Bảo tồn và phát triển làng nghề bún Tháp Miếu
Bún làng Tháp Miếu luôn nổi tiếng bởi: sợi bún thanh mảnh, trắng trong, mềm dẻo, thoang thoảng hương lúa, ngon nổi tiếng cả vùng.
Bún là món ăn do người Việt cổ sáng tạo từ thời các vua Hùng dựng nước. Đến nay, không tỉnh, huyện, thị nào không có người làm bún, không một chợ nào không có người bán bún; và có thể nói không ngoa, không có người nào là không ăn bún. Từ bún người ta chế biến ra bún riêu, bún chả, bún ngan, bún vịt, bún thang, bún mọc, bún ốc, bún lươn, bún thịt chó, bún bò, giò heo… Hàng chục thứ, đơn giản nhất là bún chấm mắm tôm chanh thôi mà thứ nào cũng ngon, cũng có hương vị đặc trưng. Nhưng gì thì gì, muốn ngon, trước hết và cơ bản phải có bún ngon đã. Bún làng Tháp Miếu đáp ứng yêu cầu đó: sợi bún thanh mảnh, trắng trong, mềm dẻo, thoang thoảng hương lúa, ngon nổi tiếng cả vùng.
Làng Tháp Miếu trước đây là một làng cổ có tên gọi là Tháp Miếu trại thuộc tổng Bạch Trữ, phủ Yên Lãng, tỉnh Phúc Yên. Trải qua biến động của thời cuộc và sự thay đổi của địa giới hành chính qua các thời kỳ, ngày nay, làng Tháp Miếu thuộc phường Trưng Nhị.
Theo lời lưu truyền của các cụ để lại, nghề bún Tháp Miếu có từ thuở lập làng, lập ấp. Sản phầm bún quê Tháp Miếu đã rong ruổi trên khắp mọi nẻo đường, trên đôi vai của các bà, các mẹ, các chị tới người tiêu dùng.
Người Tháp Miếu luôn giữ vững công thức làm bún các cụ truyền lại là “gạo quê ngon, bột xay kỹ, ngâm lọc đủ đêm, lược và đánh cho bột tơ” trước khi đưa vào khuôn vắt. Ðặc biệt, từ lâu đời, bà con ở đây đã ý thức được thứ mình làm ra cho mọi người ăn như chính mình ăn phải đảm bảo sạch sẽ nên rất coi trọng khâu vệ sinh an toàn thực phẩm.
Ðể có được sợi bún Tháp Miếu chính hiệu, ngon nổi danh khắp miền không hề đơn giản. Ngay từ khâu đầu, việc chọn lựa chất liệu làm bún đã rất khắt khe, phải lựa thứ gạo tẻ không quá dẻo, đem vo, đãi sạch rồi ngâm nước.
Quy trình làm bún phải tuân thủ chặt chẽ rất nhiều khâu như đưa gạo vào xay nhuyễn với nước để tạo thành thứ bột gạo dẻo, mịn; ủ bột và chắt bỏ nước chua rồi đưa lên bàn ép xắt quả bột; nhào bột, đánh thành dung dịch lỏng rồi đưa qua màn lọc sạn, bụi tấm để tạo ra tinh bột. Sau đó, bột được đưa vào khuôn vắt thành sợi và đưa vào nồi luộc vài ba phút thì vớt bún ra, tráng qua nước lọc cho khỏi bết dính. Bún thành phẩm được đặt trên các thúng tre có lót sẵn lá chuối, hong khô và ủ trước khi đem ra chợ bán.
Thời Pháp thuộc, từ canh một, đàn ông Tháp Miếu đã thức dậy nhóm lửa, đun nước, đánh bột, ra bún đến tận canh năm; đàn bà xếp bún, quẩy ra chợ Phúc Yên hoặc đi vào các làng bán rong…
Ngày nay, người đàn ông Tháp Miếu không còn mất ngủ trong đêm, người đàn bà không còn mòn vai quẩy gánh đi rong. Bún trước kia chủ yếu được làm bằng phương pháp thủ công, bún ngày nay được sản xuất trên dây chuyền hiện đại, khép kín. Các hộ làm bún khô trong làng đã đầu tư hệ thống máy móc, cơ giới hóa các công đoạn làm bún nên năng suất, chất lượng sản phẩm đều được nâng cao. Với sự giúp sức của máy móc, hiện các hộ làm bún chỉ cần ngâm và làm sạch gạo sau đó là làm bằng máy. Ngày trước, người ta phải ngâm gạo 5 ngày, nhưng công nghệ hiện đại ngày nay rút ngắn còn 2 ngày là gạo có thể đem vào xay thành bột. Sau đó, hệ thống máy móc sẽ làm tất cả các công đoạn cho đến khi có bún thành phẩm. Người làm nghề chỉ cần vớt bún trong thau nước lạnh rồi vắt bún thành từng con bún, cho vào rổ đưa đi tiêu thụ. Ðiều quan trọng hơn, sợi bún làm bằng máy thường dẻo, dai hơn và có thể để được lâu hon sợi bún làm thủ công. Bình quân mỗi ngày, các hộ trong phường chế biến khoảng 8-10 tấn gạo, tương đương với khoảng 10-12 tấn thành phẩm.
