Quỹ Hỗ trợ Nông dân Trung ương: 25 năm đồng hành và hỗ trợ nông dân

Vào những ngày cuối tháng 3 năm 2021, trong tiết trời Xuân năm mới Tân Sửu, Quỹ Hỗ trợ Nông dân Trung ương (T.Ư Hội NDVN) gặp mặt tròn 25 năm ngày thành lập (2/3/1996 – 2/3/2021) và đón nhận Huân chương Lao động hạng Nhất của Chủ tịch nước. Nhân dịp này, Tạp chí Làng Mới xin trân trọng giới thiệu bài viết của ông Nguyễn Xuân Thắng – Trưởng Ban Điều hành Quỹ Hỗ trợ Nông dân (HTND) Trung ương về chặng đường 25 năm hình thành và phát triển của Quỹ HTND.

Bối cảnh ra đời
Những năm đầu thập niên 90 của thế kỉ XX, đời sống nhân dân nói chung và hội viên nông dân cả nước còn gặp rất nhiều khó khăn, tỉ lệ hộ nghèo cả nước chiếm trên 60%, nhiệm vụ lớn của Đảng, Nhà nước trong lúc này là tập trung cho phát triển kinh tế xã hội nhằm giúp nhân dân xóa đói, thoát nghèo và làm giàu. Đồng hành cùng Đảng và Nhà nước là sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị, trong đó có Hội NDVN đã tích cực đổi mới nội dung, phương thức hoạt động giúp nông dân xóa đói, giảm nghèo và làm giàu. Trên cơ sở thực hiện các chủ trương, đường lối, chính sách của Đảng, Nhà nước nhất là Nghị quyết số 8B – NQ/HNTW ngày 27/3/1990 của BCH T.Ư Đảng (khóa VI) về đổi mới công tác vận động quần chúng của Đảng, tăng cường mối quan hệ giữa Đảng và nhân dân. Với phương châm công tác vận động quần chúng trong giai đoạn cách mạng mới phải lấy lợi ích làm động lực, tại Đại hội đại biểu toàn quốc Hội NDVN lần thứ II (3/1993), BCH Hội NDVN đã ban hành Nghị quyết về đổi mới nội dung và phương thức hoạt động Hội, thực hiện các hoạt động tư vấn, dịch vụ, hỗ trợ hội viên, nông dân phát triển kinh tế… Theo đó, Ban Thường vụ T.Ư Hội (khóa II) đã xây dựng Đề án thành lập Quỹ HTND thuộc Hội NDVN với tôn chỉ, mục đích: Quỹ HTND hoạt động không vì mục tiêu lợi nhuận, không thu lãi nhưng có thu phí để trang trải các hoạt động nhằm tạo thêm nguồn lực hỗ trợ cho nông dân nhất là nông dân nghèo có vốn để phát triển sản xuất, kinh doanh đồng thời xây dựng Quỹ HTND trở thành công cụ, phương tiện đẩy mạnh công tác Hội và phong trào nông dân, xây dựng tổ chức Hội NDVN ngày càng vững mạnh.
Sau hơn 2 năm chuẩn bị tích cực và kiên trì thuyết phục bảo vệ trước các bộ, ban, ngành Trung ương của các đồng chí lãnh đạo T.Ư Hội tâm huyết, Đề án thành lập Quỹ HTND đã được Ban Bí thư Trung ương Đảng đồng ý, Thủ tướng Chính phủ chấp thuận tán thành chủ trương thành lập tại Văn bản số 4035/KTTH ngày 26/7/1995. Đây là hành lang pháp lý đầu tiên tạo điều kiện để ngày 02/3/1996, Ban Thường vụ T.Ư Hội NDVN ra Quyết định số 80 – QĐ/HND thành lập Quỹ HTND thuộc Hội NDVN. Đến tháng 4/1997, kiện toàn thành Ban Điều hành Quỹ HTND đồng thời hoàn thiện tư cách pháp nhân Quỹ HTND (con dấu và tài khoản riêng).

Đồng chí Thào Xuân Sùng (bên trái) – Chủ tịch BCH Trung ương Hội Nông dân Việt Nam thăm Tổ hội Nông dân nghề nghiệp trồng màu công nghệ cao ấp Chà Dư, xã Lương Hòa A, huyện Châu Thành, tỉnh Trà Vinh. Ảnh tư liệu

