Giúp cây bưởi sau thu hoạch hồi sức bằng phân khoáng thiên nhiên

Theo kỹ sư Nguyễn Tiến Chinh, bưởi là cây ăn quả khá dễ tính, rất thích hợp với địa hình đồi dốc, vùng đất bán sơn địa. Những năm gần đây, các loại cây ăn quả có múi như bưởi, cam, quýt đang thực sự mang lại hiệu quả kinh tế cao cho nhiều hộ nông dân, góp phần thực hiện tái cơ cấu ngành Nông nghiệp và đóng góp tích cực vào sự phát triển kinh tế của tỉnh Hòa Bình. Trong giai đoạn 2010 - 2020, diện tích cây có múi của tỉnh này đã không ngừng tăng, hình thành những vùng sản xuất hàng hóa tập trung như vùng cam tại các huyện Cao Phong, Kim Bôi, Lạc Thủy; vùng bưởi đỏ tại huyện Tân Lạc; bưởi Diễn tại các huyện Yên Thủy, Lương Sơn... Năm 2020, diện tích cây có múi toàn tỉnh Hoà Bình đạt khoảng 11.500ha. Diện tích bưởi kinh doanh khoảng 7.400ha, sản lượng gần 160.000 tấn.   

Tuy nhiên, cây bưởi “rất thích” đất trung tính hơi kiềm, có độ pH thường là 5,5 – 7. Rễ bưởi thuộc loại rễ cọc, nhưng bộ rễ cám (bộ rễ hút dinh dưỡng chủ yếu, phát triển ở độ sâu 0-50cm) chỉ phát triển nếu đất tơi xốp, đủ ô xy. Do vậy, bưởi rất cần chất mùn và phân khoáng tự nhiên, ít thích hợp các loại phân hóa học, đặc biệt các loại phân bón dễ làm tăng độ chua và gây chai cứng đất.

Cần chăm chút kỹ lưỡng cho bộ rễ và bộ lá cây bưởi

Để có lượng dinh dưỡng nuôi số lượng quả lớn trên cây, các bộ phận của cây bưởi đều hoạt động, đặc biệt là bộ rễ tơ hấp thụ dinh dưỡng và nước từ đất đưa lên nuôi cây, nuôi quả. Giai đoạn quả bưởi chín là giai đoạn cây bưởi bị kiệt sức nhiều nhất, mà biểu hiện rõ nhất ở lớp rễ tơ và bộ lá. Rễ tơ (thường gọi là rễ cám) ăn nông sát mặt đất, mọc từ những rễ bên, ăn lan ra quanh tán lá, các đầu lông mút của rễ dược ví như các "pit tông" bơm hút nước, dinh dưỡng từ đất dưới áp lực nhựa cây đưa lên lá quang hợp tạo thành chất dinh dưỡng. Số lượng quả trên cây càng nhiều thì cường độ hoạt động của rễ tơ càng lớn đồng nghĩa với sự già hóa càng cao.

Nghiên cứu của các nhà nông học cho thấy, cây bưởi càng nhiều năm tuổi, năng suất quả càng cao thì lớp rễ tơ càng nhanh cỗi, như vậy cần phải tạo lập rễ tơ mới, nếu để lưu lại rễ tơ cũ lượng quả năm sau thấp, cây hồi phục chậm, sinh trưởng yếu. Vì vậy, việc phá bỏ rễ tơ cũ ngay sau thu quả rất cần thiết.

Bộ lá xanh của cây bưởi sau thu hoạch giảm sút màu sắc, số lượng diệp lục tố giảm nhanh, sức quang hợp thấp, nên cần phải phục hồi bộ lá ngay bằng việc đốn, tỉa tạo hình, cắt bỏ cành khô, cành xiên vào tán, cành vượt, cành quá yếu, tạo thông thoáng cho cây. Song song với đó, cần làm sạch cỏ dại xung quanh gốc theo hình chiếu tán lá trở vào, cỏ bên ngoài tán cây chỉ cần cắt ngắn với mục đích giữ ẩm cho đất, hạn chế xói mòn rửa trôi ở các vùng đồi dốc. Khi trời hanh khô nên quét vôi vào vết cắt và quét lên gốc cây ngăn ngừa nấm phytophthora, (nấm gây bệnh xì gôm, chảy nhựa, rệp hại cây…)

Phân bón Văn Điển “món quà tuyệt vời” cho cây có múi

Song song với việc làm cỏ tán cây, cuốc xới và vệ sinh phần gốc cây là việc bón phân cho cây bưởi. Vậy nhà nông nên chọn phân bón nào cho cây bưởi?

