Cà phê và hồ tiêu vốn là hai “túi tiền” của nhà nông khu vực Tây Nguyên, từng tạo ra nhiều triệu phú của mảnh đất này và đem lại nhiều ngoại tệ cho đất nước. Để “túi tiền” của nhà nông tiếp tục rủng rỉnh trong năm 2020, ngay từ sau vụ thu hoạch này, nhà nông cần có các biện pháp chăm sóc, bón phân để cây hồi phục, chuẩn bị cho lần ra hoa vụ sau.

Vậy sau vụ thu hoạch 2019 vừa rồi, cây cà phê, cây hồ tiêu cần những loại dinh dưỡng nào? Cách bón phân ra sao? Có những điều gì cần lưu ý? Mời bạn đọc theo dõi bài viết kỹ thuật có sự trao đổi, hướng dẫn chuyên môn của kỹ sư Nguyễn Xuân Thự – nguyên cán bộ Trung tâm Khuyến nông tỉnh Thái Bình, một chuyên gia có nhiều năm kinh nghiệm trong việc sử dụng phân bón cho cây công nghiệp.

Sau thu hoạch, cây cà phê cần những loại dinh dưỡng sau đây:

– Đạm (N) cần thiết cho cây tăng trưởng trong điều kiện thời tiết khô hanh, giúp cho ra hoa, đậu trái, nếu thiếu đạm trong mùa khô cây cằn cỗi, lá ít, cành trơ trọi, năng suất, chất lượng trái thấp. Nhưng nếu thừa đạm sức phân hóa mầm hoa kém, cây yếu thụ phấn đậu trái giảm.

– Lân (P₂O₅) rất quan trọng là một trong những yếu tố cần thiết cho việc tái tạo bộ rễ tơ nhiều hơn, giúp phân hóa mầm hoa, nở hoa, thụ phấn, đậu trái, nếu thiếu lân ở giai đoạn này quá trình phân hóa mầm hoa bị ngưng trệ, cây chậm ra hoa, đậu trái thấp, ảnh hưởng đến năng suất.

– Kali (K₂O), giúp cho kết trái, tăng sức chống chịu cho cây. Nếu thiếu kali lá cà phê dễ già nhanh, quả trái non hay bị rụng, quả 1 nhân cao, năng suất giảm.

– Canxi (CaO), còn gọi là vôi cần thiết để điều chỉnh pH đất cho thích hợp cây cà phê khử chua đất (đất Tây Nguyên rất chua) đồng thời cung cấp vôi cho dinh dưỡng thụ phấn của cây.

– Magie (MgO), rất cần thiết cho cây duy trì quang hợp, kéo dài tuổi thọ bộ lá, bản lá dày, tăng quang hợp ánh sáng, tăng đậu trái, nuôi trái, chống rụng trái, làm tăng năng suất.

– Lưu huỳnh (S), tham gia quá trình thụ phấn của cây, điều tiết môi trường dịch cây, thiếu lưu huỳnh lá già, chuyển vàng giảm quang hợp.

– Các nguyên tố vi lượng như Bo (B), kẽm (Zn), đồng (Cu), mangan (Mn)… giúp cho các quá trình tổng hợp dinh dưỡng của cây thuận lợi, tăng chất lượng hạt đặc biệt các loại vitamin được hình thành nhiều trong trái.

Phân bón Văn Điển có đủ 13 chất dinh dưỡng cho cà phê

Đất trồng cà phê hiện nay ở nước ta, đặc biệt Tây Nguyên, chất lượng đất kém như: Đất chua, nghèo đến rất nghèo lân, kali, vôi, magie, và vi lượng, do đó cần được bón các loại phân có chứa đầy đủ tất cả các loại chất dinh dưỡng cho cây cà phê ngay vào giai đoạn sau thu hoạch.