Qua thời gian, kinh tế xã hội có nhiều phát triển, làng bún Tháp Miếu cũng có nhiều thay đổi, nền kinh tế thị trường có tác động lớn tới việc phát triển của nhiều làng nghề trong đó có nghề bún Tháp Miếu. Nếu trước kia “cả làng làm bún, nhà nhà làm bún” thì ngày nay, số hộ theo nghề cổ truyền của làng đã giảm. Số người còn tâm huyết với nghề bún một thời thịnh hành giờ chỉ có thể tính trên đầu ngón tay. Phương thức sản xuất và tiêu thụ sản phẩm cũng khác hẳn ngày xưa.
Trước thực trạng của làng nghề bún Tháp Miếu đang dần bị mai một, để bún Tháp Miếu tồn tại, đi vào lòng người như một nét nhân văn vốn có của dân tộc Việt Nam, ông Nguyễn Viết Cư, phường Trưng Nhị đã kỳ công sưu tầm, xây dựng khu trưng bày hiện vật lưu giữ hồn bún quê, giữ lấy một phần nét văn hóa làng nghề trong suốt dòng chảy của thời gian, mang lại bản sắc dân gian ngay chính tại làng bún. Ông đã bỏ ra rất nhiều công sức, trí tuệ, thời gian, tiền bạc để sưu tầm, thu thập và phục chế các dụng cụ như: cối xay, cối giã bột, lồng rổ, quang thúng, khuôn vặn bún, nồi đồng… Trong khuôn viên vườn hoa cây cảnh là một không gian lưu giữ hồn bún quê của ông. Các vật dụng được sắp xếp theo thứ tự một quy trình làm bún khép kín từ hạt gạo qua bàn tay người lao động theo nhiều công đoạn để trở thành những sợi bún trắng mịn, dẻo ngon làm lay động lòng người.
Xưa, làng Tháp Miếu làm bún vì miếng cơm manh áo, làm bún vì món ăn tinh thần – nó giúp xua tan bao nỗi cực nhọc, lo âu đem hạnh phúc của từng gia đình đến gần hơn. Nhà nào cũng tất tưởi từ sáng sớm để lo được những gánh bún thơm và ngon. Ðến giờ, sợi bún đã quấn vào lòng những người dân nơi đây, họ càng ngày càng chăm chút cho sợi bún một ngon hơn. Những món ăn được chế biến từ sợi bún Tháp Miếu như bún riêu cua, bún ngan, bún măng, bún mọc, bún ốc, bún lươn, bún chả, bún thịt chó, bún bò sốt vang, bún chấm mắm tôm chanh, bún sào, bún khô, bún ăn vã…. Những hàng quán dù ở đâu trong thị xã Phúc Yên hay ở những nơi khác thì khi đưa sợi bún lên môi người ta đều cảm nhận một hương vị lúa thoảng thơm khác biệt, đúng là bún Tháp Miếu.
Bảo tồn và phát triển làng nghề bún Tháp Miếu là bảo tồn những giá trị văn hóa tinh túy của cha ông để lại, giữ lại một nghề truyền thống mà không phải địa phương nào cũng có. Ðể mỗi khi đến với Phúc Yên là người ta nhớ ngay đến bún Tháp Miếu, để đời đời con cháu nhắc đến làng nghề bún Tháp Miếu với niềm tự hào, luyến lưu sâu sắc.
Thanh Huyền
-
Nghệ nhân luôn đau đáu với việc lưu giữ tinh hoa làng gốm cổ -
Giữ trọn hồn riêng Gốm Phù Lãng ở xứ sở Kinh Bắc xưa -
Nghệ An tham gia “Lễ hội hoa đào, quất cảnh và sản phẩm OCOP các vùng miền Xuân Giáp Thìn 2024” tại Hà Nội -
“Nổi tiếng một thời” nghề làm nón làng Thổ Ngọa
- Những làng nghề nồng đượm hương vị Tết
- Làng nghề hương thẻ Tây Lân tất bật vào Tết
- Vinh danh nghề truyền thống tại “Nét hoa nghề Hội An”
- Xây dựng thương hiệu bằng sản phẩm chất lượng
- Độc đáo làng nghề hương trầm Liên Đức
- Người cuối cùng làm giấy cho Vua phong sắc
- Nghề mộc truyền thống tạo việc làm ổn định cho nông dân
-
Trình Quốc hội phương án cấm tuyệt đối nồng độ cồn khi lái xeTheo Ủy viên Thường trực Ủy ban Quốc phòng - An ninh Trịnh Xuân An, phương án duy nhất được Ủy ban Thường vụ Quốc hội trình ra Quốc hội là cấm tuyệt đối nồng độ cồn khi lái xe.
