Vật tư y tế đã gần hết

Theo GS.TS. Trần Bình Giang, Giám đốc BV Việt Đức, bên cạnh thành quả chống dịch COVID-19, ngành y tế cũng chịu ảnh hưởng không nhỏ và bộc lộ nhiều khó khăn, thách thức. Tại BV Việt Đức, trong năm 2022 - thời điểm sau đại dịch, bệnh đã tiếp nhận và thực hiện số lượng khám chữa bệnh, điều trị tăng đợt biến, với hơn 79.000 ca phẫu thuật.

Giám đốc BV Việt Đức cho biết, số lượng người bệnh thường xuyên đến và phải chờ đợi được điều trị tại bệnh viện rất nhiều trong khi những khó khăn, vướng mắc về cơ chế, chính sách để có thể mua được hóa chất xét nghiệm, trang thiết bị, vật tư y tế hiện tại vẫn đang hết sức vướng mắc. Theo đó, nhiều bệnh viện khác như BV Bạch Mai, BV K ở ngoài Bắc; BV Chợ Rẫy ở TP.HCM cũng có rất nhiều khó khăn để bảo đảm phục vụ người bệnh. 

“Đơn cử, hiện tại các bệnh viện lớn trên toàn quốc, vật tư y tế để dành chăm sóc người bệnh gần như đã hết, các hóa chất xét nghiệm để phục vụ chẩn đoán, điều trị cho người bệnh cũng gần như đã hết. Tại BV Việt Đức, theo thống kê, có những xét nghiệm đơn giản như công thức máu chỉ còn một tuần nữa là không còn hóa chất để sử dụng nếu như sử dụng bình thường. Tại sao lại như thế? Tại đó là những hóa chất xét nghiệm được sử dụng trên các hệ thống máy do các công ty cung cấp hóa chất đặt tại bệnh viện làm. Tại sao chúng tôi phải đặt máy? Vì kể từ năm 2015, BV Việt Đức hầu như không có tiền cung cấp từ ngân sách nhà nước cho các hoạt động chi không thường xuyên, mua máy móc nên số lượng máy móc xét nghiệm (riêng máy móc xét nghiệm tại BV Việt Đức đã có giá từ 250 đến 300 tỷ đồng) rất khó khăn”, GS.TS. Trần Bình Giang chia sẻ.

Trong nỗ lực giải quyết khó khăn, BV Việt Đức đã triển khai giải pháp từ năm 2015 bằng việc đấu thầu công khai để mua hóa chất xét nghiệm, sau đó các công ty sẽ đặt máy sử dụng hóa chất đó. Kèm theo đó, các công ty sẽ lo những vấn đề như là bảo hành, bảo trì các hệ thống phần mềm đi kèm cho máy hoạt động, kiểm định, kiểm chuẩn để đảm bảo máy hoạt động chính xác. 

Tuy nhiên, theo GS.TS. Trần Bình Giang, đến năm 2022, lại có công văn quy định việc sử dụng máy mượn, máy đặt như vậy không có trong quy định của văn bản quy phạm pháp luật nào và đề nghị dừng, đã gây ra tình trạng hết sức khó khăn. Sau đó Chính phủ có Nghị quyết 144 để tháo gỡ khó khăn này, nhưng Nghị quyết 144 chỉ có giá trị cho những hợp đồng đặt mua máy hóa chất và đặt máy trước ngày 5/11/2022. Chính vì vậy, bệnh viện hiện không còn hóa chất để làm xét nghiệm.

Lãnh đạo BV Việt Đức cũng đề cập 3 phương khác để khắc phục khó khăn là mua máy để làm; thuê máy; và liên doanh, liên kết. Tuy nhiên, cả 3 phương án đều “tắc”. Thứ nhất, mua máy thì phải đấu thầu theo quy trình và phải mất 6 tháng. Trong khi, bệnh viện không có kinh phí, có thể vay để mua máy và chấp nhận trả thêm tiền bảo hành, bảo trì, trả thêm tiền hệ thống phần mềm… Nhưng một máy xét nghiệm trị giá nhiều chục tỷ đồng sẽ đi kèm với những hóa chất của hãng. Nhưng khi đấu thầu để mua hóa chất, thì rơi vào tình trạng chỉ có một hóa chất, rơi vào tình trạng chỉ định thầu, vi phạm pháp luật. Phương án thứ hai là thuê máy cũng y như phương án trước vì hóa chất cũng đi theo máy, không thể mua hóa chất khác được và lại rơi vào tình trạng vi phạm pháp luật nếu như chỉ có một hóa chất. Thứ ba là liên doanh, liên kết để có thể sử dụng hóa chất nhưng không có quy định nào của pháp luật về chuyện này. 

