.

Phải công khai danh sách đề nghị xét tặng, truy tặng

Bạn đọc Hoàng Thị Lượng (Thanh Hóa): Để tránh sai sót, làm ảnh hưởng đến quyền lợi của Thanh niên xung phong; đồng thời tránh trường hợp tiêu cực có thể xảy ra thì vai trò của chính quyền cơ sở rất quan trọng. Pháp luật quy định thế nào về trách nhiệm của UBND cấp xã trong quá trình làm thủ tục đề nghị xét tặng, truy tặng “Huy chương Thanh niên xung phong vẻ vang”?

Đúng như suy nghĩ của bạn, UBND cấp xã có vai trò rất quan trọng trong quá trình thực hiện các trình tự, thủ tục xét tặng, truy tặng “Huy chương Thanh niên xung phong vẻ vang”. Chúng ta đã từng có những bài học về trục lợi chính sách đối với nạn nhân da cam,...không những thiệt hại cho Nhà nước mà còn mất đoàn kết trong dân cư, mất tình làng, nghĩa xóm...Để phòng, ngừa, hạn chế tiêu cực cũng như tránh sai sót, ảnh hưởng đến quyền lợi của người tham gia kháng chiến, thì cần phải công khai, minh bạch.

Theo quy định tại khoản 2, Điều 8, Nghị định số 28/2024/NĐ-CP thì:

- Ủy ban nhân dân cấp xã trong thời hạn 15 ngày kể từ ngày nhận đủ hồ sơ theo quy định có trách nhiệm:

+ Công bố công khai danh sách các trường hợp đề nghị xét tặng, truy tặng “Huy chương Thanh niên xung phong vẻ vang” trên các phương tiện truyền thông hoặc đăng tải trên trang thông tin điện tử của Ủy ban nhân dân cấp xã trong thời hạn 05 ngày kể từ ngày nhận đủ hồ sơ theo quy định.

+  Phối hợp với Hội (Ban Liên lạc) Cựu Thanh niên xung phong cùng cấp (nếu có) thẩm định hồ sơ đề nghị xét tặng, truy tặng “Huy chương Thanh niên xung phong vẻ vang”.

+ Tổ chức họp Hội đồng Thi đua - Khen thưởng cấp xã (có mời thêm đại diện Hội (Ban Liên lạc) Cựu Thanh niên xung phong cùng cấp nếu có) để xem xét, tham mưu cho Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp xã các trường hợp đủ điều kiện, tiêu chuẩn đề nghị tặng, truy tặng “Huy chương Thanh niên xung phong vẻ vang”.

+ Trình Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp huyện xem xét, đề nghị khen thưởng đối với các trường hợp đủ điều kiện, tiêu chuẩn theo quy định, ...

Bên cạnh đó, Điều 12, Nghị định số 28/2024/NĐ-CP còn quy định trách nhiệm của Chủ tịch Ủy ban nhân dân các cấp như sau: Thực hiện quản lý nhà nước về xét tặng, truy tặng “Huy chương Thanh niên xung phong vẻ vang” tại địa phương. Công khai thủ tục hành chính và kết quả thủ tục hành chính trong phạm vi thẩm quyền theo quy định về kiểm soát thủ tục hành chính. Chỉ đạo, hướng dẫn, tuyên truyền và tổ chức triển khai thực hiện văn bản quy phạm pháp luật về xét tặng, truy tặng “Huy chương Thanh niên xung phong vẻ vang”. Kiểm tra, thanh tra, giải quyết khiếu nại, tố cáo và xử lý vi phạm thuộc thẩm quyền quản lý theo quy định của pháp luật. Trực tiếp lãnh đạo, chỉ đạo thực hiện công tác xét, đề nghị tặng, truy tặng “Huy chương Thanh niên xung phong vẻ vang” theo đúng quy định của pháp luật và chịu trách nhiệm về việc trình cấp trên khen thưởng...

Cảm ơn Tiến sĩ!