Theo kỹ sư Nguyễn Xuân Thự, trong điều kiện thổ nhưỡng đất Tây Nguyên hiện nay, người trồng cà phê nên xem xét sử dụng phân bón đa yếu tố NPK Văn Điển – sản phẩm có đầy đủ 13 loại chất dinh dưỡng cho cây cà phê sau thu hoạch. Phân bón NPK Văn Điển là phân đa yếu tố dinh dưỡng được sản xuất từ lân nung chảy Văn Điển đa yếu tố dinh dưỡng phối hợp với đạm, kali, lưu huỳnh theo tỷ lệ cân đối để bón cho cây cà phê sau thu hoạch hồi phục nhanh, ra rễ tơ khỏe, phân hóa mầm hoa, trổ hoa, thụ phấn đậu quả cao.

Sau đây là một số dòng sản phẩm bà con trồng cà phê Tây Nguyên quen dùng:

– Dòng sản phẩm đa yếu tố (ĐYT) NPK 10.10.5, có thành phần dinh dưỡng: 10%N, 10% P₂O₅, 5% K₂O, 13% CaO, 7% MgO, 12% SiO₂, 2%S và 6 chất vi lượng B, Zn, Mn, Cu, Fe, Co… Tổng dinh dưỡng 59%.

– Dòng sản phẩm đa yếu tố (ĐYT) NPK 12.8.12, có thành phần dinh dưỡng: 12%N, 8% P₂O₅, 12% K₂O, 8% CaO, 6% MgO, 9% SiO₂, 6%S và 6 chất vi lượng B, Zn, Mn, Cu, Fe, Co… Tổng dinh dưỡng 61%.

Kỹ thuật sử dụng phân bón cho cà phê sau thu hoạch

Kỹ sư Nguyễn Xuân Thự hướng dẫn: Sau khi tỉa cành, loại bỏ cành chết, cành khô, cành sâu bệnh, cành già, dị dạng, còi cọc, nhỏ yếu, các chồi vượt, nhà nông nên tiến hành bón phân cho cây. Bà con nên sử dụng một trong hai dòng địa phương bón đa yếu tố NPK Văn Điển để bón.

– Nếu dùng ĐYT NPK 10.10.5 thì lượng bón từ 1- 1,5 kg/gốc tùy theo độ tuổi và độ phì của đất.

– Nếu dùng ĐYT NPK 12.8.12 thì lượng bón từ 0,8 – 1,2kg/gốc.

Cách bón: Xới đất xung quanh hình chiếu tán lá cây rải đều phân quanh gốc cùng với phân hữu cơ hoai mục hoặc phân vi sinh, sau đó tưới đẫm nước, nếu vườn cà phê tuổi cao trên 20 năm thì phải bón bổ xung thêm từ 1 – 2 kg lân nung chảy Văn Điển, có thành phần dinh dưỡng chất lân dễ tiêu P₂O₅ = 16%; canxi (vôi) 30%; mangie (MgO)= 15%; silic (SiO₂) 24% và các chất vi lượng: 0,04% Bo; 0,02% Zn;  0,4%Mn; 0,02% Cu; 0,04%Fe… Tổng dinh dưỡng cây trồng hấp thụ được 98%. Để cà phê ra nhiều rễ tơ mới hấp thụ chất dinh dưỡng rễ ràng hơn …

Bón phân Văn Điển cho cây hồ tiêu sau thu hoạch

Cũng giống như với cà phê, sau thu hoạch trái, cây hồ tiêu giảm sút rất nhiều về sức khỏe, biểu hiện rõ nhất là bộ rễ tơ già đi giảm sút sự hấp thụ dinh dưỡng cần phải cho cây phát triển dễ tơ mới. Bộ lá cũng quang hợp ánh sáng yếu đi cần phải chăm sóc cho bộ lá khỏe lại để cây tiêu bước vào giai đoạn phân hóa mầm hoa, trổ hoa, thụ phấn, đậu trái năm sau.

Việc cần làm trước lúc bón phân: Vệ sinh đồng ruộng, tránh lây lan mầm bệnh từ vụ trước, tỉa cành, tạo tán, loại bỏ cành yếu, cành bệnh giúp cho cây thông thoáng tránh sâu bệnh xuất hiện vào mùa mưa, sau khi hoàn thành những công việc trên thì tiến hành bón phân cho tiêu.

