Gìn giữ làng nghề dệt chiếu cói Phú Tân
Mỗi năm hai lần, cói vào mùa thu hoạch và người dân làng chiếu cói Phú Tân 1, xã An Cư, huyện Tuy An (Phú Yên) lại bận rộn với việc nhuộm cói, phơi cói để dành dệt chiếu cho cả năm. Nghề dệt chiếu đã có mặt tại đây hằng trăm năm và vẫn tiếp tục phát triển giúp người dân tăng thêm thu nhập.
Nghề cha truyền con nối
Ông Tiếu Xuân Nghiệm, người đã có 30 năm dệt chiếu cói cũng không biết cái nghề làm chiếu ở làng có từ bao giờ. Đến đời ông, đã thấy cha mẹ mình làm và cứ thế được truyền lại cho tới nay. Ông Nghiệm cho hay: Ban đầu cói mọc hoang, nhưng để chủ động nguồn nguyên liệu, người ta bứng gốc về cấy dọc theo bãi bồi ven sông, rạch. Hiện nay, diện tích trồng cói ở đây đã lên tới 25 ha. Sau cấy khoảng 3 tháng, thu hoạch bằng cách dùng phảng phát ngang trên gốc; gốc cói còn lại sẽ nảy mầm, lên cọng cho những vụ thu hoạch sau. Sau vài ba vụ, cói xấu dần, cọng ngắn; người trồng phải bứng gốc, cấy lại gốc mới. Cói được phân loại ngắn, dài; sau đó, dùng dao nhỏ, nhọn chẻ lác, phơi 2 – 3 nắng cho khô; lác đang phơi mà gặp mưa thì sau này chiếu sẽ bị thâm.
Ðối với nghề dệt chiếu, nguyên liệu rất quan trọng, nên phải lựa chọn thật kỹ, có được cọng cói vừa ý, chiếu làm ra mới chất lượng. Sau khi thu hoạch về, bà con phải “giũ” để loại bỏ những cọng cói “lãi” – cọng cói ngắn hơn với kích thước thông thường là 1,6 m chiều ngang của chiếu. Sau đó lác được đem ra phơi, nhuộm màu, rồi tiếp tục phơi khô, trước khi dệt phải nhúng nước để cọng cói không bị gãy.
Nghề dệt chiếu Phú Tân chủ yếu là do phụ nữ và trẻ em làm, còn đàn ông thì làm ruộng, làm rẫy. Mặc dù thu nhập từ nghề dệt chiếu không cao, nhưng cuộc sống cũng ít nhiều khấm khá. Bao nhiêu thế hệ ở Phú Tân đã trưởng thành đều gắn với nghề dệt chiếu. Không ít cô gái lấy chồng xứ khác, vẫn trở về Phú Tân tiếp tục làm nghề dệt chiếu. Chị Trần Thị Mỹ Huệ, lấy chồng xong cũng về làm nghề dệt chiếu với bố mẹ. Chị Huệ cho biết: Ngày trước chủ yếu là dệt thủ công, khi dệt chiếu phải có hai người. Một người xếp cói và một người dệt. Người xếp cói và người dệt có thể thay thế vị trí cho nhau. Hai người phải phối hợp nhịp nhàng, lúc người dệt điều chỉnh cây dệt về tư thế ngửa thì người xếp cói sẽ xếp phần gốc của cọng cói và ngược lại, khi người dệt đưa cây dệt về vị trí xấp thì người xếp cói xếp phần ngọn của cọng lác. Hai người phối hợp như thế cho đến khi dệt xong chiếc chiếu.
Khởi sắc nhờ đa dạng sản phẩm
Năm 2010, lần đầu tiên, chị Nguyễn Thị Kim Phương ở thôn Phú Tân 1 (xã An Cư) mua 2 máy dệt chiếu về sản xuất thử nghiệm đã tạo bước ngoặt cho làng nghề dệt chiếu Phú Tân 1. Sản phẩm đạt chất lượng, được thị trường ưa chuộng, đầu năm 2011, gia đình chị Nguyễn Thị Kim Phương đã đầu tư hơn 850 triệu đồng mua thêm 11 máy dệt chiếu, 3 máy may bìa, thành lập tổ sản xuất chiếu cói tạo việc làm cho 30 lao động với thu nhập bình quân gần 4 triệu đồng/người/tháng.
