Tự hại mình với thói quen mua thuốc kháng sinh không cần kê đơn
Theo Tiến sĩ Momoe Takeuchi, Trưởng Nhóm Phát triển Hệ thống y tế của Tổ chức Y tế Thế giới, hiện nay 90% nhà thuốc tại Việt Nam bán thuốc kháng sinh không kê đơn, 87% người dân có thể đến nhà thuốc mua kháng sinh, điều này khiến cho vấn đề kháng kháng sinh tại Việt Nam ngày càng gia tăng.
Vậy thuốc kháng sinh là gì?
Kháng sinh là các thuốc giết vi khuẩn (vi sinh mầm bệnh gây nhiễm trùng), được tạo ra bởi các chủng vi sinh vật (vi khuẩn, nấm, Actinomycetes), có tác dụng ức chế sự phát triển của các vi sinh vật khác. Vi khuẩn và vi rút là hai loại vi sinh mầm bệnh chính. Chúng gây ra hầu hết các bệnh. Kháng sinh có thể giết vi khuẩn, nhưng không có tác dụng với vi rút. Vi rút gây ra những bệnh sau: Cảm; Ho; Đau họng; Cúm; Chảy nước mũi; Viêm xoang; Viêm phế quản; Nhiễm trùng tai. Những vi khuẩn mạnh nhất có thể phát triển và lây lan. Người ta có thể bị nhiễm bệnh lại. Lần này vi sinh mầm bệnh khó bị giết hơn. Càng sử dụng nhiều kháng sinh, thì vi sinh mầm bệnh càng tăng đề kháng.
Theo phân loại của Bộ Y tế chúng ta có 9 nhóm kháng sinh và các tác dụng phụ khi sử dụng, như sau:
1. Nhóm Beta-Lactam – tác dụng phụ: Dị ứng với các biểu hiện ngoài da như mề đay, ban đỏ, mẩn ngứa, phù Quincke gặp với tỷ lệ cao. Trong các loại dị ứng, sốc phản vệ là tác dụng phụ nghiêm trọng nhất có thể dẫn đến tử vong. Tai biến thần kinh với biểu hiện kích thích, khó ngủ. Bệnh não cấp là ADR thần kinh trầm trọng (rối loạn tâm thần, nói sảng, co giật, hôn mê), tuy nhiên tai biến này thường chỉ gặp ở liều rất cao hoặc ở người bệnh suy thận do ứ trệ thuốc gây quá liều. Các tác dụng phụ khác có thể gặp là gây chảy máu do tác dụng chống kết tập tiểu cầu của một số cephalosporin- rối loạn tiêu hoá do loạn khuẩn ruột với loại phổ rộng.
2. Nhóm AMINOGLYCOSID – tác dụng phụ: Giảm thính lực và suy thận nếu trầm trọng có thể gây nên điếc vĩnh viễn, hoại tử ống thận hoặc viêm thận kẽ khi sử dụng ở người bệnh suy thận, người cao tuổi (chức năng thận giảm) hoặc dùng đồng thời thuốc có cùng độc tính (vancomycin, furosemid). Hiện tượng nhược cơ cũng có thể gặp khi sử dụng aminoglycosid do tác dụng ức chế dẫn truyền thần kinh – cơ, hiện tượng này ít khi gặp nhưng tỷ lệ tăng cao khi sử dụng phối hợp với thuốc mềm cơ Cura, nếu tiêm trực tiếp vào tĩnh mạch thì có thể gây liệt cơ hô hấp do nồng độ tăng đột biến trong máu. Ngoài ra, còn có gây dị ứng da (ban da, mẫn ngứa) hoặc sốc quá mẫn.
3. Nhóm MACROLID – tác dụng phụ: Thường gặp nhất là các tác dụng trên đường tiêu hoá: Gây buồn nôn, nôn, đau bụng, ỉa chảy (gặp khi dùng đường uống), viêm tĩnh mạch huyết khối (khi tiêm tĩnh mạch). Thuốc bị chuyển hoá mạnh khi qua gan nên có thể gây viêm gan hoặc ứ mật. Có thể gây điếc, loạn nhịp tim nhưng với tỷ lệ thấp. Thông thường như gây dị ứng da (ban da, mẩn ngứa) hoặc sốc quá mẫn cũng gặp với nhóm kháng sinh này.
