Ấn tượng Công ty Cổ phần Supe Phốt phát và Hóa chất Lâm Thao

Giải pháp bảo vệ môi trường hoàn toàn mới ở Việt Nam và trên thế giới

Sở dĩ tôi ngập ngừng nhận lời cậu em đồng là vì có cảm giác "hơi sợ" một Công ty hóa chất, với bầu không khí hẳn là không được “tốt lành” cho lắm, mà tôi thì chúa ghét mùi hóa chất, dị ứng nặng. Trao đổi với cậu bạn phóng viên, cậu ấy chỉ mỉm cười kèm theo câu nói quen thuộc: “Anh cứ qua thì biết” khiến tôi chợt thấy tò mò và muốn tới cuộc gặp gỡ này.

Đón chúng tôi là một người đàn ông tầm thước, mái tóc bồng nghệ sĩ và một giọng nói nhỏ nhẹ, nhưng chứa chất sự hào sảng, đầy tự hào về Công ty, ngôi nhà thứ hai mà anh đã gắn bó hơn 20 năm qua, anh Nguyễn Đình Ánh, Phó Chánh văn phòng phụ trách truyền thông, Công ty Cổ phần Supe Phốt phát và Hóa chất Lâm Thao. Anh về công ty từ những năm 2000, nghĩa là đã gắn bó với nơi đây ngót một phần tư thế kỷ, một thế hệ đời người theo cách diễn giải mỗi đời người là 25 năm.

Anh Ánh bồi hồi nhắc lại những ngày tháng khó khăn khi anh mới về Công ty Supe Phốt phát và Hóa chất Lâm Thao. Công nhân đông nhưng công nghệ lúc đó còn lạc hậu, lợi nhuận thấp, bộ máy cồng kềnh. Không chỉ có gần 5.000 công nhân lúc đó, mà còn rất đông những người trong gia đình họ sinh sống xung quanh nhà máy. 

Không như tưởng tượng ban đầu, nhà máy tràn ngập một màu xanh tươi của cây cỏ, hoa, không khí tươi mát và sạch sẽ.

Anh đưa chúng tôi đi xung quanh Công ty rộng tới 75ha này và khiến chúng tôi đi từ bất ngờ này đến bất ngờ khác. Xanh! Một màu xanh tươi của cây cỏ, hoa tràn ngập khắp nơi, không khí tươi mát và sạch sẽ khiến chúng tôi ngỡ mình đi trong vườn bách thảo. Một con đường trồng toàn cây bàng to lớn đang mùa thay lá, những chiếc lá bàng đỏ xen giữa màu lá xanh trên nền trời trong vắt khiến mấy anh em thay nhau chụp ảnh. Từ xa, tôi đã thấy nhà báo Nguyễn Sản, nguyên Phó Tổng Biên tập báo Phú Thọ và vài bạn phóng viên khác đang ghi hình khuôn viên Công ty. Một bạn phóng viên trẻ quay sang anh Ánh reo lên đầy thích thú: “Có đôi vợ chồng công nhân nào chụp ảnh cưới ở đây chưa anh? Bức tường vàng, hàng cây bàng lá đỏ, hoa nở khắp nơi thế này làm background (nền) ảnh cưới thì đẹp lắm anh ạ?”. Anh Ánh lại cười hiền lành, như một ông chủ nhà hiếu khách thích thú ngắm những người khách trầm trồ ngôi nhà đẹp của mình.

Tôi bắt tay nhà báo Nguyễn Sản, thật sự là lâu lắm mới có dịp gặp lại nhà báo lão thành và yêu Phú Thọ như yêu máu thịt mình này. Anh Sản nháy mắt với tôi: "Supe Lâm Thao luôn giành tình cảm lớn cho các báo đấy, anh em báo chí đi qua đây mà không vào ăn với nhau bữa cơm, uống chén trà là có khi bị giận", nhà báo mãi không già này vỗ vai tôi đầy thân ái.