“Để dệt một chiếc chiếu thủ công luôn phải cần đến hai người, một người đẩy cói vào khung dệt, người kia cầm khung thực hiện thao tác dập, miệt mài cả ngày cũng chỉ được 2 cặp chiếu. Trong khi đó, để điều khiển một máy dệt chiếu, chỉ cần một người ngồi đưa sợi cói vào máy và theo dõi máy chạy. Loại máy này còn có thể dệt nhiều loại chiếu với đủ kích cỡ, hoa văn khác nhau, tùy theo người điều chỉnh. Riêng nguyên liệu lác để dệt chiếu máy phải mất 6 kg cói/1 chiếc chiếu thay vì 2 kg cói/1 chiếc chiếu thủ công. Nhờ vậy, chiếu dệt bằng máy có ưu điểm là chiếu dày, chắc, đẹp, bền nên giá trị cao gấp đôi chiếu thường. Nếu một cặp chiếu dệt thủ công, giá chỉ khoảng 50.000 – 60.000 đồng/cặp thì chiếu dệt máy giá lên đến 130.000 – 160.000 đồng/cặp” – chị Phương cho hay.
Dệt chiếu cói bằng máy không chỉ ổn định chất lượng sản phẩm mà còn giúp các cơ sở sản xuất tạo ra được những sản phẩm mới lạ với nhiều hoa văn đáp ứng nhu cầu của khách hàng. Anh Nguyễn Văn Tây là người đưa dòng chiếu gấp về Phú Tân. “Trong một đợt đi khảo sát và tìm mua máy dệt chiếu ở Long An, tôi thấy sản phẩm chiếu gấp làm từ cây uzu, nhưng nguyên liệu này không có ở Việt Nam. Tôi đã mày mò làm chiếu gấp từ cây cói của địa phương. Đến giữa năm 2012, sau nhiều lần thử nghiệm, tôi đã sản xuất thành công chiếu gấp từ nguyên liệu cói”.
Chiếu gấp cũng được dệt bằng máy, khổ lớn như các loại chiếu thông thường khác, sau đó được cắt ra thành từng miếng tùy theo kích thước của chiếu rồi được may bìa và ghép viền may lại thành chiếu gấp. Chiếu gấp có nhiều kích cỡ khác nhau, từ 0,8 – 1,6 m, xếp thành 3 mảnh rất nhỏ gọn. Quy trình dệt chiếu gấp công phu và mất nhiều thời gian hơn chiếu thông thường. Giá của chiếu gấp cao hơn chiếu thường từ 30.000 – 40.000 đồng/chiếc nhưng chỉ bằng 1/3 giá chiếu gấp nhập khẩu. Chiếu gấp có ưu điểm như độ bền cao, màu sắc, đường nét tinh xảo, hơn nữa lại có thể gấp nhỏ, tiện lợi cho vệ sinh, di chuyển. Do vậy, mẫu chiếu này ngày càng được người tiêu dùng ưa chuộng.
Làng nghề hiện có 2 tổ hợp sản xuất chiếu bằng máy. Các tổ sản xuất này còn bao tiêu cả chiếu dệt truyền thống của phần lớn người dân làng nghề. Nhờ vậy, thị trường tiêu thụ không còn là nỗi lo của người dân như những năm trước. Tổng giá trị sản phẩm tiêu thụ của làng nghề dệt chiếu cói Phú Tân bình quân đạt trên 5,3 tỷ đồng/năm. Sản phẩm của làng nghề dệt chiếu cói Phú Tân tiêu thụ mạnh trên địa bàn tỉnh Phú Yên và mở rộng tiêu thụ tại thị trường các tỉnh Gia Lai, Đắk Lắk, Khánh Hòa, Bình Định…
Nguyễn Lê
-
Nghệ nhân luôn đau đáu với việc lưu giữ tinh hoa làng gốm cổ -
Giữ trọn hồn riêng Gốm Phù Lãng ở xứ sở Kinh Bắc xưa -
Nghệ An tham gia “Lễ hội hoa đào, quất cảnh và sản phẩm OCOP các vùng miền Xuân Giáp Thìn 2024” tại Hà Nội -
“Nổi tiếng một thời” nghề làm nón làng Thổ Ngọa
- Những làng nghề nồng đượm hương vị Tết
- Làng nghề hương thẻ Tây Lân tất bật vào Tết
- Vinh danh nghề truyền thống tại “Nét hoa nghề Hội An”
- Xây dựng thương hiệu bằng sản phẩm chất lượng
- Độc đáo làng nghề hương trầm Liên Đức
- Người cuối cùng làm giấy cho Vua phong sắc
- Nghề mộc truyền thống tạo việc làm ổn định cho nông dân
-
Trình Quốc hội phương án cấm tuyệt đối nồng độ cồn khi lái xeTheo Ủy viên Thường trực Ủy ban Quốc phòng - An ninh Trịnh Xuân An, phương án duy nhất được Ủy ban Thường vụ Quốc hội trình ra Quốc hội là cấm tuyệt đối nồng độ cồn khi lái xe.