4. Nhóm LINCOSAMID – tác dụng phụ: thường gặp nhất là gây ỉa chảy, gây viêm đại tràng giả mạc có thể gây tử vong. Viêm gan, giảm bạch cầu đa nhân trung tính cũng gặp nhưng hiếm và có thể phục hồi.
5. Nhóm PHENICOL – tác dụng phụ: gây bất sản tuỷ dẫn đến thiếu máu trầm trọng gặp với cloramphenicol. Hội chứng xám (Greysyndrome) gây tím tái, truỵ mạch và có thể tử vong, thường gặp ở trẻ sơ sinh, nhất là trẻ đẻ non. Hiện kháng sinh này ít được sử dụng do nguy cơ gây bất sản tuỷ có thể gặp ở mọi mức liều – tuy hiếm gặp nhưng rất nguy hiểm, dễ gây tử vong.
6. Nhóm CYCLIN – tác dụng phụ: đặc trưng của nhóm là gắn mạnh vào xương và răng, gây chậm phát triển ở trẻ em, hỏng răng, biến màu răng – thường gặp với trẻ dưới 8 tuổi hoặc do người mẹ dùng trong thời kỳ mang thai. Tác dụng phụ trên đường tiêu hoá gây kích ứng, loét thực quản (nếu bị đọng thuốc tại đây), đau bụng, buồn nôn, nôn, ỉa chảy… hay gặp khi dùng đường uống. Độc tính trên thận hoặc trên gan, gây suy thận hoặc viêm gan, ứ mật. Tăng áp lực nội sọ có thể gặp ở trẻ nhỏ, đặc biệt nếu dùng phối hợp với vitamin A liều cao. Mẫn cảm với ánh sáng cũng là ADR phải lưu ý tuy hiếm gặp.
7. Nhóm PEPTID – tác dụng phụ: Là gây tổn thương trên hệ cơ xương. Đã có báo cáo về các trường hợp tiêu cơ vân, tuy hiếm gặp. Tăng Creatin kinase (CK) có thể xảy ra, nhưng nếu tăng CK đơn thuần thường không cần dừng thuốc, trừ khi tăng CK kèm theo các biểu hiện khác của bệnh lý cơ. Trong thử nghiệm lâm sàng pha 1 và pha 2, đã ghi nhận một vài trường hợp có biểu hiện của bệnh lý thần kinh cơ, tuy nhiên không gặp tác dụng phụ này trong thử nghiệm lâm sàng pha 3.
8. Nhóm QUINOLON – tác dụng phụ: Là viêm gân, đứt gân Asin- Tỷ lệ gặp tai biến tăng nếu sử dụng trên người bệnh người bệnh suy gan và/hoặc suy thận, người cao tuổi hoặc dùng cùng corticosteroid. Biến dạng sụn tiếp hợp đã gặp trên động vật non, do đó cũng có thể gặp ở trẻ em tuổi phát triển nhưng rất hiếm. Tác dụng phụ trên thần kinh trung ương, gây nhức đầu, kích động, co giật, rối loạn tâm thần, hoang tưởng. Các tác dụng phụ của nhóm kháng sinh này tương tự các cyclin là tác dụng trên đường tiêu hoá, gây buồn nôn, nôn, đau bụng, ỉa chảy hoặc gây suy gan, suy thận, mẫn cảm với ánh sáng.
9. Nhóm kháng sinh khác: Nhóm Cotrimoxazol Tác dụng phụ; Nhóm oxazolidinon – tác dụng phụ; kháng sinh nhóm 5nitroimidazol – tác dụng phụ.