Khi mới thành lập Quỹ HTND, Thủ tướng Chính phủ chỉ định Ngân hàng Phục vụ người nghèo (nay là Ngân hàng CSXH) cho Hội NDVN vay 40 tỷ đồng làm nguồn vốn ban đầu của Quỹ, thời gian vay 5 năm với lãi xuất cho vay trừ lùi. Nguồn vốn được giao cho các tỉnh, thành Hội phối hợp với các chi nhánh Ngân hàng phục vụ người nghèo tại địa phương cho vay theo quy định thống nhất với ngân hàng về mức phí, đối tượng, quy trình, thủ tục cho vay… Sau 5 năm hoạt động, bước đầu thấy được hiệu quả của Quỹ HTND, đến tháng 4/2002, Chính phủ đồng ý giao Bộ Tài chính cấp 40 tỷ đồng cho Hội NDVN trực tiếp quản lý. Qua đó minh chứng cho sự tin tưởng của Đảng, Chính phủ vào tổ chức Hội trong việc đảm bảo quản lý cho vay, sử dụng vốn Quỹ HTND an toàn, hiệu quả đã có những hỗ trợ tích cực, đồng hành cùng nông dân, nhất là nông dân nghèo trong phát triển sản xuất, kinh doanh.
Từ đây Quỹ HTND hoạt động độc lập theo hệ thống Hội từ T.Ư xuống cơ sở; phương thức cho vay của Quỹ HTND bắt đầu có bước chuyển dần từ cho vay hộ nghèo phân tán theo chi, tổ Hội sang cho vay tập trung theo dự án nhóm hộ cùng sản xuất, kinh doanh một loại sản phẩm. Nguồn vốn Quỹ thời điểm đó tuy nhỏ bé, song đã giúp cho nhiều hộ nghèo ở nông thôn vươn lên no đủ, thoát nghèo và khá giả. Kết quả bước đầu này khẳng định tư duy nhạy bén, cách làm sáng tạo của Hội NDVN trong vận dụng thực hiện Nghị quyết 8B (khóa VI) của Đảng vào thực tiễn công tác Hội và phong trào nông dân trong giai đoạn cách mạng mới. Đặc biệt đã mở ra phương thức mới trong hoạt động công tác Hội: Trực tiếp đem lại lợi ích to lớn cho nông dân thông qua hoạt động Quỹ HTND.
Bước chuyển mình hết sức ấn tượng
Thực hiện Nghị quyết số 26- NQ/TW, ngày 5/8/2008, Hội nghị lần thứ Bảy BCH Trung ương Đảng (khóa X) về nông nghiệp, nông dân, nông thôn đồng thời ghi nhận và đánh giá cao vai trò của Quỹ HTND thuộc Hội NDVN trong hỗ trợ vốn cho nông dân ngày càng thiết thực và hiệu quả, ngày 03/12/2009 Ban Bí thư Trung ương Đảng ban hành Kết luận số 61- KL/TW về Đề án “Nâng cao vai trò, trách nhiệm của Hội NDVN trong phát triển nông nghiệp, xây dựng nông thôn mới và xây dựng giai cấp NDVN giai đoạn 2010 – 2020”. Trên cơ sở đó, Ban Thường vụ T.Ư Hội NDVN đã phê duyệt Đề án 966 “Đổi mới và nâng cao hiệu quả hoạt động của Quỹ HTND giai đoạn 2011 – 2020”, đây là một trong những đề án trọng điểm của Hội thực hiện Đề án số 01 của Đảng đoàn Hội NDVN theo Kết luận số 61 của Ban Bí thư Trung ương Đảng. Theo đó, ngày 10/5/2011, Thủ tướng Chính phủ ban hành Quyết định số 673/QĐ – TTg “Về việc Hội NDVN trực tiếp thực hiện và phối hợp thực hiện một số chương trình, đề án phát triển kinh tế, văn hóa, xã hội nông thôn, giai đoạn 2011-2020”. Kết luận 61 của Ban Bí thư Trung ương Đảng và Quyết định 673 của Thủ tướng Chính phủ đã tạo điều kiện nguồn lực, ngân sách để đẩy mạnh thực hiện các hoạt động dịch vụ, tư vấn, hỗ trợ cho nông dân của Hội ND với những nội dung đổi mới, nâng cao hiệu quả hoạt động của Quỹ HTND và cấp bổ sung ngân sách cho Quỹ HTND các cấp.

