
Ở một ngôi nhà ven ngoại thành Hà Nội, có một gia đình từ 40 năm nay vẫn miệt mài với nghề làm khuôn bánh trung thu truyền thống. Chục năm qua, khi khuôn nhựa giá rẻ tràn lan, nghề làm khuôn gỗ dần mai một, người làm nghề chuyển sang làm mộc mỹ nghệ, nhưng riêng ông Trần Văn Bản vẫn đau đáu với nghề truyền thống của quê hương.

Gìn giữ tinh hoa tiên tổ
Khác với nghề mộc công việc quanh năm, nghề làm khuôn gỗ bánh Trung thu thường bận rộn bắt đầu từ tháng 4 âm lịch và cao điểm là trước rằm tháng 8 – Tết Trung thu. Làng nghề điêu khắc mộc Thượng Cung (xã Tiền Phong, Thường Tín, Hà Nội) vốn nổi tiếng với nghề làm khuôn bánh Trung thu truyền thống. Nhưng rồi khuôn nhựa ra đời, vừa nhanh vừa rẻ khiến khuôn gỗ mất dần chỗ đứng. Người làm nghề lần lượt chuyển sang làm đồ thờ cúng để duy trì cuộc sống.
Sinh ra ở làng quê có truyền thống lâu đời về làm khuôn bánh Trung thu nên ông Trần Văn Bản dù đã bước sang tuổi 67 vẫn luôn đau đáu với nghề. Công việc tuy có khó khăn, thu nhập cũng không cao như mộc mỹ nghệ nhưng ông vẫn kiên trì giữ lửa nghề trên 40 năm nay. Hiện nay, các thế hệ trong gia đình ông vẫn tiếp nối nghề để gìn giữ tinh hoa của cha ông để lại.
Ông Bản chia sẻ, khi xưa, người dân trong làng Thượng Cung đục đẽo khuôn bánh quanh năm để cung cấp ra thị trường vào dịp Tết Trung thu. Dọc con đường dẫn vào làng, gỗ xà cừ được xếp hàng dài để chờ thợ xẻ gỗ. “Các nhà làm nghề phải nuôi thợ ăn, ở để xẻ gỗ bằng tay, sau đó gia đình mới pha khuôn được”, ông Bản nhớ lại.
Vào những năm 1980-1990, nghề đục khuôn bánh trung thu phát triển rực rỡ. Hàng ngày, xe tải từ khắp các nơi trong cả nước nườm nượp đổ về Thượng Cung chất những bao tải đựng khuôn bánh với hình dáng tùng, cúc, trúc, mai… lên xe. Tuy nhiên kể từ năm 2000 trở đi, những chiếc khuôn nhựa từ Trung Quốc chiếm lĩnh thị trường bởi giá cả rẻ, mẫu mã đa dạng. Từ đây, khuôn bánh bằng gỗ rớt giá thê thảm nhưng vẫn không có khách mua, các hộ làm nghề đục khuôn bánh trong thôn Thượng Cung chuyển sang làm công việc khác.
Ông Trần Văn Bản cho biết, để làm một chiếc khuôn bánh Trung thu theo phương pháp truyền thống phải qua rất nhiều công đoạn. Gỗ phải được làm sạch vỏ, bào nhẵn mặt, pha gỗ thành hình khuôn theo kích thước và mẫu mã khách hàng yêu cầu. Đây là công việc đòi hỏi sự tỉ mỉ tới từng chi tiết, chỉ cần một nhát đục sai sẽ khiến chiếc khuôn có thể bị hỏng, phải bỏ đi rồi làm lại cái khác. Mỗi nét đục lại được sử dụng bằng những công cụ khác nhau do khách hàng đặt riêng.
Nếu như trước đây, việc làm khuôn bánh Trung thu làm thủ công hoàn toàn thì hiện nay, công cụ, máy móc được đưa vào sử dụng, giúp giảm bớt thời gian chế tạo cho người làm nghề. “Công đoạn cầu kỳ, quan trọng nhất là đục tạo hoa văn, đường nét trang trí cho khuôn thì vẫn phải làm hoàn toàn thủ công. Công đoạn này đòi hỏi người thợ phải hết sức khéo léo, tỉ mỉ để làm sao cho hoa văn sắc sảo, khuôn dóc không bị bám bột bánh…, bánh làm ra mới đẹp mắt” ông Bản nói.