Tình trạng lạm dụng thuốc kháng
Hiện nay, chính phủ đã ban hành Kế hoạch Hành động Quốc gia về phòng, chống kháng thuốc, các Sở Y tế hay các bệnh viện lớn đã ban hành các Chương trình quản lý kháng sinh (Antimicrobial stewardships) tại bệnh viện Chợ Rẫy từ năm 2012 đã được thiết lập để tối ưu hiệu quả điều trị trong việc sử dụng kháng sinh, giảm thiểu độc tính và các biến cố bất lợi khác của thuốc, giảm chi phí chăm sóc y tế do nhiễm khuẩn và hạn chế sự chọn lọc các dòng vi khuẩn kháng thuốc. (Hướng dẫn sử dụng kháng sinh – Bệnh viện Chợ Rẫy – Thành phố Hồ Chí Minh) hay tại bệnh viện Trung ương Huế, Bệnh viện Bạch Mai – Hà Nội …
Tuy nhiên trước thực trạng các bác sỹ đã được cấp chứng chỉ hành nghề hiện nay liên tục mở các phòng khám tư nhân, các dược sỹ chạy theo lợi nhuận cho thuê bằng cấp để cho các dược sỹ chưa đủ trình độ và điều kiện mở quầy bán thuốc mở các quầy thuốc nhưng không trực tiếp đứng bán lại làm cho tình trạng lạm dụng các loại thuốc kháng sinh càng thêm trầm trọng. Thói quen của người dân cũng là một mối nguy hại gây nên hiện tượng kháng thuốc kháng sinh, hiện nay 80-90% người bệnh tìm đến bác sĩ sau khi đã sử dụng kháng sinh ở nhà không hiệu quả. Hậu quả là đến các bác sỹ thì phác đồ điều trị luôn phải dùng các loại kháng sinh thế hệ thứ 2 hoặc thứ 3 (kháng sinh mạnh) để chữa trị.
Nhận thức được mối nguy hiểm này, từ năm 2013 Bộ Y tế đã cùng với Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn, Bộ Công thương, Bộ Tài nguyên và Môi trường cùng các đối tác phát triển đã ký kết văn bản thỏa thuận cam kết đa ngành về phòng, chống kháng thuốc. Đồng thời thành lập 9 tiểu ban giám sát kháng thuốc; thiết lập mạng lưới giám sát vi khuẩn kháng thuốc trong các cơ sở khám, chữa bệnh; xây dựng kế hoạch hành động quốc gia về kiểm soát nhiễm khuẩn giai đoạn 2016-2020; hướng dẫn sử dụng, quản lý kháng sinh trong các cơ sở khám, chữa bệnh và triển khai thực hiện đề án kê đơn và kiểm soát kê đơn nhằm giảm tối đa việc bán thuốc kháng sinh không đơn… nhằm hưởng ứng lời kêu gọi của Tổ chức Y tế Thế giới “Không hành động hôm nay, ngày mai không thuốc chữa”.
Anh Vũ
-
Yêu cầu các bệnh viện trực đầy đủ 4 cấp dịp nghỉ lễ 30/4 và 1/5 -
WHO thông báo phát hiện virus cúm gia cầm H5N1 trong sữa -
Nỗ lực đổi mới toàn diện hướng tới sự hài lòng người bệnh -
Thủ tướng chỉ đạo tăng cường công tác phòng, chống bệnh Lao
- Ngày thế giới phòng chống lao năm 2024: Đúng! Chúng ta có thể chấm dứt bệnh lao
- “Chìa khoá” để chấm dứt bệnh lao
- Bộ Y tế đề xuất 2 phương án chi trả với trường hợp khám chữa bệnh trái tuyến
- Đề xuất điều chỉnh phạm vi quyền lợi bảo hiểm y tế
- Số người khám, cấp cứu dịp Tết Nguyên đán tăng hơn 30%
- Sửa quy định về hoạt động tiêm chủng
- Sửa quy định về hoạt động tiêm chủng
-
Hơn 1,5 triệu khách đi lại bằng đường hàng không trong dịp nghỉ lễ 30/4Các cảng hàng không, sân bay sẽ đón một lượng lớn người dân đi lại trong dịp nghỉ lễ 30/4-1/5 nên đã xây dựng các phương án nhằm đảm bảo đi lại thuận tiện, an toàn.
-
Lệnh cấm đánh bắt cá của Trung Quốc ở Biển Đông "vi phạm chủ quyền của Việt Nam"Việc Trung Quốc ban hành lệnh cấm đánh bắt cá ở Biển Đông là vi phạm chủ quyền, quyền chủ quyền và quyền tài phán của Việt Nam được xác định trên Công ước Liên Hợp Quốc về Luật Biển (UNCLOS) 1982.
-
Việt Nam khẳng định chính sách nhất quán về bảo vệ và thúc đẩy quyền con ngườiTheo Người Phát ngôn Bộ Ngoại giao, quyền và tự do cơ bản của con người được ghi nhận trong Hiến pháp Việt Nam, được bảo vệ, thúc đẩy bởi các văn bản pháp luật cụ thể; được triển khai trên thực tiễn.
