Ông Trần Văn Dũng – Vụ trưởng Vụ nghiệp vụ II – Tổng cục Thi hành án dân sự (Bộ Tư pháp) cho biết điều này trong cuộc trả lời phỏng vấn về việc nâng cao hiệu quả thu hồi tài sản trong các vụ án hình sự về tham nhũng, kinh tế.
PV: Mặc dù tỷ lệ thu hồi tài sản trong các vụ án tham nhũng, kinh tế đã tăng lên qua từng năm, tuy nhiên, so với yêu cầu thì vẫn còn khá thấp, thưa ông?
Ông Trần Văn Dũng: Chúng ta đã rất cố gắng nhưng kết quả vẫn chưa được như mong muốn, trong đó đáng lưu ý nhất là kết quả thu hồi tài sản trong các vụ án tham nhũng, kinh tế còn thấp so với tổng số tài sản bị chiếm đoạt, thất thoát phải thu hồi.
Vấn đề này có nhiều nguyên nhân, cả chủ quan lẫn khách quan, nhưng chủ yếu là do số lượng tài sản kê biên có giá trị nhỏ hơn rất nhiều lần giá trị phải thu hồi. Ví dụ, vụ Huỳnh Thị Huyền Như, số tiền phải thi hành lên đến gần 15.000 tỷ đồng nhưng tài sản kê biên (sau khi xử lý hết) cũng chỉ đạt rất khiêm tốn.
Mặc dù tài sản đã được các cơ quan tố tụng kê biên, nhưng tính pháp lý của tài sản rất phức tạp, dẫn đến việc chậm trễ trong xử lý. Muốn xử lý được thì phải có nhiều cơ quan, ban ngành tham gia, một mình cơ quan Thi hành án dân sự không thể xử lý được.
Ví dụ, dự án Khu phức hợp sân vận động Chi Lăng, TP Đà Nẵng là tài sản được kê biên để đảm bảo thi hành nghĩa vụ của Phạm Công Danh, Tập đoàn Thiên Thanh cho Ngân hàng Xây dựng, Ngân hàng Nông nghiệp Chi nhánh Láng Hạ. Dự án Khu phức hợp sân vận động Chi Lăng là dự án tổng thể, nhưng khi tuyên, Tòa án lại giao cho các Ngân hàng khác nhau xử lý các diện tích đất khác nhau trong cùng dự án. Nếu thi hành theo phán quyết của tòa án, sẽ có nguy cơ phá vỡ quy hoạch chung của dự án. Hiện nay, Bộ Tư pháp, Tổng cục Thi hành án dân sự và UBND TP Đà Nẵng đã vào cuộc chỉ đạo rất quyết liệt, nhưng việc thực hiện hiện nay vẫn còn nhiều vấn đề cần phải bàn.
Ngoài ra, công tác phối hợp giữa một số cơ quan trong một số vụ việc chưa được tốt. Ví dụ như việc chuyển giao bản án, chuyển giao hồ sơ, tài liệu từ các cơ quan tiến hành tố tụng cho cơ quan thi hành án dân sự trong một số trường hợp còn chậm. Theo quy định, để xử lý tài sản, Cơ quan Thi hành án dân sự phải có biên bản kê biên, lệnh kê biên từ trước đó, từ cơ quan tố tụng, nhất là cơ quan điều tra, nhưng một số trường hợp bên tòa án chưa chuyển hết do hồ sơ chuyển đi chuyển lại lòng vòng trong quá trình xem xét phúc thẩm, Giám đốc thẩm…Do chậm chuyển giao bản án, chậm chuyển giao quyết định kê biên, chuyển giao các lệnh kê biên dẫn đến chậm tiến độ xử lý thi hành án.
Bên cạnh đó, cũng không loại trừ nguyên nhân đó là giá trị tài sản lúc kê biên còn lớn, nhưng đến lúc bán thì nó bị giảm giá trị rất nhiều.
Một nguyên nhân khác là ở một số cơ quan, sự quan tâm của cấp ủy, lãnh đạo chính quyền, người đứng đầu cũng chưa thực sự sâu sát trong chỉ đạo các cơ quan hữu quan tập trung xử lý tài sản nên dẫn đến việc chậm trễ trong xử lý tài sản và làm giảm hiệu quả của việc xử lý tài sản.
Cuối cùng, chính sách pháp luật mặc dù đã được quan tâm đầu tư hoàn thiện, nhưng vẫn còn một số bất cập nhưng chậm được sửa đổi, bổ sung, ban hành mới cũng là một rào cản cho cơ quan chức năng thực hiện thu hồi tài sản.
PV: Thưa ông, trong quá trình thu hồi tài sản tham nhũng, cơ quan Thi hành án dân sự thường gặp phải những khó khăn, vướng mắc nào?
Ông Trần Văn Dũng: Vướng mắc thì nhiều, nhưng nổi bật việc xử lý hơn 50 Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất nông nghiệp hết thời hạn sử dụng trong vụ Hứa Thị Phấn. Hiện đang vướng vì Luật đất đai quy định người có tên trong Giấy chứng nhận mới được đề nghị gia hạn; trong khi đó, bản thân họ là người phải thi hành án hoặc liên quan đến việc thi hành án nên khó thuyết phục.
Bộ Tư pháp đang đề nghị Bộ Tài nguyên và Môi trường tập trung tháo gỡ theo hướng cho phép người mua trúng đấu giá các tài sản này được quyền đề nghị cơ quan quản lý đất đai cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất cho họ.
Ngoài ra, vụ Phạm Công Danh liên quan đến cấn trừ nghĩa vụ thi hành án đối với Ngân hàng Xây dựng và tổ chức thi hành khu phức hợp Sân Vận động Chi Lăng; vụ Trần Văn Minh, Phan Văn Anh Vũ liên quan đến xử lý 28 bất động sản tại TP Đà Nẵng hiện đang có tranh chấp của những người có liên quan. Điều này làm kéo dài thời gian thu hồi tài sản.