Chính sách khuyến khích sản xuất nông nghiệp hữu cơ

Để đảm bảo sức khỏe con người và bảo vệ tài nguyên, môi trường thì sản xuất nông nghiệp hữu cơ (SXNNHC) đang là xu hướng của thế giới. Đối với Việt Nam, SXNNHC được Nhà nước rất quan tâm và có những sách để khuyến khích phát triển.
SXNNHC là gì? Người SXNNHC được hưởng chính sách ưu đãi ra sao? Luật sư Vũ Viết Năng, Giám đốc Công ty Luật Vũ – Trình có những trao đổi xung quanh vấn đề này.

Luật sư Vũ Viết Năng cho biết: Ngày 29. 8. 2018, Chính phủ ban hành Nghị định số 109/2018/NĐ-CP về “Nông nghiệp hữu cơ”. Đây là cơ sở pháp lý đầu tiên về NNHC. Điều 3 của Nghị định này quy định:

SXNNHC là hệ thống quá trình sản xuất, sơ chế, chế biến, bao gói, vận chuyển, bảo quản phù hợp với tiêu chuẩn NNHC. NNHC là hệ thống sản xuất bảo vệ tài nguyên đất, hệ sinh thái và sức khỏe con người, dựa vào các chu trình sinh thái, đa dạng sinh học thích ứng với điều kiện tự nhiên, không sử dụng các yếu tố gây tác động tiêu cực đến môi trường sinh thái; là sự kết hợp kỹ thuật truyền thống và tiến bộ khoa học để làm lợi cho môi trường chung, tạo mối quan hệ công bằng và cuộc sống cân bằng cho mọi đối tượng trong hệ sinh thái.

Từ khái niệm trên cho thấy SXNNHC không chỉ tạo ra những sản phẩm bảo đảm an toàn cho sức khỏe con người mà còn bảo vệ tài nguyên, môi trường… Do vậy việc SXNNHC phải đáp ứng các tiêu chuẩn được quy định tại Điều 5 Nghị định số 109/2018/NĐ-CP. Cũng vì thế NNHC được Nhà nước rất quan tâm và có nhiều chính sách khuyến khích phát triển.

Đó là những chính sách cụ thể gì thưa luật sư?

Chính sách khuyến khích phát triển NNHC được quy định tại Chương VI, Nghị định số 109/2018/NĐ-CP. Bao gồm:
Thứ nhất: Ưu tiên áp dụng các chính sách đã ban hành cho phát triển NNHC như:

+ Ưu tiên kinh phí khoa học, khuyến nông để thực hiện đề tài nghiên cứu, dự án khuyến nông…

+ Cơ sở sản xuất, kinh doanh sản phẩm hữu cơ hoặc vật tư đầu vào phục vụ cho sản xuất hữu cơ được ưu tiên hưởng các chính sách khuyến khích đầu tư đối với nông nghiệp, nông thôn đã được ban hành (gồm: Chính sách hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa; chính sách khuyến khích doanh nghiệp đầu tư vào nông nghiệp, nông thôn; chính sách hỗ trợ hợp tác xã nông nghiệp; chính sách liên kết sản xuất gắn với tiêu thụ sản phẩm, xây dựng cánh đồng lớn; chính sách đào tạo nghề cho lao động nông thôn; chính sách tín dụng phục vụ phát triển nông nghiệp, nông thôn; chính sách cho vay khuyến khích phát triển nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao, nông nghiệp sạch; chính sách đặc thù về giống, vốn và công nghệ trong nuôi trồng, khai thác dược liệu…

Thứ hai: Một số chính sách đặc thù hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ, hợp tác xã, trang trại, hộ gia đình, nhóm hộ sản xuất sản phẩm hữu cơ như:

a, Hỗ trợ 100% kinh phí xác định các vùng, khu vực đủ điều kiện sản xuất hữu cơ: Điều tra cơ bản, khảo sát địa hình, phân tích mẫu đất, mẫu nước, mẫu không khí do cấp có thẩm quyền phê duyệt;

b, Hỗ trợ một lần 100% chi phí cấp Giấy chứng nhận sản phẩm phù hợp TCVN về nông nghiệp hữu cơ do Tổ chức chứng nhận cấp (cấp lần đầu hoặc cấp lại);

c, Hỗ trợ đào tạo, tập huấn sản xuất hữu cơ: định mức hỗ trợ thực hiện theo quy định của Chính phủ về khuyến nông;

d, Hỗ trợ xây dựng, nhân rộng mô hình sản xuất hữu cơ theo TCVN: định mức hỗ trợ chi phí giống kháng sâu bệnh, phân bón hữu cơ, thuốc bảo vệ thực vật sinh học đối với mô hình trồng trọt; chi phí giống, thức ăn hữu cơ, thuốc thú y được phép sử dụng đối với mô hình chăn nuôi, thủy sản và chi phí nhân rộng mô hình theo quy định của Chính phủ về khuyến nông.