-
Bình Phước: Tổ chức Hội chợ trái cây & hàng nông sản lần thứ VII năm 2024(Tapchinongthonmoi.vn) - Tiếp nối thành công của hội chợ Trái cây và hàng nông sản tỉnh những năm qua. Ngày 24/4/2024 Ủy ban Nhân dân tỉnh Bình Phước đã ban hành Kế hoạch số 149/KH-BTC về việc tổ chức Hội chợ Trái cây và hàng nông sản tỉnh Bình Phước lần thứ VII năm 2024. Theo Kế hoạch dự kiến thời gian tổ chức hội chợ là 05 ngày (từ ngày 29/5/2024 đến ngày 03/6/2024); Lễ Khai mạc diễn ra 17h00, ngày 29/5/2024 tại Quảng trường Thành phố Đồng Xoài.
-
Thêm nhiều kỹ thuật để phát triển vườn vải chín sớm ở phường Phương Nam(Tapchinongthonmoi.vn) - Trong ngày 25/4/2024 Hội Nông dân phường Phương Nam (thành phố Uông Bí, tỉnh Quảng Ninh) đã tổ chức hội nghị chăm sóc cây vải chính sớm cho bà con nông dân trên địa bàn.
-
Bến Tre: Trao nước ngọt cho hội viên nông dân khó khăn(Tapchinongthonmoi.vn) - Ngày 25/4/2024, Hội Nông dân tỉnh Bến Tre phối hợp với Công ty Trách nhiệm Hữu hạn TIGERWOOD cùng mạnh thường quân từ tỉnh Bình Dương và thành phố Hà Nội tổ chức trao bình nước tinh khiết cho hội viên, nông dân nghèo, khó khăn tại tỉnh Bến Tre.
-
Vờ vờ thứ côn trùng đắt bậc nhất Hà Thành(Tapchinongthonmoi.vn) - Chỉ sống được vài giờ, thường xuất hiện từ tháng 2 đến tháng 4 âm lịch, vờ vờ - loài côn trùng đặc biệt này từ lâu đã trở thành “đặc sản”, món ngon không thể quên của người dân ven sông Hồng. Hiện vờ vờ được xem là côn trùng có giá đắt đỏ nhất Hà Thành, đang hút khách sành ăn săn lùng…
-
Đồng Tháp tổ chức Lễ hội Sen với chủ đề “Rạng ngời sắc sen”(Tapchinongthonmoi.vn) Ngày 25/4, tại tỉnh Đồng Tháp, UBND tỉnh Đồng Tháp tổ chức công bố Lễ hội Sen lần thứ 2 năm 2024 với chủ đề “Rạng ngời sắc sen”, diễn ra từ ngày 16 - 19/5 tại Công viên Văn Miếu TP.Cao Lãnh.
-
Giá tăng mạnh nhưng ngành Cà phê vẫn gặp khó(Tapchinongthonmoi.vn) - Hiện tại, giá thu mua sản phẩm cà phê của Việt Nam đến nhiều thị trường tăng mạnh. Tuy nhiên, trước những bất lợi về thời tiết, điều kiện kiểm dịch, ngành này vẫn đứng trước nhiều khó khăn.
-
Hiệp định Geneve 1954: Một mốc son lịch sử của nền ngoại giao Việt NamNhân dịp kỷ niệm 70 năm ngày ký Hiệp định Geneve về đình chỉ chiến sự ở Việt Nam (21/7/1954-21/7/2024), Bộ trưởng Bộ Ngoại giao Bùi Thanh Sơn đã có bài viết: “Hiệp định Geneve 1954: Một mốc son lịch sử của nền ngoại giao Việt Nam."
-
1 Khát vọng đổi thay và tinh thần phụng sự Tổ quốc của người đảng viên nông dân vùng biên giới -
2 Phát huy, nâng cao vai trò Hội Nông dân tham gia phát triển kinh tế tập thể trong nông nghiệp -
3 Thanh Hóa: Người dân dựng lều phản đối xây dựng bãi tập kết rác thải -
4 Thanh Hóa: Bàn giao thiết bị hỗ trợ nông dân xây dựng mô hình xử lý rác thải thân thiện môi trường -
5 Phối hợp để phát triển kinh tế tập thể trong nông nghiệp