Những con đường khô ráo sạch sẽ dẫn chúng tôi đi ngang qua khu xưởng sản xuất axit sunfuric và quặng apatit, không khí tươi mát khiến chúng tôi còn tưởng các xưởng này không hoạt động. “Khi anh mới về đây, mỗi lần máy nghiền quặng apatit chạy là khu vực vườn cây xung quanh lá đổi màu phủ bạc, các góc sản xuất không nhìn thấy nhau, cứ mù mịt như sương khói…”. Giọng anh Ánh trầm xuống tâm sự với chúng tôi. Hiện nay, Công ty đã áp dụng biện pháp giảm gánh nặng ô nhiễm môi trường thông qua việc kiểm soát các phát thải ngay tại nguồn. Theo công nghệ mới, quặng được làm ẩm trước khi đưa vào nghiền, sau đó đưa bột quặng vào lò sấy nên nguồn phát thải đã bị khống chế hoàn toàn.

“Phía dưới đường các em đang đi là toàn bộ hệ thống ống thu gom nước thải, nước sinh hoạt và sản xuất dư thừa. Hệ thống gom nước chạy về khu vực xử lý mà chúng ta đang di chuyển đến. Bên cạnh việc giữ sạch cho môi trường, không bị nước qua sử dụng ngấm xuống, nó còn giúp cho không phát tán các mùi hóa chất ra không khí tự nhiên”. Tôi đứng cạnh hồ chứa nước đã qua xử lý của Công ty, bên cạnh ba bể xử lý nước thải khổng lồ, tiếng máy chạy ầm ì, trầm đục. Hồ nước sau khi xử lý sạch trong, những chú cá lững lờ, bình thản bơi dạo xung quanh. “Cuối tuần, có anh em công nhân ra đây câu được cá 3, 4kg là bình thường”, anh Ánh tự hào cho biết.
Hiện nay, toàn bộ Công ty Supe Phốt phát và Hóa chất Lâm Thao đã áp dụng hệ thống quản lý môi trường theo tiêu chuẩn ISO 14001: 2015 cho toàn bộ các hoạt động sản xuất kinh doanh của Công ty. Hệ thống xử lý và tuần hoàn 100% nước thải sản xuất trong toàn Công ty, tái sử dụng nhằm tiết kiệm nguồn tài nguyên nước, và hơn thế nữa, để bảo vệ môi trường. Công ty đã đầu tư quan trắc khí thải online cho tất cả các dây chuyền sản xuất, đảm bảo khí thải luôn đạt các tiêu chuẩn theo quy định của quy chuẩn Việt Nam (QCVN). Công tác phòng chống ô nhiễm được quan tâm và giảm gánh nặng ô nhiễm môi trường thông qua việc kiểm soát các phát thải ngay tại nguồn, đây là một giải pháp hoàn toàn mới ở Việt Nam và trên thế giới. 
Áp dụng công nghệ mới đó, Supe Phốt phát và Hóa chất Lâm Thao không chỉ sử dụng hợp lý tài nguyên quặng apatit của đất nước đang dần suy giảm do quá trình khai thác và sử dụng, công nghệ mới này, mà còn có hiệu quả lớn về mặt xã hội, môi trường. Đó là giải quyết được triệt để vấn đề xử lý nước thải sản xuất supe lân, không xả nước thải sản xuất ra môi trường, không phát sinh ra chất thải mới; cải thiện được điều kiện lao động cho người lao động.

Giải pháp này đã đạt Giải Nhất Giải thưởng Sáng tạo Khoa học Công nghệ Việt Nam (VFFOTEC) năm 2017 trong lĩnh vực Công nghệ nhằm ứng phó với biến đổi khí hậu, bảo vệ môi trường và sử dụng hợp lý tài nguyên. Cũng giải pháp này, năm 2018 tiếp tục được nhận Huy chương Bạc Giải thưởng Quốc tế về Khoa học Công nghệ tại Hàn Quốc và Giải Đặc biệt về Khoa học Công nghệ năm 2018 của Trường Đại học Hoàng gia Ả Rập Xê Út.

Những hàng cây xanh tươi vươn cao trong nắng, những luống hoa khoe mình bên dòng nước trong xanh, không khí trong lành như hồ tự nhiên.

