Cách làm phân hữu cơ tại nhà từ rác thải sinh hoạt

Theo thống kê, hiện ở nước ta một ngày mỗi người sẽ thải ra môi trường khoảng 1kg rác. Ngoài việc thu gom để xử lý tập trung, các hộ gia đình nhất là vùng nông thôn có thể tận dụng nguồn rác thải này để làm phân hữu cơ tại nhà, vừa tạo ra nguồn phân bón cho cây trồng, vừa làm giảm lượng rác thải ra môi trường.

Cách làm phân hữu cơ từ rác thải sinh hoạt

Phân hữu cơ được dùng trong nông nghiệp, hình thành từ phân động vật, rác thải sinh hoạt từ nhà bếp hay các loại lá cây cành cây, rơm rạ, vỏ quả dừa khô, mùn cưa… Bên cạnh đó, sản phẩm còn có khả năng cung cấp thêm các chất hữu cơ bổ dưỡng nhằm tăng thêm độ màu mỡ phì nhiêu cho đất.
Khác với phân hóa học nếu sử dụng lâu ngày sẽ gây bạc màu cho đất, làm cây trồng có khả năng nhiễm các chất hóa học độc hại, phân hữu cơ chứa nhiều dinh dưỡng cung cấp cho cây trồng, đảm bảo cây trồng phát triển khỏe mạnh và tươi sạch. Việc áp dụng cách làm phân hữu cơ tại nhà có thể tận dụng rác thải sinh hoạt và hữu ích cho gia đình và xã hội.

Cách làm phân hữu cơ tại nhà:

Chọn thùng chứa phân hữu cơ: Trước tiên cần phải chuẩn bị thùng chứa. Sử dụng thùng nhựa, thùng gỗ… thùng phải tương đối lớn, thể tích tốt nhất là khoảng từ 50-120 lít. Lưu ý: Đối với các thùng nhựa bị bịt kín nên khoan thêm vài lỗ nhỏ trên thân thùng nhựa để có chỗ thoát nước.
Xác định vị trí đặt thùng nhựa thích hợp: Vì là thùng chứa phân hữu cơ nên sẽ gây ra mùi, việc đầu tiên là chọn nơi đặt thùng xa nơi mọi người sinh hoạt và có thể tiếp cận được nhiều ánh nắng để đẩy nhanh quá trình phân hủy rác. Đặt thùng chứa tại nơi có chỗ thoát nước.

Phân loại rác, chọn những rác thải để làm phân hữu cơ tại nhà: Để cây xanh có thể phát triển nhanh và khỏe mạnh cần cung cấp cho cây những chất dinh dưỡng cần thiết trong đó cacbon và đạm nitơ là 2 chất không thể thiếu, những chất này có nhiều trong rác hữu cơ. Tuy nhiên trước khi tiến hành tự làm phân bón hữu cơ tại nhà, cần phân loại các loại rác hữu cơ này ra làm 2 loại, đó là rác hữu cơ xanh và rác hữu cơ nâu.

Tuy nhiên cũng có một số loại rác không nên sử dụng như: Đồ nhựa, các loại xương, thịt của gia súc, gia cầm (vì khi ủ làm phân hữu cơ đồ nhựa sẽ không phân hủy được còn các loại xương hay thịt sẽ gây mầm bệnh và mùi hôi thối), sản phẩm từ sữa, gỗ đã qua chế biến, vỏ sò, vỏ hến, cỏ dại, than gỗ, chất béo và dầu mỡ, phân người và phân vật nuôi chưa qua xử lí.

Đặc biệt khi thực hiện ủ phân hữu cơ tại nhà các bạn không nên sử dụng các loại rác như vỏ cam, quýt, lá bạch đàn, lá sả… vì những loại rác này chứa tinh dầu, làm hại đến sự phát triển của vi sinh vật có ích.

Cách trộn các loại rác hữu cơ: Sau khi đã phân loại được các loại phân xanh, phân nâu và các loại rác thải cần tránh, tiến hành thực hiện như sau: Thực hiện rải 10cm phân nâu sau đó rải một lớp phân xanh mỏng rồi 10cm phân nâu. Trộn đều hỗn hợp sau đó ủ 2 tuần thì bắt đầu tưới nước cho hỗn hợp đã ủ tránh tưới nhiều nước. Sau khi tưới xong lại tiếp tục trộn đều hỗn hợp lên, rải 1 lớp phân nâu lên bề mặt hỗn hợp cho đầy thùng chứa.

Kiểm tra độ ẩm: Sử dụng tay nắm hỗn hợp rác hữu cơ nếu thấy nước rỉ qua các kẽ ngón tay ta cần bổ sung thêm rơm rạ hoặc cỏ khô để cân bằng lượng nước có trong rác hữu cơ. Nếu nắm lại mà khi mở lòng bàn tay ra thấy rác tơi và rời rạc có nghĩa là rác bị thiếu độ ẩm cần phải bổ sung thêm nước, còn nếu thấy hỗn hợp kết dính thì độ ẩm đạt yêu cầu.