Khác với tất cả các loại phân bón hiện nay trên thị trường, phân bón Văn Điển có một số đặc điểm đặc biệt. Theo GS.TS Nguyễn Tử Siêm, nguyên Cục trưởng Cục Khuyến nông, một trong những chuyên gia đầu ngành về đất đồi núi Việt Nam, thì “Phân lân Văn Điển không phải là phân hóa học, nguyên liệu sử dụng hoàn toàn là quặng khoáng thiên nhiên, phương pháp chế biến bằng vật lý nhiệt, tuyệt đối không dùng hóa chất. Vì vậy rất phù hợp với canh tác nông sản sạch an toàn theo hướng VietGAP và GlobalGAP. Nhiều nước trên thế giới và tổ chức Quốc tế đã xếp lân Văn Điển là loại phân khoáng cho nông nghiệp thân thiện môi trường”.

Cũng nhận xét về phân lân Văn Điển, GS.TS Nguyễn Huy Phiêu cho rằng: “Phân lân nung chảy Văn Điển là loại phân tính kiềm, không tan trong nước nhưng tan được trong dung dịch axit citric 2%, tương đương môi trường axit do rễ cây tiết ra nên cây trồng có thể hấp thu được, mà không bị cố định lân trong nước, an toàn về môi trường sinh thái. Ngoài ra, các yếu tố canxi, magie, silic… hòa tan giúp cây trồng sinh trưởng, phát triển tốt, có khả năng kháng được một số loại bệnh hại, đồng thời nâng cao chất lượng nông sản”.

Phân bón Văn Điển là phân bón đa dinh dưỡng, trong đó hàm lượng một số chất dinh dưỡng chính như: Lân (P₂O₅) 15-19%, magie (MgO) 15-18%, silic (SiO₂) 24-32%, canxi (CaO) 28-34%, và nhiều  chất vi lượng như sắt (Fe), bo (B), mangan (Mn), kẽm (Zn), coban (Co), đồng (Cu), molipden (Mo)… với tổng chất dinh dưỡng dễ tiêu đạt trên 96 - 98%...

Các chất dinh dưỡng trên được cây trồng sử dụng triệt để, hấp thụ trên 98%, không để lại tồn dư trong đất. Vì vậy, có thể nói chắc chắn rằng, đây là loại phân tốt nhất cho cây lâu năm, đặc biệt cho cây ăn quả, cây có múi. Đã nhiều năm nay bà con trồng bưởi tỉnh Hòa Bình đã sử dụng, phát huy hiệu quả tối đa trong thâm canh cây ăn quả, nhất là việc hồi phục cho cây bưởi sau thu hoạch.

Kỹ thuật chăm sóc cây bưởi sau thu hoạch

Theo kỹ sư Nguyễn Tiến Chinh, ngay sau thu hoạch bưởi 1-2 ngày, khi trời tạnh nắng, nhà nông nên dùng kéo cắt bỏ triệt để những cành bị sâu bệnh, cành không có lá, cành trong tán cây, cành vượt và những cành cuống quả mới thu hoạch. Khi cắt phải cắt sát, không để lại đoạn cành để hạn chế một số sâu bệnh xâm nhiễm gây hại. Tiếp theo, xới xáo lớp đất mặt vườn vừa làm đứt một phần rễ tơ đã cỗi, vừa tạo độ thông thoáng giúp bộ rễ phát triển khỏe, nhanh chóng hoàn chỉnh lớp rễ tơ trẻ mới. Việc làm đồng thời là bón phân hữu cơ và phân bón Văn Điển giúp cây hồi phục sau thu hoạch.