Thấy có công nhân, kỹ sư đang có mặt trên nóc bể xử lý nước thải khổng lồ cao hơn 20m, tôi leo lên theo cầu thang dựng đứng. Chia sẻ với tôi trong tiếng máy ầm ì, chị Thủy, kỹ sư ở đây cho biết, hệ thống nước thải sau khi thu gom từ toàn bộ nhà máy về đây được xử lý bằng các hóa chất tự nhiên như vôi sống. “Các hệ thống quan trắc và đo đạc được lắp đặt quanh nhà máy, kiểm soát chất lượng không khí, bụi mịn, mùi ô nhiễm. Các kết quả quan trắc có thể được kiểm tra 24/24, kết nối online trực tiếp với HĐQT, Ban Giám đốc nhà máy cũng như Sở Tài nguyên Môi trường tỉnh. Kể từ khi hệ thống Xử lý và tuần hoàn 100% nước thải sản xuất hoàn thiện và đưa vào vận hành tới nay, chưa phát hiện sự cố nào trên toàn hệ thống”.

Thấy tôi leo xuống, lại đứng vào vị trí cạnh hệ thống ống nước khổng lồ nhìn xuống dòng nước đổ xuống hồ, anh Ánh cười đùa: “Em đang đứng đúng chỗ nguyên Bộ trưởng Bộ Tài nguyên Môi trường, nay là Phó Thủ tướng Chính phủ Trần Hồng Hà đứng khi Phó Thủ tướng về thăm, làm việc với Nhà máy về ý tưởng nhân rộng mô hình bảo vệ môi trường của Supe Lâm Thao. Khi đó Phó thủ tướng đã hẹn khi nào rảnh việc, sẽ về cùng anh em công nhân câu cá ở hồ nước này”. Xung quanh hồ, những hàng cây xanh tươi vươn cao trong nắng, những luống hoa khoe mình bên dòng nước trong xanh, không khí trong lành như hồ tự nhiên chứ không phải hồ chứa nước thải đã qua xử lý giữa lòng một công ty hóa chất.

Công đoàn quan tâm đến từng bữa ăn, giấc ngủ của người lao động (*)

Chúng tôi quay về khu vực nhà ăn của Công ty Cổ phần Supe Phốt phát và Hóa chất Lâm Thao. Đây quả thực là một công viên thu nhỏ với hai dãy nhà ăn khổng lồ, mỗi nhà ăn có sức chứa đủ cho 1.000 công nhân cùng ăn. Toàn bộ khu vực ăn uống đều do Xí nghiệp đời sống thuộc Công ty Cổ phần Supe Phốt phát và Hóa chất Lâm Thao phụ trách.

Anh Trịnh Thanh Bình, Giám đốc Xí nghiệp đời sống chia sẻ với chúng tôi: “Xí nghiệp đời sống hàng ngày cung cấp khoảng hơn 3.000 suất ăn cho cán bộ, công nhân trong Nhà máy. Từ Tổng Giám đốc, các thành viên HĐQT đến công nhân, tạp vụ đều cùng ăn với mức giá 25.000 đồng/suất. Lương thực, thực phẩm đều được ưu tiên thu mua là sản phẩm địa phương, hàng OCOP chất lượng cao. Mỗi một mặt hàng, Ban lãnh đạo xí nghiệp chúng tôi đều phân công nhau đến tận nơi sản xuất, xem xét quy trình, đúng tiêu chuẩn thì mới ký Hợp đồng cung ứng. Để đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm, các bữa ăn đều được lưu mẫu thực phẩm, đảm bảo truy xuất nguồn gốc nếu có sự cố xảy ra. Chúng tôi tự hào trong suốt 61 năm xây dựng và phát triển, đã đảm bảo hàng triệu bữa ăn an toàn cho công nhân, chưa xảy ra bất kỳ một sự cố về vệ sinh an toàn thực phẩm nào”.

Khu vực đường vào khu lấy thức ăn được phân thành các luồng như ở sân bay, luồng vào, luồng ra khoa học, hợp lý

Từ Tổng Giám đốc, các thành viên HĐQT đến công nhân, tạp vụ đều cùng ăn với mức giá 25.000 đồng/suất. Phiếu ăn do Phòng Lao động - Tiền lương của các Xí nghiệp phát cho người lao động.rồi đưa nhân viên phục vụ trước khi ăn.