-
Quốc hội sẽ xem xét, thông qua 10 dự án luật tại Kỳ họp thứ 7Kỳ họp thứ 7, Quốc hội khóa XV sẽ xem xét, thông qua 10 dự án luật; xem xét, thông qua 3 dự thảo nghị quyết; và xem xét, cho ý kiến 11 dự án Luật.
-
Lấy trọng tâm học tập Bác về ý chí tự lực, tự cường, khát vọng phát triển đất nước phồn vinhNgày 18/5, tại TP. Hồ Chí Minh (HCM), Hội Nông dân TP. HCM tổ chức Hội nghị sơ kết 3 năm thực hiện Kết luận 01-KL/TW về tiếp tục thực hiện Chỉ thị số 05-CT/TW của Bộ Chính trị về đẩy mạnh học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh.
-
Thủ tướng Phạm Minh Chính phát động Chương trình đăng ký hiến tặng mô, tạngSáng 19/5/2024, tại Bệnh viện Việt Đức (Hà Nội), Thủ tướng Phạm Minh Chính dự và phát động Chương trình "Đăng ký hiến tặng mô, tạng - Cho đi là còn mãi" do Bộ Y tế, Trung ương Hội Chữ thập đỏ Việt Nam, Hội Vận động hiến mô, bộ phận cơ thể người Việt Nam tổ chức.
-
Quốc hội bắt đầu quy trình bầu Chủ tịch Quốc hội, Chủ tịch nước từ ngày mai 20/5Tổng Thư ký Quốc hội cho biết, ngày mai 20/5, Quốc hội khoá XV sẽ bắt đầu tiến hành quy trình bầu Chủ tịch Quốc hội và Chủ tịch nước.
-
Đa dạng các loại hình phục vụ du khách(Tapchinongthonmoi.vn) - LTS: Tiếp nối bài viết “Những khởi sắc của du lịch Cửa Lò năm 2024” đã đăng trên Tạp chí Nông thôn mới, đây là một trong hai bài viết nằm trong chủ đề “Cửa Lò - khát vọng tỏa sáng”. Tạp chí NTM tiếp tục gửi tới bạn đọc những thông tin/ hoạt động đáng chú ý của Thị xã Cửa Lò trước thềm mùa du lịch biển năm 2024.
-
Cảnh báo thủ đoạn mạo danh Bảo hiểm Xã hội Việt Nam để lừa đảo(Tapchinongthonmoi.vn) Thời gian gần đây, trên địa bàn cả nước, xuất hiện một nhóm lừa đảo, chiếm đoạt tiền qua mạng mới bằng thủ đoạn mạo danh cán bộ Bảo hiểm Xã hội Việt Nam. Một số thủ đoạn của nhóm đối tượng để người dân nâng cao cảnh giác, không bị các đối tượng này thao túng tâm lý để chiếm đoạt tài sản.
-
Ra mắt sách mừng 134 năm Ngày sinh Chủ tịch Hồ Chí MinhNhân kỷ niệm 134 năm Ngày sinh Chủ tịch Hồ Chí Minh (19/5/1890 - 19/5/2024), Nhà xuất bản Chính trị quốc gia Sự thật xuất bản cuốn sách "Văn hóa phải soi đường cho quốc dân đi".
-
Tên tuổi Trung tướng Đồng Sỹ Nguyên như khắc tạc vào đá núi Trường SơnTên tuổi của Trung tướng Đồng Sỹ Nguyên, người được ví như “Cánh chim đại bàng của Trường sơn”, gắn kết chặt chẽ với đường mòn Hồ Chí Minh huyền thoại, với những chiến công oanh liệt của quân và dân ta trong cuộc kháng chiến chống đế quốc, giành độc lập dân tộc.
-
Đặc sắc các chương trình biểu diễn nghệ thuật mừng sinh nhật BácNhân kỷ niệm 134 năm Ngày sinh Chủ tịch Hồ Chí Minh (19/5/1890 - 19/5/2024), Sở Văn hóa và Thể thao Hà Nội tổ chức nhiều chương trình nghệ thuật đặc sắc phục vụ nhân dân Thủ đô từ ngày 17 - 19/5/2024.
-
1 Thanh Hóa: Người dân dựng lều phản đối xây dựng bãi tập kết rác thải -
2 Một hộ dân bức xúc khi bị cưỡng chế phá dỡ nhà -
3 Nhiều năm, người dân sống lay lắt, tạm bợ bởi Cụm công nghiệp Tiên Tiến -
4 Người dân chưa đồng ý phương án đền bù, đề nghị tái định cư “tại chỗ” -
5 Nghệ An: Đề nghị xử lý nghiêm tình trạng phá rừng tự nhiên ở Con Cuông