Đồng chí Thào Xuân Sùng, Chủ tịch BCH Trung ương Hội Nông dân Việt Nam thăm mô hình nuôi cá Koi, cá diêu hồng của ông Nguyễn Bá Luyện ở xã Nhơn Lộc, thị xã An Nhơn. tỉnh Bình Định. Ảnh tư liệu

Từ năm 2011, Ban Thường vụ T.Ư Hội tập trung xây dựng, sửa đổi, bổ sung và hoàn thiện hệ thống văn bản về tổ chức, quản lý, điều hành, sử dụng nguồn vốn Quỹ HTND; các cơ chế, định mức cho vay cũng được sửa đổi theo hướng mở rộng đối tượng, nâng mức cho vay từng hộ và quy mô từng dự án nhằm nâng quy mô sản xuất và sản xuất hàng hóa cho phù hợp với yêu cầu thực tế… Quỹ HTND qua đó đã có bước chuyển mình hết sức ấn tượng mang tính đột phá cả về quy mô và hiệu quả hoạt động, là điều kiện thiết thực, trực tiếp hỗ trợ nông dân nguồn lực về tài chính giúp họ phát triển kinh tế đồng thời là công cụ, phương tiện, điều kiện quan trọng để Hội NDVN thu hút, tập hợp, vận động hội viên, nông dân; nâng cao trình độ năng lực cán bộ Hội nông dân các cấp trong hoạt động kinh tế giúp nông dân; hoạt động Hội và phong trào nông dân ngày càng phát triển, tích cực đưa các chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước, về nông nghiệp, nông dân, nông thôn vào cuộc sống, đẩy mạnh công cuộc xây dựng nông thôn mới tại địa phương.
Trải qua 25 năm hình thành và phát triển, nguồn vốn Quỹ HTND các cấp trong toàn hệ thống đến nay đạt gần 4.000 tỷ đồng, trong đó nguồn vốn Quỹ HTND T.Ư đạt trên 735 tỷ đồng. Tổ chức bộ máy quản lý, điều hành Quỹ HTND cơ bản được kiện toàn ở 3 cấp (T.Ư, tỉnh, huyện) với cán bộ được bố trí làm công tác nghiệp vụ, kế toán Quỹ HTND có trình độ chuyên môn phù hợp đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ.
Phát huy lợi thế hệ thống tổ chức Hội với mạng lưới cán bộ rộng khắp từ Trung ương đến cơ sở xã, phường và đến tận các chi, tổ Hội, công tác cho vay, quản lý nguồn vốn, quay vòng luân chuyển, hoàn trả vốn Quỹ HTND được các cấp Hội triển khai chặt chẽ, đồng bộ, nghiêm túc, nợ quá hạn không đáng kể (trong đó, tỷ lệ nợ quá hạn của Quỹ HTND T.Ư dưới 0,3% và chủ yếu phát sinh trong giai đoạn 1997-2005), không có tình trạng vay hộ, vay ké, xâm tiêu, chiếm dụng, sử dụng vốn sai mục đích. Công tác quản lý tài chính Quỹ HTND ở Hội ND các cấp từng bước được nâng lên, dần chuẩn hóa theo đúng quy định của Bộ Tài chính và hướng dẫn của T.Ư Hội. Hoạt động kiểm tra, giám sát, kiểm soát; công tác đào tạo bồi dưỡng, tập huấn cán bộ luôn được các cấp Hội chú trọng và thực hiện thường xuyên, liên tục, đã giúp công tác tham mưu tổ chức thực hiện các hoạt động Quỹ HTND ở nhiều tỉnh, thành Hội có sự chuyển động rất tích cực và ngày càng đi vào nề nếp.
Những ghi nhận của Đảng, Nhà nước trong chặng đường 25 năm qua
Kết quả trên khẳng định sự ra đời và phát triển Quỹ HTND, một tổ chức đặc thù riêng của Hội NDVN với 25 năm hình thành, phát triển đã và đang thực hiện tốt vai trò đồng hành, hỗ trợ cho hội viên, nông dân cả nước trong sản xuất kinh doanh, nâng cao thu nhập, cải thiện đời sống, tạo hàng triệu việc làm, hàng nghìn mô hình kinh tế điển hình trong liên kết, hợp tác tại các chi, tổ Hội ND nghề nghiệp, tổ hợp tác, hợp tác xã hoạt động hiệu quả được hình thành, phát triển và nhân rộng. Quỹ HTND tiếp tục khẳng định ý nghĩa mang lại về kinh tế, chính trị, xã hội và hoạt động công tác Hội, các phong trào nông dân tại địa phương đóng góp vào thực hiện thắng lợi Nghị quyết Đại hội toàn quốc Hội ND khóa III, khóa IV, khóa V, khóa VI và đặc biệt Nghị quyết Đại hội khóa VII Hội NDVN về “Xây dựng Hội NDVN trong sạch, vững mạnh, phát huy vai trò của tổ chức Hội và giai cấp nông dân trong phát triển nông nghiệp thịnh vượng, nông dân giàu có, nông thôn văn minh, hiện đại”.