Chúng tôi đứng giữa nhà ăn rộng lớn, sáng choang đèn điện, sạch bóng, không một hạt bụi. Đang nhanh tay chuẩn bị bữa ăn cho công nhân, Chị Vinh, trưởng ca cho biết: “Bữa trưa của Nhà máy chúng em chia làm 3 ca ăn, ca đầu từ 10:30 đến 11:00, ca hai từ 11:00 đến 11:30, ca ba từ 11:30 đến 12:00. Để đảm bảo sức khỏe lao động, Xí nghiệp Đời sống luôn chú trọng về chất lượng bữa ăn cũng như an toàn vệ sinh thực phẩm". Bữa trưa nay, món mặn có cá trắm kho, thịt kho củ cải, thịt lợn rim, món mặn được chia đều vào các bát đựng inox sáng bóng. Những khay inox đựng 6 loại rau, đậu sốt cà chua, lạc luôn nóng trên các bếp âm, loại thức ăn này cùng cơm, người lao động có thể ăn bao nhiêu tùy sức. Khu vực tráng miệng có café, nước đậu nành hai loại có đường và không đường (Xí nghiệp Đời sống tự làm), chè nóng ai dùng bao nhiêu tùy ý.

Công nhân luôn hài lòng với bữa ăn của Nhà máy, không ai muốn ra ăn ngoài.

Khu vực đường vào khu lấy thức ăn được phân thành các luồng như sân bay, luồng vào, luồng ra khoa học, hợp lý, không thể tập trung quá đông bên khu vực lấy đồ ăn. 10 giờ 30 phút, những công nhân đầu tiên có mặt, nhanh chóng đưa phiếu ăn cho nhân viên, lấy khay đựng thức ăn (do Công ty Cổ phần Supe Phốt phát và Hóa chất Lâm Thao đặt làm riêng với logo 3 lá cọ quen thuộc) theo thứ tự. Tất cả ngăn nắp, trật tự, tiếng cười nói râm ran khen món ăn hôm nay nhìn ngon quá.

Thoắt cái, khu nhà ăn mênh mông đã ngồi kín anh em công nhân ca sớm, người khỏe lấy đầy khay cơm, người ăn yếu lấy ít, có anh bạn khỏe lấy một lúc hai cốc nước đậu nóng to tướng ngồi ăn uống sảng khoái. Công nhân lao động hết mình, nhà máy đem những đãi ngộ tốt nhất giành cho họ, những tạp vụ nấu ăn nhìn công nhân ăn như người chị hiền từ, vui mừng nhìn những đứa em ăn khỏe, ăn ngon món ăn họ dày công chuẩn bị, họ thực sự như một gia đình với một tình cảm yêu thương giành cho nhau.

10 giờ 50 phút, những công nhân cuối cùng của ca 1 đã ăn xong, họ trật tự tiến lại khu vực rửa bát, xếp gọn gàng thìa ra thìa, đũa ra đũa, khay ra khay, rác cho vào thùng. Khu nhà ăn đông đúc như vậy nhưng trên sàn nhà tuyệt nhiên không còn một nhúm giấy ăn, vẫn sạch nguyên như lúc chuẩn bị bắt đầu. Khu nhà ăn được bố trí như sân bay, sạch như lau ấy thoáng chốc trở nên vắng vẻ, vài chị phục vụ khẩn trương lau những vệt giày của công nhân trên sàn nhà.

11:30, nhóm nhân viên văn phòng xem lẫn các công nhân bắt đầu vào ăn, đứng trong hàng chờ lấy cơm, tôi thoáng thấy đứng sau một bạn công nhân áo xanh, đi đôi ủng to tướng là Tổng Giám đốc Công ty Cổ phần Supe Phốt phát và Hóa chất Lâm Thao, ông Phạm Thanh Tùng với chiếc khay inox trên tay. Đằng sau anh là Phó Tổng giám đốc Trần Đại Nghĩa với cặp kính nho nhã. Vẫy tay với tôi rồi anh cầm khay hòa vào các công nhân lấy đồ ăn cho mình. Những người công nhân quanh biết rõ anh Tùng nhưng không một ai câu nệ hay ngại ngùng, họ tự nhiên như bên cạnh mình không phải là một Tổng Giám đốc uy nghiêm mà là anh bạn cùng dây chuyền sản xuất. Ai cũng thật tự nhiên và vui vẻ thưởng thức bữa cơm gia đình.   