Cách bón: Đào rãnh xung quanh tán, theo hình chiếu tán cây, trộn đều phân vảo đất và bón theo rãnh đào rồi dùng đất lấp kín phân (chỉ nên lấp đất 2/3 rãnh đào) rồi sử dụng các loại tàn dư thực vật, cây phân xanh, rơm rạ mục tủ gốc giữ ẩm cho cây. Lượng bón nhiều hay ít phụ thuộc vào đất, tuổi cây, phụ thuộc vào năng suất đã thu hoạch và tiềm năng của cây.

Kinh nghiệm nhà nông thường bón cho mỗi gốc bưởi trên 5 tuổi khoảng 10-20kg phân hữu cơ ủ hoai mục + khoảng 5-10kg phân lân nung chảy Văn Điển và 4-5kg  phân đa yếu tố NPK 5:10:3 hoặc NPK 10:12:5 hoặc NPK 10:7:3... giúp cho cây bưởi nhanh hồi phục sau thu hoạch, đặc biệt giúp cho bộ rễ phát triển khỏe, tạo điều kiện cho vụ Xuân ra nhiều hoa, đậu nhiều quả và hạn chế hiện tượng rụng sinh lý.

Từ tháng 2, tháng 3 hàng năm trở đi, khi bưởi đã ra nụ, nhà nông nên bón thúc hoa, bón thúc nuôi quả, dưỡng quả… bằng phân bón đa yếu tố Văn Điển chuyên bón thúc, công thức NPK 12:5:10 ; 13:3:10; 12:8:12 hoặc 12:12:17 làm tăng năng suất và chất lượng quả bưởi.

Nhà nông nên làm cỏ tán cây, gầm tán cây và tạo rạch xung quanh tán cây bưởi sau thu hoạch vừa hạn chế nguồn bệnh hại, vừa làm bớt một phần lớp rễ già "mít chạm cành, chanh chạm rễ", kết hợp bón phân hữu cơ và phân bón Văn Điển là cung cấp đầy và cân đối đạm, lân, kali, vôi, magie, silic, vi lượng rất cần thiết, giúp cho cây bưởi mau hồi sức sau thu hoạch, cây phát triển khoẻ, cân đối, sai hoa, đậu quả nhiều, lá dày, ít sâu bệnh, giảm hiện tượng rụng quả, giúp quả bóng, to, nhẵn, màu sắc hấp dẫn, quả ngọt, nhiều nước, hương vị đậm đà hơn và bảo quản được lâu dài hơn.

Kỹ sư Nguyễn Tiến Chinh lưu ý, việc sử dụng phân bón hóa học, nhất là sử dụng trong thời gian dài đã ảnh hưởng tiêu cực đến chất lượng nông sản, gây ô nhiễm môi trường, khiến đất bị bạc màu, suy thoái, vai trò của vi sinh vật trong đất giảm. Chính vì vậy, hiện nay không ít hộ dân và hợp tác xã trồng cây ăn quả trên địa bàn tỉnh Hòa Bình đã chuyển sang trồng, chăm sóc theo hướng hữu cơ, sử dụng phân bón Văn Điển và phân hữu cơ để bón cho cây trồng. Họ không chỉ làm giàu cho đất, tốt cho cây trồng mà còn tạo ra nông sản an toàn, chất lượng. Để hướng tới một nền nông nghiệp bền vững, các mô hình này cần khuyến khích nhân rộng.

Như vậy, chăm bón cây bưởi sau thu hoạch bằng phân bón đa yếu tố NPK Văn Điển,  giải pháp ưu việt  trong việc trồng, chăm sóc cây ăn quả có múi  trong mô hình sản xuất bưởi hữu cơ an toàn, bền vững, nâng cao giá trị và hiệu quả kinh tế cho bà con nông dân ở tỉnh Hòa Bình cũng như nhiều vùng trồng bưởi và cây có múi khác.