“Tôi biết rằng đã có nhiều bệnh viện thông báo đến tất cả các khoa, phòng trong bệnh viện trong vòng một tuần nữa, bệnh viện sẽ hết các hóa chất xét nghiệm và chỉ có thể thực hiện theo cấp cứu. BV Việt Đức cũng có nguy cơ rơi vào tình trạng đó. Vấn đề thứ hai là các vật tư tiêu hao dành cho phẫu thuật, theo thống kê của BV Việt Đức, cũng chỉ trong vòng một tháng nữa sẽ hết. Theo quy định của luật pháp, việc mua các vật tư tiêu hao phải đảm bảo các vật tư đó được phép lưu hành trên thị trường và có giấy phép. Hầu hết giấy phép cho các vật tư tiêu hao hiện nay chưa được cấp, chưa được gia hạn nên chúng ta không thể mua được dù chúng ta đấu thầu hay mua. Ngoài ra, nhiều vấn đề khác như tính giá dịch vụ, đấu thầu thuốc tập trung, mua thuốc theo Hiệp định CPTPP, thuốc hiếm, thuốc gây nghiện… hiện chúng ta không biết cách nào xử lý để các bệnh viện có thể hoạt động được. Nếu như chúng ta không tháo gỡ thì các bệnh viện hầu như sẽ không hoạt động được”, GS.TS. Trần Bình Giang nói.

Cũng chia sẻ thực trạng khó khăn tại tọa đàm, GS.TS Đào Xuân Cơ, Giám đốc BV Bạch Mai, cho biết bệnh viện đang tiếp nhận số lượng bệnh nhân rất đông, mỗi ngày có thể đến 8.000-10.000 người dân đến khám. Số lượng bệnh nhân nội trú khoảng 4.000 người/ngày. Tuy nhiên, tất cả các dịch vụ khám chữa bệnh của bệnh viện đang được thu bằng giá của BHYT. 

Theo GS.TS Đào Xuân Cơ, vấn đề thuốc, thiết bị y tế đang vô cùng khó khăn trong giai đoạn hiện nay. Nhất là khi, các bệnh viện tuyến dưới thiếu vật tư, thiếu thuốc hay do người dân tín nhiệm nên bệnh nhân chuyển lên BV Bạch Mai rất nhiều. 

10 tháng chờ đợi Luật Khám chữa bệnh (sửa đổi)

Nhắc đến Luật Khám, chữa bệnh (sửa đổi), lãnh đạo các bệnh viện lớn bày tỏ sự vui mừng vì nội dung Luật có rất nhiều điểm thay đổi để hướng tới hoạt động của các cơ sở y tế được tốt hơn, thông thoáng hơn, chăm sóc người bệnh tốt hơn.

Tuy nhiên, sau khi Luật Khám, chữa bệnh (sửa đổi) có hiệu lực từ ngày 1/1/2024, vẫn cần những văn bản dưới luật như Nghị định, Thông tư để cụ thể hóa, đưa Luật đi vào cuộc sống.

GS.TS. Trần Bình Giang cho biết: “Chúng ta chỉ còn chưa đến 10 tháng để có thể ban hành các văn bản quy phạm pháp luật để thực hiện Luật. Tôi rất mong có sự vào cuộc quyết liệt của các cơ quan có thẩm quyền, trong đó Bộ Y tế là cơ quan chủ đạo, cùng các bộ, ngành khác để ban hành các văn bản, Nghị định, Thông tư để từ 1/1/2024, Luật sẽ đi vào cuộc sống, từ đó, giúp các thầy thuốc, nhân viên y tế và cơ sở y tế trong toàn quốc có hành lang pháp lý chuẩn mực để có thể thực hiện nhiệm vụ của mình”.

Đồng tình với ý kiến của lãnh đạo BV Việt Đức, GS.TS Đào Xuân Cơ, Giám đốc BV Bạch Mai cũng cho rằng, Luật Khám, chữa bệnh (sửa đổi) có nguyên 1 chương về công tác tài chính của bệnh viện và đây là một trong những điểm thành công nhất. Bởi trước đây, tất cả các cơ chế hoạt động trong hệ thống khám, chữa bệnh vướng rất nhiều về cơ chế tài chính.

“Tôi cũng nhất trí với GS.TS. Trần Bình Giang là Luật lần này mở và giao nhiệm vụ cho Chính phủ và các cơ quan, bộ, ngành soạn thảo các thông tư, nghị định hướng dẫn. Tuy nhiên, những bệnh viện như Bạch Mai, Việt Đức và những bệnh viện lớn chịu ảnh hưởng cực kỳ lớn khi chính sách thay đổi, nếu chính sách tốt thì tác động tốt và nhanh, còn nếu không phù hợp thì sẽ tác động theo chiều ngược lại. Tôig mong có những quy định về giá khám, chữa bệnh tại các đơn vị sự nghiệp công lập. Hiện tại đối với khám bệnh theo yêu cầu mỗi nơi thực hiện một giá. Tôi nghĩ những thông tư này có thể xây dựng sớm hơn và xin ý kiến các bộ, ngành, Chính phủ để ban hành sớm hơn, giúp các bệnh viện công lập có cơ sở pháp quy để thực hiện đúng luật”, GS.TS Đào Xuân Cơ nói.

Trước trăn trở của các bệnh viện lớn, Thứ trưởng Bộ Y tế Đỗ Xuân Tuyên nhấn mạnh đề nghị với các bộ, ngành liên quan, để phối hợp chặt chẽ với Bộ Y tế để tham mưu cho Chính phủ sớm banh hành các Nghị định, Thông tư, quy định. 

“Với trách nhiệm phía Bộ Y tế, chúng tôi quyết tâm ban hành các thông tư hướng dẫn sớm nhất, nhanh nhất để Luật được triển khai thực hiện đồng bộ nhất từ 1/1/2024”, Thứ trưởng Bộ Y tế khẳng định./.