Cần đợi khoảng 30 ngày để rác phân hủy thành phân hữu cơ. Phân hữu cơ tự ủ có những đặc điểm như: Có màu nâu đất, có mùi của đất; Phân hữu cơ vụn ra và trông giống như mùn có nghĩa là đã phân hủy hoàn toàn và có thể đem đi sử dụng.

Có thể ép phân hữu cơ đã ủ thành dạng viên phân. Viên phân hữu cơ với đặc tính chậm tan, giúp cây trồng hấp thu chất dinh dưỡng tốt hơn và tránh bị rửa trôi, có hiệu quả sử dụng cao hơn so với phân bón thông thường.

Làm phân hữu cơ từ nuôi giun quế

Mặc dù nuôi giun tại nhà khá phổ biến ở nhiều nước trên thế giới, nhưng ở Việt Nam có thùng giun trong nhà vẫn bị coi là… bẩn thỉu. Người nuôi có thể tận dụng những vật có sẵn trong nhà như: Chum, chậu, thùng phuy, can nhựa, xô nhựa, những bể nước không còn sử dụng… Cũng có thể đóng thùng để nuôi giun gồm nhiều tầng chồng lên nhau.

Thùng nuôi giun phải đảm bảo có thể chứa được thức ăn cho giun và không làm thay đổi nhiệt độ của thức ăn. Nước trong thức ăn khi lắng xuống phải có chỗ thoát, để phần thức ăn bên dưới không quá ẩm. Đóng thùng nuôi giun phải đảm bảo kín, không cho giun bò ra ngoài, bỏ trốn khỏi nơi nuôi. Thông thường các thùng làm bằng gỗ hoặc nhựa.

Anh Nguyễn Anh Tuấn (phố Triều Khúc, Thanh Xuân, Hà Nội) đang là sinh viên, vốn quan tâm đến công nghệ xanh và tham gia nhiều phong trào tình nguyện vì môi trường, Tuấn hăm hở thực hiện ý tưởng nuôi giun tại nhà sau khi tìm đọc tài liệu qua mạng internet về việc nuôi giun để xử lý rác sinh hoạt đang được áp dụng phổ biến tại các gia đình ở nhiều nước trên thế giới như Canada, Nhật Bản và Trung Quốc.

Ban đầu, anh Tuấn mua 10kg sinh khối giun quế với giá 12.000 đồng/kg, anh cho tất cả vào một thùng nhựa có thể tích khoảng 40 lít và đặt vào gầm bếp. Nguồn thức ăn để nuôi giun chính là lượng rác hữu cơ thải ra từ quá trình sinh hoạt. Thật ngạc nhiên, lượng giun này có thể tiêu hóa hết lượng rác thải của gia đình.

Trong quá trình nuôi giun, Tuấn nhận thấy giun quế có thể xử lý hữu hiệu hầu hết các loại rác hữu cơ như phụ phẩm rau củ quả, cơm và thức ăn thừa… trừ các loại cứng như xương, vỏ trứng.

Trong thùng giun, lớp thức ăn sẽ nằm ở phía trên, phân giun nằm ở dưới và giun tập trung nhiều ở giữa hai tầng này. Chỉ cần lật tầng thức ăn phía trên lên là có thể thu hoạch giun và phân ở phía dưới một cách dễ dàng. Trung bình mỗi tuần, thùng giun này sản xuất ra hơn 1kg phân giun. Phân và giun sinh sôi từ thùng giun được anh Tuấn cho một số hộ dân trong khu vực đem về chăm bón cho vườn rau và làm thức ăn cho đàn gà.

“Việc xử lý rác hữu cơ bằng giun thuận tiện và sạch sẽ hơn so với kiểu xử lý truyền thống là cho vào túi nylon rồi đổ bỏ. Rác sau khi được giun tiêu hóa sẽ trở thành phân giun, một loại phân bón hữu cơ rất tốt cho cây trồng. Phân giun trông giống một loại đất mùn và không có mùi. Thức ăn trong quá trình được giun phân hủy có mùi chua nhẹ, rất khó nhận biết được ở khoảng cách xa. Nếu đậy nắp thùng lại thì hoàn toàn không thể ngửi thấy mùi. Giun nuôi trong thùng có nắp đậy sẽ luôn duy trì được độ ẩm do nước ít bị bốc hơi, vì vậy không cần phải tưới thêm nước. “Đổ rác vào thùng” là công việc duy nhất để duy trì sự sống của giun”.
Anh Nguyễn Anh Tuấn (phố Triều Khúc, Thanh Xuân, Hà Nội)

Bài, ảnh: Tuấn Tú