Giữ gìn bản sắc để phát triển du lịch

Phát huy giá trị đặc sắc của văn hóa

Ba Bể là địa phương có bề dày lịch sử và truyền thống, nơi lưu giữ những di sản văn hóa vật thể, phi vật thể mang đậm bản sắc văn hóa dân tộc. Nhiều bản làng của đồng bào các dân tộc thiểu số đã được quan tâm khai thác du lịch. Bản Pác Ngòi, Bó Lù, Cốc Tộc (xã Nam Mẫu); bản Pù Lầu, Phiêng Phàng (xã Yến Dương); bản Nà Mặn, Nà Hai (xã Quảng Khê)... là những bản văn hóa du lịch trở thành điểm hấp dẫn của du lịch Ba Bể, được du khách trong và ngoài nước lựa chọn. Nơi đây không chỉ là không gian sống, thể hiện đậm nét phong tục tập quán, vẻ đẹp trong đời sống sinh hoạt thường ngày của cộng đồng dân cư mà còn là một kho tàng văn hóa phi vật thể độc đáo với nhiều giá trị nguyên bản được gìn giữ, lưu truyền qua nhiều thế hệ.

Hiện trên địa bàn huyện Ba Bể có 4 di sản văn hóa phi vật thể được Bộ Văn hóa – Thể thao & Du lịch công nhận là Lễ hội Lồng tồng Ba Bể; Nghề dệt thủ công  truyền thống của người Tày, Lễ cấp sắc của người Dao; Lẩu Pụt của người Tày; nghệ thuật trình diễn ân gian Múa bát của người Tày.

Cùng với đó là khai thác các sản phẩm nông sản OCOP gắn với phát triển du lịch địa  phương. Từ ẩm thực, trang phục, nét lao động hằng ngày là những điều giữ chân người phương xa ở lại lâu hơn với mảnh đất tươi đẹp này. Nhờ phát triển phong phú, đa dạng các loại hình du lịch, trong 6 tháng đầu năm, lượng khách đến với Ba Bể đạt trên 80.000 lượt người.

Pác Nặm tuy không sở hữu những khu/điểm du lịch, tham quan nổi tiếng như một số huyện/địa phương khác nhưng sức hấp dẫn của huyện lại có được từ chính nét văn hóa đặc trưng của đồng bào các dân tộc. Với 07 dân tộc cùng sinh sống là Tày, Nùng, Mông, Dao, Kinh, Hoa, Sán Chỉ, mỗi dân tộc đều có nét văn hóa đặc trưng riêng là tiềm năng để khai thác du lịch cộng đồng.

Nằm cách trung tâm xã Bộc Bố gần 2km, thôn Khâu Đấng có mang vẻ đẹp yên bình, thơ mộng với những nếp nhà sàn nằm bên sườn núi, không khí trong lành, mát mẻ… Đây là nơi sinh sống của 36 hộ dân tộc Sán Chỉ với không gian đậm đà bản sắc văn hóa. Thôn có vị trí ở trên cao, thoáng đãng, có thể quan sát toàn bộ khu vực trung tâm huyện. Đặc biệt, vào mùa Xuân, đến với Khâu Đấng du khách có thể được trải nghiệm Lễ hội Khai xuân của Dân tộc Sán chỉ; được xem lễ cầu mùa với ý nghĩa tiễn đưa năm cũ, cầu cho mọi sự tốt đẹp trong năm mới; được ghi lại những bức hình đẹp với hoa tam giác mạch, hoa cải vàng trên những triền ruộng bậc thang ở đầu thôn…. Còn vào mùa Hè, du khách có thể trải nghiệm chuyến picnic tại suối Thôm Bon trong lành, mát mẻ…

Phát triển du lịch cộng đồng nhờ các giá trị văn hóa

Bên cạnh cảnh quan thiên nhiên đẹp, thì bà con nơi đây vẫn giữ được vẹn nguyên các giá trị văn hóa truyền thống cũng như phong tục, tập quán sinh hoạt hàng ngày. Điều này được thể hiện rất rõ qua trang phục truyền thống của người phụ nữ. Bà con nơi đây hiền hòa, mến khách nên du khách khi đến đây sẽ có cảm giác vô cùng thân thiện.