Đồng chí Lương Quốc Đoàn (thứ 4 từ trái sang)- Phó Chủ tịch Thường trực BCH T.Ư Hội NDVN thăm mô hình trồng củ cải của hội viên Nguyễn Văn Linh tại xã Cao Đức, Gia Bình, Bắc Ninh. Ảnh tư liệu

Ghi nhận những cống hiến to lớn và thành tích xuất sắc trong chặng đường 25 năm hình thành và phát triển, Quỹ HTND đã được Đảng và Nhà nước tặng thưởng nhiều phần thưởng cao quý: Huân chương lao động hạng Ba (năm 2009), Huân chương Lao động hạng Nhì (năm 2015). Và thật vinh dự và tự hào vào dịp kỷ niệm tròn 25 tuổi này, Quỹ HTND T.Ư tiếp tục được đón nhận Huân chương Lao động hạng Nhất do Chủ tịch nước tặng. Để có được những thành tựu, kết quả như vậy, Quỹ HTND T.Ư nói riêng và toàn hệ thống Quỹ HTND các cấp nói chung đã luôn nhận được sự quan tâm, tạo điều kiện của các đồng chí lãnh đạo Đảng, Nhà nước, sự phối hợp của các bộ, ban, ngành Trung ương, cấp ủy, chính quyền, các sở, ban ngành địa phương, sự lãnh đạo, chỉ đạo của các đồng chí lãnh đạo, nguyên lãnh đạo Thường trực, Ban Thường vụ T.Ư Hội và sự nỗ lực, cống hiến của toàn thể cán bộ, công chức, người lao động đã và đang tham gia công tác Quỹ HTND trong toàn hệ thống Hội ND.
Nhìn lại chặng đường 25 năm xây dựng và phát triển của Quỹ HTND tuy không ngắn nhưng đây mới chỉ là bước đầu của sự phát triển, các thế hệ cán bộ làm công tác Quỹ luôn tự hào trước những bước phát triển của Quỹ HTND trong toàn hệ thống. Những kết quả quan trọng này sẽ là nền tảng vững chắc mở ra nhiều cơ hội và thuận lợi mới cho hoạt động Quỹ HTND những năm tiếp theo. Song cần thẳng thắn nhìn thẳng vào một số tồn tại, hạn chế hiện nay đó là: vận động tăng trưởng nguồn vốn kết quả chung tích cực nhưng không đồng đều giữa các địa phương; việc lựa chọn, xây dựng mô hình theo hướng liên kết hợp tác, sản xuất kinh doanh hàng hóa có nơi chưa được như mong muốn; Quỹ HTND các cấp hầu hết chưa có sự hỗ trợ của công nghệ thông tin nhất là phần mềm nghiệp vụ tín dụng; điều kiện làm việc của cán bộ Quỹ nhất là cấp huyện và cơ sở có nơi còn rất hạn chế; khuôn khổ pháp lý cho tổ chức, hoạt động Quỹ chưa được cập nhật theo kịp sự hoàn thiện của hệ thống các quy định pháp luật hiện hành…
Trong chặng đường tới với phương hướng, mục tiêu phát triển Quỹ HTND đến 2030 được xác định tại Hội nghị Ban Chấp hành lần thứ 6 (khóa VII) tổng kết 10 năm thực hiện Đề án “Đổi mới và nâng cao hiệu quả hoạt động Quỹ HTND giai đoạn 2011-2020” đó là: Tiếp tục đổi mới và nâng cao hiệu quả hoạt động Quỹ HTND, phát triển Quỹ HTND bền vững trở thành công cụ, phương tiện quan trọng giúp các cấp Hội đẩy mạnh hoạt động công tác Hội và phong trào nông dân.

Hoạt động hỗ trợ vốn qua dịch vụ ủy thác của Ngân hàng CSXH, Ngân hàng NN&PTNT và các ngân hàng thương mại khác đạt kết quả tích cực với dư nợ đến nay đạt hơn 135.000 tỷ đồng. Nguồn vốn Quỹ HTND và nguồn vốn tín dụng ngành Ngân hàng ủy thác qua tổ chức Hội tăng trưởng mạnh qua các năm đã giúp hơn 20 lượt triệu hộ hội viên, nông dân được vay vốn phát triển sản xuất, kinh doanh, với doanh số cho vay đạt gần 300.000 tỷ đồng, trong đó, doanh số cho vay Quỹ toàn hệ thống từ khi thành lập đến nay đạt hơn 12.600 tỷ đồng với gần 2,4 triệu lượt hộ vay vốn.

Nhiều địa phương có tổng nguồn vốn Quỹ HTND 3 cấp lớn như: Hà Nội với 654 tỷ, Hồ Chí Minh là 154 tỷ, Bình Dương 146 tỷ, Quảng Nam 92 tỷ, Vũng Tàu 83 tỷ và Đồng Nai là 74 tỷ…

Nguyễn Xuân Thắng – Trưởng Ban Điều hành Quỹ Hỗ trợ Nông dân Trung ương