Ngày trước, khuôn bánh Trung thu được làm bằng gỗ thị. Hiện nay do loại gỗ này rất hiếm nên gia đình ông chuyển sang dùng gỗ xà cừ thu mua từ các cây đổ hoặc chặt hạ trong những dự án giao thông. Loại gỗ này vừa dẻo, sánh lại bền, ít cong vênh sau một thời gian sử dụng. Khuôn bánh nướng và bánh dẻo cũng không giống nhau. Khuôn bánh dẻo phải được làm sắc nét, khô nét thì lên khuôn mới đẹp. Khuôn bánh nướng cầu kỳ hơn, đường nét phải dầy, đều và mềm mại.
Mỗi mùa Trung thu, gia đình ông Bản làm ra khoảng 500-600 khuôn bánh. Giá khuôn dao động từ 150.000 đến 500.000 nghìn đồng một chiếc, tùy kích cỡ. Có những chiếc khuôn bánh cỡ to, cầu kì có giá lên tới cả triệu đồng.

Tạo sức sống mới từ đam mê
Là một người tâm huyết với nghề, ông luôn cố gắng hết sức để làm hài lòng khách hàng. Ông Bản cho biết: “Sản phẩm tôi làm ra phải đúng như yêu cầu khách hàng, đến khi nào người ta ưng ý mới thôi. Mình làm sản phẩm không chỉ để kiếm tiền mà sản phẩm chứa đựng cả giá trị tinh thần to lớn. Đó là kinh nghiệm bao năm nay tôi luôn chắt chiu trong từng sản phẩm mình làm ra”.
Lợi thế của khuôn gỗ truyền thống là không độc hại, chắc chắn, nét góc, càng ngâm càng đen, dùng trăm năm cũng không sợ hỏng. Ông Bản luôn có niềm mong muốn nghề làm khuôn bánh truyền thống sẽ được truyền lại cho thế hệ sau. Chiếc bánh Trung thu chứa đựng rất nhiều ý nghĩa vì vậy để làm được một chiếc bánh ngon, có tâm huyết cũng cần sử dụng bằng một chiếc khuôn chất lượng nhất.
Theo ông Bản, khoảng 5 năm trở về trước lượng khuôn nhà ông bán không được nhiều do có sự xuất hiện của nhiều loại khuôn nhựa giá thành rẻ chỉ từ 30.000- 50.000 một chiếc. Tuy nhiên, 2 năm gần đây, người ta lại bắt đầu quay lại dùng khuôn gỗ truyền thống để làm bánh do tính an toàn thực phẩm cao hơn, chất lượng tốt hơn. Ông Bản luôn tự tin, dù thị trường có sản xuất bao nhiêu mẫu khuôn bánh bằng nhựa, cũng không thay thế được khuôn gỗ truyền thống.
Nói về tính ưu việt của chiếc khuôn gỗ, ông Bản cho biết: Làm bánh dẻo thì bột chín họ cho bột vào khuôn cùng nhân vào là xong, còn bánh nướng thì dùng bột đã nhào tạo hình trong khuôn rồi cho vào nướng. Dùng khuôn bằng gỗ vừa sạch lại vừa bền, mãi mãi không hỏng. Mấy năm gần đây các khách hàng ngoại quốc cũng đến tham quan cơ sở sản xuất của gia đình ông để đặt hàng.
“Trung thu là dịp đoàn viên, Tết của tình thân. Chiếc bánh Trung thu muôn đời nay vẫn gắn liền với truyền thống dân tộc, tôi sẽ luôn giữ gìn, truyền lại nghề cho thế hệ con cháu để những tinh hoa dân tộc không bao giờ mất đi” ông Trần Văn Bản khẳng định.
“Tôi đam mê với khuôn bánh trung thu bằng gỗ bởi đó là nghề truyền thống của cha ông ta và nó đem lại cho người dân sự an toàn khi sử dụng bánh. Giờ mắt mũi tôi kém rồi, lưng cũng đau nhưng các con của tôi chắc chắn sẽ làm theo nghề này”.
Ông Trần Văn Bản.
Bình Châu
-
Những làng nghề nồng đượm hương vị Tết
-
Làng nghề hương thẻ Tây Lân tất bật vào Tết
-
Vinh danh nghề truyền thống tại “Nét hoa nghề Hội An”
-
Xây dựng thương hiệu bằng sản phẩm chất lượng
- Độc đáo làng nghề hương trầm Liên Đức
- Người cuối cùng làm giấy cho Vua phong sắc
- Nghề mộc truyền thống tạo việc làm ổn định cho nông dân
- Thùng ngâm rượu gỗ sồi ở làng nghề trống Đọi Tam hút hàng dịp Tết
- Sôi động làng làm cá khô vùng đảo ngày giáp Tết
- Làng hoa Quảng Mản tất bật vào vụ Tết
- Người hiếm hoi còn lại của bản Sà Chải làm trống thiêng
-
Tránh đầu tư dàn trải, lãng phí tại các dự án thuộc Chương trình mục tiêu quốc gia vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núiChiều 7/2, tại Hà Nội, Phó Thủ tướng Chính phủ Trần Lưu Quang đã làm việc với Ủy ban Dân tộc về công tác dân tộc, việc thực hiện chính sách dân tộc và quá trình triển khai Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội cùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2021 - 2022.