-
Quốc hội sẽ xem xét, thông qua 10 dự án luật tại Kỳ họp thứ 7Kỳ họp thứ 7, Quốc hội khóa XV sẽ xem xét, thông qua 10 dự án luật; xem xét, thông qua 3 dự thảo nghị quyết; và xem xét, cho ý kiến 11 dự án Luật.
-
Lấy trọng tâm học tập Bác về ý chí tự lực, tự cường, khát vọng phát triển đất nước phồn vinhNgày 18/5, tại TP. Hồ Chí Minh (HCM), Hội Nông dân TP. HCM tổ chức Hội nghị sơ kết 3 năm thực hiện Kết luận 01-KL/TW về tiếp tục thực hiện Chỉ thị số 05-CT/TW của Bộ Chính trị về đẩy mạnh học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh.
-
Thủ tướng Phạm Minh Chính phát động Chương trình đăng ký hiến tặng mô, tạngSáng 19/5/2024, tại Bệnh viện Việt Đức (Hà Nội), Thủ tướng Phạm Minh Chính dự và phát động Chương trình "Đăng ký hiến tặng mô, tạng - Cho đi là còn mãi" do Bộ Y tế, Trung ương Hội Chữ thập đỏ Việt Nam, Hội Vận động hiến mô, bộ phận cơ thể người Việt Nam tổ chức.
-
Quốc hội bắt đầu quy trình bầu Chủ tịch Quốc hội, Chủ tịch nước từ ngày mai 20/5Tổng Thư ký Quốc hội cho biết, ngày mai 20/5, Quốc hội khoá XV sẽ bắt đầu tiến hành quy trình bầu Chủ tịch Quốc hội và Chủ tịch nước.
-
Đa dạng các loại hình phục vụ du khách(Tapchinongthonmoi.vn) - LTS: Tiếp nối bài viết “Những khởi sắc của du lịch Cửa Lò năm 2024” đã đăng trên Tạp chí Nông thôn mới, đây là một trong hai bài viết nằm trong chủ đề “Cửa Lò - khát vọng tỏa sáng”. Tạp chí NTM tiếp tục gửi tới bạn đọc những thông tin/ hoạt động đáng chú ý của Thị xã Cửa Lò trước thềm mùa du lịch biển năm 2024.
-
Cảnh báo thủ đoạn mạo danh Bảo hiểm Xã hội Việt Nam để lừa đảo(Tapchinongthonmoi.vn) Thời gian gần đây, trên địa bàn cả nước, xuất hiện một nhóm lừa đảo, chiếm đoạt tiền qua mạng mới bằng thủ đoạn mạo danh cán bộ Bảo hiểm Xã hội Việt Nam. Một số thủ đoạn của nhóm đối tượng để người dân nâng cao cảnh giác, không bị các đối tượng này thao túng tâm lý để chiếm đoạt tài sản.
-
Ra mắt sách mừng 134 năm Ngày sinh Chủ tịch Hồ Chí MinhNhân kỷ niệm 134 năm Ngày sinh Chủ tịch Hồ Chí Minh (19/5/1890 - 19/5/2024), Nhà xuất bản Chính trị quốc gia Sự thật xuất bản cuốn sách "Văn hóa phải soi đường cho quốc dân đi".
-
Tên tuổi Trung tướng Đồng Sỹ Nguyên như khắc tạc vào đá núi Trường SơnTên tuổi của Trung tướng Đồng Sỹ Nguyên, người được ví như “Cánh chim đại bàng của Trường sơn”, gắn kết chặt chẽ với đường mòn Hồ Chí Minh huyền thoại, với những chiến công oanh liệt của quân và dân ta trong cuộc kháng chiến chống đế quốc, giành độc lập dân tộc.
-
Đặc sắc các chương trình biểu diễn nghệ thuật mừng sinh nhật BácNhân kỷ niệm 134 năm Ngày sinh Chủ tịch Hồ Chí Minh (19/5/1890 - 19/5/2024), Sở Văn hóa và Thể thao Hà Nội tổ chức nhiều chương trình nghệ thuật đặc sắc phục vụ nhân dân Thủ đô từ ngày 17 - 19/5/2024.
-
1 Thanh Hóa: Người dân dựng lều phản đối xây dựng bãi tập kết rác thải -
2 Một hộ dân bức xúc khi bị cưỡng chế phá dỡ nhà -
3 Nhiều năm, người dân sống lay lắt, tạm bợ bởi Cụm công nghiệp Tiên Tiến -
4 Người dân chưa đồng ý phương án đền bù, đề nghị tái định cư “tại chỗ” -
5 Nghệ An: Đề nghị xử lý nghiêm tình trạng phá rừng tự nhiên ở Con Cuông