Tác giả (áo đỏ) và anh Ánh - Phó Chánh văn phòng Công ty Cổ phần Supe Phốt phát và Hóa chất Lâm Thao bên khu vực nhà ăn với khuôn viên nhiều cây xanh.

Đứng bên cạnh tôi, anh Ánh chia sẻ: “Nói em có thể không tin chứ ngày nghỉ, anh em công nhân vẫn muốn đến Công ty làm việc. Bản thân anh cũng luôn có một cảm giác như vậy em ạ”. Tin! Em tin anh Ánh ạ, những gì em được chứng kiến ở đây, những gì tốt nhất có thể các anh đã giành cho những người công nhân, với một tình cảm quan tâm, chăm sóc như thành viên trong gia đình.

Bưng khay cơm ngồi cạnh tôi, nhà báo Nguyễn Sản hồ hởi: “Thế nào, nhà báo em, cơm căng tin Supe ngon không? Đúng chuẩn 5 sao đấy nhé. Lát anh bảo anh Ánh đưa em đi thăm mấy nơi, đảm bảo em sẽ thấy đời sống của công nhân Supe được nhà máy quan tâm thế nào nhé”.

Sau bữa cơm trưa, nhà báo Nguyễn Sản lại bận rộn với chiếc máy ảnh ghi hình những con đường rợp bóng cây trong nhà máy, còn tôi nhờ anh Ánh đưa đi thực tế khu tập thể công nhân. Vào tòa nhà Đa năng phục vụ công nhân, tôi bồi hồi xúc động trước Thư viện của Nhà máy, những cuốn sách gợi nhớ lại cả một thời thơ ấu của tôi: Sông Đông êm đềm, Thép đã tôi thế đấy, Những người khốn khổ, Đôn Kihote… Tất cả đều mới, đẹp, xếp trang trọng theo thể loại văn học, tri thức, thiếu nhi.., phía bên kia, một khu tập GYM với máy chạy, dụng cụ tập luyện đầy đủ. Khu thể thao cho công nhân hoành tráng và quy mô, nơi đây, đủ tiêu chuẩn đến mức Ban tổ chức SeaGAME đã từng nhờ để đưa vận động viên quốc tế về nghỉ ngơi và tập luyện. Anh Ánh cho biết, sau 15 giờ, tòa nhà mới đông công nhân vì đến tận bây giờ, Công ty Cổ phần Supe Phốt phát và Hóa chất Lâm Thao vẫn chia ca hoạt động như Đông Âu thời xưa, 7:00 vào ca 1, 15:00 vào ca 2…

Thư viện dành cho công nhân có hàng vạn đầu sách, sắp xếp trang trọng theo thể loại văn học, tri thức, thiếu nhi..

Tạm chia tay Công ty Cổ phần Supe Phốt phát và Hóa chất Lâm Thao, tạm biệt người anh mới gặp mà đã như thân thiết từ bao giờ, tôi cảm nhận được sự hạnh phúc của từng thành viên trong Công ty này, hạnh phúc được lao động an toàn, hạnh phúc được cống hiến trong một môi trường quá thân thiết như một gia đình. Vẫn còn nhiều điều nữa để viết về Supe Lâm Thao về những nỗ lực không ngừng nghỉ của tập thể lãnh đạo, công nhân trong phát triển kinh tế, bảo vệ môi trường và chăm lo cho đời sống Đoàn viên Công đoàn cũng như cán bộ nhân viên. Hẹn gặp lại các anh, các chị.

(*) Trích lời Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng tại Đại hội Công đoàn Việt Nam lần thứ XIII, nhiệm kỳ 2023-2028