Xin luật sư cho biết, để được hưởng các chính sách trên thì phải đáp ứng các điều kiện nào?

– Đối với nội dung hỗ trợ quy định tại điểm (a), (c), (d) thì các nội dung hỗ trợ phải có trong dự án được cấp có thẩm quyền phê duyệt; có cam kết bố trí vốn đối ứng để thực hiện các hạng mục trong dự án được duyệt (ngoài phần hỗ trợ của ngân sách, nhà nước); cơ sở đủ điều kiện được hỗ trợ đầu tư theo tiến độ của dự án.

– Đối với nội dung hỗ trợ quy định tại điểm (b) thì doanh nghiệp nhỏ, hợp tác xã, trang trại, hộ gia đình, nhóm hộ sản xuất sản phẩm hữu cơ gửi văn bản đề nghị hỗ trợ kinh phí cấp Giấy chứng nhận sản phẩm phù hợp TCVN về NNHC cho cơ quan chuyên môn được ủy quyền trên địa bàn (Sở Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn hoặc Sở Y tế, Sở Công Thương), kèm theo kết quả tự đánh giá nội bộ đạt yêu cầu TCVN về NNHC và bản sao Giấy chứng nhận sản phẩm phù hợp TCVN về NNHC được cấp lần đầu (đối với trường hợp đề nghị cấp lại).

Cơ quan chuyên môn được ủy quyền trên địa bàn căn cứ văn bản đề nghị và kết quả tự đánh giá nội bộ của doanh nghiệp nhỏ, hợp tác xã, trang trại, hộ gia đình, nhóm hộ sản xuất sản phẩm hữu cơ lựa chọn tổ chức chứng nhận theo quy định của pháp luật về đấu thầu và cấp kinh phí chứng nhận cho tổ chức chứng nhận trúng thầu.
Ngoài ra, Nhà nước còn có chính sách khuyến khích nông dân, tổ chức, cá nhân tham gia Hệ thống bảo đảm cùng tham gia

Như luật sư nói trên để được coi là NNHC thì phải đáp ứng các tiêu chuẩn hữu cơ. Vậy tiêu chuẩn đó cụ thể ra sao?

Bộ Khoa học và Công nghệ đã ban hành rất nhiều các quyết định công bố các Tiêu chuẩn quốc gia về NNHC như: Quyết định 3883/QĐ-BKHCN ngày 29.12.2017 công bố 03 Tiêu chuẩn:
+ TCVN 11041-1:2017: Yêu cầu chung đối với sản xuất, chế biến, ghi nhãn sản phẩm NNHC
+ TCVN 11041-2:2017 : Trồng trọt hữu cơ
+ TCVN 11041-3:2017 : Chăn nuôi hữu cơ

Ngoài ra có có các tiêu chuẩn: Gạo, chè, sữa, tôm hữu cơ…
Những tiêu chuẩn nêu trên quy định rất chặt chẽ quy trình từ đầu vào sản xuất đến đầu ra của sản phẩm. Chỉ khi thực hiện đúng những tiêu chuẩn đó thì mới được công nhận là NNHC.

Đơn cử như “Tiêu chuẩn trồng trọt hữu cơ”, từ việc chọn giống phải thế nào? Quản lý đất, nước, phân bón ra sao? Chất nào được phép sử dụng trong SXHC? …đến sơ chế, vận chuyển đóng gói sản phẩm phải làm thế nào?… đều được quy định rất chặt chẽ. Ví dụ về quản lý phân bón quy định: Sản xuất hữu cơ chỉ sử dụng các loại phân khoáng thiên nhiên và chỉ để bổ sung cho các phương pháp sinh học để tăng độ phì của đất như phân xanh và phân ủ. Không sử dụng: Phân bón tổng hợp, phân bón hòa tan bằng phương pháp hóa học; không sử dụng phân bắc đối với cây ngắn ngày…

Cảm ơn luật sư!

Lê Chiên (thực hiện)