Một điểm cần đặc biệt chú ý là cây tiêu có bộ rễ tơ tái sinh yếu, chậm, dễ bị tổn thương khi gặp các tác nhân bên ngoài tác động vào như xới xáo, động chạm tới rễ, bón phân hữu cơ tươi, bón phân hóa học đậm đặc hoặc bón lượng cao một lúc. Nhà nông cần lựa chọn loại phân đầy đủ các loại dinh dưỡng để bón, đặc biệt có hàm lượng dễ tiêu cao để phát triển bộ rễ tơ mới, giúp cây phân hóa tốt mầm hoa, đồng thời cũng phải có chất vôi để khử chua cho đất tạo độ pH thích hợp cho cây, chất magie cung cấp cho cây tái tạo lại chất lượng diệp lục của bộ lá, đồng thời có đủ các chất vi lượng để hồ tiêu thụ phấn, đậu trái.

Phân lân nung chảy Văn Điển và phân đa yếu tố NPK Văn Điển có đầy đủ các loại dinh dưỡng đáp ứng để bón sau thu hoạch cho cây hồ tiêu. Cụ thể như sau:

– Phân lân nung chảy Văn Điển có thành phần dinh dưỡng như sau: Chất lân P₂O₅ dễ tiêu 16%; vôi (CaO) 30%; mangie (MgO)= 15%; silic (SiO₂) 24% và các chất vi lượng: Bo (B);  kẽm (Zn);  mangan (Mn); đồng (Cu); coban (Co); sắt (Fe)…

– Phân đa yếu tố (ĐYT) NPK 12.8.12 có thành phần dinh dưỡng: 12%N, 8% P₂O₅, 12% K₂O, 8% CaO, 6% MgO, 9% SiO₂, 6% S và các chất vi lượng B, Zn, Mn, Cu, Fe, Co… Tổng dinh dưỡng dễ tiêu 61%.

Kỹ thuật bón phân Văn Điển cho cây hồ tiêu   

Sau thu hoạch 20 – 25 ngày, sau khi hoàn thành vệ sinh vườn, nhà nông  tiến hành bón phân. Sử dụng phân hữu cơ hoai mục, phơi nắng nhẹ, đập nhỏ tơi để bón (tuyệt đối không sử dụng phân tươi, phân chưa hoai mục, vì những thứ phân bón này sẽ mang nấm bệnh gây hại rễ tơ cây tiêu). Mỗi gốc tiêu dùng 10 – 15 kg phân hữu cơ hoai mục cộng thêm 1 – 2kg lân nung chảy Văn Điển, cộng thêm 0,4 – 0,6kg ĐYT NPK 12.8.12 Văn Điển. Phân hữu cơ hoai mục, phân lân và phân đa yếu tố NPK Văn Điển được rải đều trên mặt đất xung quanh gốc dưới hình chiếu tán lá, rải xa gốc 50 – 60cm, sau khi rải phân xong lấy đất phần ngoài bồn phủ kín phân, hoặc lấy cỏ , lá khô phủ kín phân, không nên tưới nước thường xuyên để cây có thời gian khô hạn sinh lý, khi tưới thì sẽ kích thích cây ra hoa, đậu trái đồng loạt.

Chú ý: Nhà nông tuyệt đối không xới xáo đất vùng dễ cây tiêu, nếu xới xáo rễ tơ bị tổn thương, tiêu sẽ nhiễm bệnh chất nhanh rất nguy hiểm.

Bà con nông dân ở Tây Nguyên quen dùng phân bón Văn Điển cho cây hồ tiêu đều có nhận xét chung: Tiêu khỏe, lá dày xanh bóng như màu lá chanh, ngọn nở, sai hoa, đậu trái cao, nhân mẩy, rất ít sâu bệnh, cho năng suất cao, chất lượng tốt.

                                                                       Việt Hà – Nam Phong