Ông Hoàng Văn Cầu, người uy tín thôn Khâu Đấng chia sẻ: “Từ khi có chủ trương của huyện tập trung phát triển thôn trở thành điểm tham quan du lịch, bà con trong thôn rất phấn khởi. Cùng với sự hỗ trợ của Nhà nước, người dân trong thôn tập trung làm đường, tu sửa nhà cửa, trồng hoa và cây xanh để tạo cảnh quan môi trường. Đặc biệt, các lễ hội, nghề truyền thống đặc trưng của người Sán Chỉ được gìn giữ, phục dựng lại như: Lễ hội cầu mùa, nghi lễ trưởng thành (lễ cấp sắc), múa mặt nạ quỷ (mặt nạ Kadong), dệt vải...”

Hiện, trên địa bàn huyện Pác Nặm có trên 30 Câu lạc bộ (CLB) văn hóa, văn nghệ đang duy trì hoạt động tại 8/10 xã và một số trường học, trong đó có 11 CLB Văn hóa, Thể thao – Làng văn hóa; 08 đội văn nghệ tuyên truyền, cổ động; 11 CLB hát Then, đàn Tính; 01 CLB khèn Mông  với khoảng 350 nghệ nhân tham gia. Ngoài ra, trên địa bàn một số xã còn lưu giữ được nghề dệt vải truyền thống của các dân tộc Tày, Sán Chỉ, Mông, Dao. Toàn huyện có trên 1.100 nhà sàn truyền thống của người Tày, Nùng, Sán Chỉ.

Ông Nguyễn Anh Tuấn, Trưởng Phòng Văn hóa và Thông tin huyện Pác Nặm cho biết: “Thông qua hình thức xã hội hóa, huyện sẽ tiếp tục hỗ trợ các loại cơ sở vật chất như chăn, màn, đệm…. cho những hộ dân thôn Khâu Đấng thực hiện kinh doanh dịch vụ homestay. Từ đó góp phần thúc đẩy hoạt động du lịch gắn với giữ gìn bản sắc văn hóa dân tộc, nâng cao đời sống vật chất, tinh thần cho người dân địa phương.”

Thực hiện Đề án “Phát triển du lịch huyện Pác Nặm giai đoạn 2020 – 2025, định hướng đến năm 2030”, huyện tập trung xây dựng phát triển các sản phẩm du lịch trải nghiệm văn hóa như tìm hiểu đời sống, sinh hoạt lao động của đồng bào; các nghề truyền thống, đan lát, dệt thổ cẩm...; các làn điệu dân ca, dân vũ như hát Sli, lượn Cọi, lượn Slương, múa khèn... Xây dựng các sản phẩm du lịch gắn với phát triển nông nghiệp vùng cao.

Quy hoạch tổng thể phát triển du lịch tỉnh Bắc Kạn đến năm 2025, tầm nhìn đến năm 2030 xác định rõ mục tiêu: Đưa du lịch Bắc Kạn giai đoạn 2020 – 2025 trở thành ngành kinh tế quan trọng trong cơ cấu kinh tế của tình với những bước phát triển bền vững, làm động lực thức đẩy phát triển các ngành khác cũng như kinh tế - xã hồi của tỉnh; tạo tiền đề đến năm 2030, du lịch trrở thành ngành kinh tế mũi nhọn, có hệ thống cơ sở vật chất kỹ thuật đồng bộ, sản phẩm du lịch chất lượng, đa dạng, có thương hiệu, có sức cạnh tranh, góp phần bảo tồn, phát huy các giá trị lịch sử, bản sắc văn hóa dân tộc, nâng cao dân trí và đời sống vật chất tinh thần cho nhân dân, giữ gìn, phát huy các giá trị tài nguyên và bảo vệ môi trường.