Ngày 29/8, tại Phủ Chủ tịch, Văn phòng Chủ tịch nước tổ chức họp báo công bố Lệnh của Chủ tịch nước về Pháp lệnh Xử phạt vi phạm hành chính đối với hành vi cản trở hoạt động tố tụng. Phó Chủ nhiệm Văn phòng Chủ tịch nước Phạm Thanh Hà chủ trì cuộc họp.

Tham dự cuộc họp báo còn có Phó Chánh án Thường trực Tòa án Nhân dân tối cao Nguyễn Trí Tuệ; Phó Chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội Nguyễn Thị Thúy Ngần cùng đại biểu đại diện cho các cơ quan và đông đảo phóng viên báo chí.

Không chỉ Việt Nam mà nhiều nước có quy định hạn chế ghi âm, ghi hình tại phiên tòa, để bảo vệ quyền con người, quyền công dân

Tại cuộc họp báo, trả lời câu hỏi của các phóng viên báo chí về nhà báo việc ghi âm lời nói, ghi hình tại phiên tòa, Phó Chánh án Thường trực Tòa án nhân dân tối cao Nguyễn Trí Tuệ cho biết, Pháp lệnh gồm 4 chương, 48 điều quy định về hành vi cản trở hoạt động tố tụng bị xử phạt vi phạm hành chính. Pháp lệnh có hiệu lực thi hành từ ngày 01/9/2022.

Theo Phó Chánh án Thường trực Tòa án nhân dân tối cao Nguyễn Trí Tuệ, Pháp lệnh này không quy định các hành vi mới, mà chỉ quy định cụ thể hơn việc xử phạt, các hình thức xử phạt, thẩm quyền, trình tự, thủ tục xử phạt đối với những hành vi không được phép thực hiện, hành vi bị coi là cản trở hoạt động tố tụng đã được quy định trong các đạo luật tố tụng.

Điều 234 Bộ luật Tố tụng dân sự và Điều 153 Luật Tố tụng hành chính về Nội quy phiên tòa đều quy định “4. Nhà báo tham dự phiên tòa để đưa tin về diễn biến phiên tòa phải chấp hành sự điều khiển của chủ tọa phiên tòa về khu vực tác nghiệp. Nhà báo ghi âm lời nói, ghi hình ảnh của Hội đồng xét xử phải được sự đồng ý của chủ tọa phiên tòa. Việc ghi âm lời nói, ghi hình ảnh của đương sự, người tham gia tố tụng khác phải được sự đồng ý của họ”.

Theo Luật Báo chí, nhà báo có quyền được hoạt động nghiệp vụ báo chí tại các phiên tòa xét xử công khai; được bố trí khu vực riêng để tác nghiệp; được liên lạc trực tiếp với người tiến hành tố tụng, người tham gia tố tụng để lấy tin, phỏng vấn theo quy định của pháp luật.

Phó Chánh án Thường trực Tòa án nhân dân tối cao Nguyễn Trí Tuệ cho rằng, Nhà báo có quyền như vậy nhưng những người khác cũng có quyền mà quyền rất thiêng liêng đã được Hiến pháp, Bộ luật Dân sự, Bộ luật Tố tụng dân sự, Bộ luật Tố tụng hình sự và các văn bản pháp luật ghi nhận. Đó là quyền của cá nhân đối với hình ảnh, quyền về đời sống riêng tư, bí mật cá nhân, bí mật gia đình, bí mật kinh doanh… 

Do vậy, không chỉ Việt Nam mà nhiều nước có quy định hạn chế ghi âm, ghi hình tại phiên tòa, để bảo vệ quyền con người, quyền công dân.

Việc ghi hình, ghi âm là hành vi bị nghiêm cấm, nên phát trực tiếp thì mức độ xử phạt lỗi lớn hơn

Phó Chánh án Thường trực Tòa án nhân dân tối cao Nguyễn Trí Tuệ cũng cho biết thêm, việc ghi hình, ghi âm là hành vi bị nghiêm cấm, nên phát trực tiếp (Livestream) thì mức độ xử phạt lỗi lớn hơn. Việc phát tán lên mạng các hình ảnh mà người dân không đồng ý thì càng không được. 

Ví dụ như trong một vụ án ly hôn, nếu nhà báo không xin phép khi tác nghiệp, sau đó người dân biết bản thân bị quay phim, chụp hình lên báo thì có thể khiếu nại. Khi đó nhà báo hoàn toàn chịu trách nhiệm với việc làm đó.

Tòa án Nhân dân tối cao đã tính đến việc sẽ phải trình xây dựng những quy phạm về cách tác nghiệp của nhà báo tại phiên toà; sắp tới sẽ phải có hướng dẫn về nhà báo xin phép ghi âm, ghi hình.

Phạt tiền 7-15 triệu đồng đối nếu ghi âm, ghi hình mà không được sự đồng ý

Trước đó, dưới sự điều hành của Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định, Ủy ban Thường vụ Quốc hội tiến hành xem xét, thông qua dự án Pháp lệnh Xử phạt vi phạm hành chính đối với hành vi cản trở hoạt động tố tụng. 

Theo đó, Pháp lệnh quy định phạt tiền 7 - 15 triệu đồng đối với hành vi “ghi âm lời nói, ghi hình ảnh của hội đồng xét xử mà không được sự đồng ý của chủ tọa phiên tòa hoặc ghi âm lời nói, ghi hình ảnh của người tham gia tố tụng mà không được sự đồng ý của họ trong phiên tòa xét xử vụ án dân sự, vụ án hành chính; không tuân theo sự điều hành của chủ tọa phiên tòa về hoạt động ghi âm lời nói, ghi hình ảnh trong phiên tòa xét xử vụ án hình sự”.