-
Người Cơ Tu vùng cao Quảng Nam làm du lịch cộng đồngDu lịch cộng đồng và du lịch sinh thái đang phát triển mạnh tại các huyện miền núi tỉnh Quảng Nam. Nhiều nơi đã thành lập tổ hợp tác, hợp tác xã du lịch cộng đồng, góp phần tạo việc làm, nâng cao đời sống, giảm nghèo bền vững.
-
Thanh tra, kiểm tra công tác đào tạo, sát hạch, cấp bằng lái xe trên cả nướcBộ Giao thông vận tải vừa ban hành kế hoạch thanh tra, kiểm tra công tác đào tạo sát hạch, cấp giấy phép lái xe (GPLX).
-
Tiếp tục triển khai thiết thực, hiệu quả các phong trào thi đuaChiều ngày 7/2, Thủ tướng Phạm Minh Chính, Chủ tịch Hội đồng Thi đua - Khen thưởng Trung ương, chủ trì phiên họp lần thứ 4 của Hội đồng nhiệm kỳ 2021-2026.
-
Định hướng phát triển quy hoạch kiến trúc nông thôn Việt Nam, tạo bản sắc và giữ gìn kiến trúc truyền thốngPhó Thủ tướng Chính phủ Trần Hồng Hà vừa ký Chỉ thị số 04/CT-TTg ngày 7/2/2023 về việc định hướng phát triển quy hoạch kiến trúc nông thôn Việt Nam, tạo bản sắc và giữ gìn kiến trúc truyền thống.
-
Chuẩn hóa vùng trồng để xuất khẩu chính ngạch sang thị trường Trung QuốcCục Bảo vệ thực vật, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn cho biết, trong năm nay sẽ tiếp tục hoàn thiện hồ sơ chuẩn hóa vùng trồng để có thể xuất khẩu chính ngạch sang Trung Quốc đối với chanh leo, khoai lang, ớt, một số cây có múi và dừa.
-
Chủ tịch Quốc hội: Có thể làm việc cả ngày nghỉ, giờ nghỉ để hoàn thiện Luật Đất đaiÔng Vương Đình Huệ nhấn mạnh, Ủy ban Thường vụ Quốc hội có thể làm việc vào ngày nghỉ, giờ nghỉ để xem xét nội dung rất quan trọng là dự án Luật Đất đai (sửa đổi) cho kịp tiến độ.
-
Hơn 3.000 công dân ở Nghệ An lên đường nhập ngũ(Tapchinongthonmoi.vn) - Năm 2023, tỉnh Nghệ An được Chính phủ, Bộ Quốc phòng giao gọi 3.102 công dân nhập ngũ với 16 đơn vị nhận quân. Nghệ An chốt quân số, phát lệnh gọi nhập ngũ vào Quân đội 3.257 công dân (chính thức 3.102 công dân, dự phòng 155 công dân).
-
Sau Tết, giá mít Thái tăng hơn 20.000 đồng/kgHiện nay, giá mít Thái tại tỉnh Đồng Tháp tăng trở lại sau Tết và có giá từ 30.000 - 35.000 đồng/kg, tăng hơn 20.000 đồng/kg so với đầu tháng 1/2023.
-
Giá gạo xuất khẩu của Việt Nam tăng caoGiá gạo xuất khẩu của Việt Nam ngày 5/2 đã tăng 15 USD/tấn so với cuối tháng trước. Cụ thể, loại 5% tấm giao dịch ở 473 USD/tấn, gạo 25% tấm 453 USD/tấn. Đây là mức giá cao nhất trong vài năm qua.
-
1 Thực trạng giai cấp Nông dân Việt Nam hiện nay và một số vấn đề đặt ra
-
2 Phim Bão ngầm: "Chọn đạo diễn Đinh Thái Thụy vì đời tư không có scandal"
-
3 Hội Nông dân Việt Nam trở thành thành viên chính thức của Tổ chức Nông dân Thế giới (WFO)
-
4 Nuôi lươn không bùn mang lại hiệu quả kinh tế cao ở Đô Lương
-
5 Vĩnh Long đón nhận Huân chương Lao động hạng Nhất nhân dịp kỷ niệm 190 năm thành lập tỉnh