
Theo Tiến sĩ Momoe Takeuchi, Trưởng Nhóm Phát triển Hệ thống y tế của Tổ chức Y tế Thế giới, hiện nay 90% nhà thuốc tại Việt Nam bán thuốc kháng sinh không kê đơn, 87% người dân có thể đến nhà thuốc mua kháng sinh, điều này khiến cho vấn đề kháng kháng sinh tại Việt Nam ngày càng gia tăng.

Vậy thuốc kháng sinh là gì?
Kháng sinh là các thuốc giết vi khuẩn (vi sinh mầm bệnh gây nhiễm trùng), được tạo ra bởi các chủng vi sinh vật (vi khuẩn, nấm, Actinomycetes), có tác dụng ức chế sự phát triển của các vi sinh vật khác. Vi khuẩn và vi rút là hai loại vi sinh mầm bệnh chính. Chúng gây ra hầu hết các bệnh. Kháng sinh có thể giết vi khuẩn, nhưng không có tác dụng với vi rút. Vi rút gây ra những bệnh sau: Cảm; Ho; Đau họng; Cúm; Chảy nước mũi; Viêm xoang; Viêm phế quản; Nhiễm trùng tai. Những vi khuẩn mạnh nhất có thể phát triển và lây lan. Người ta có thể bị nhiễm bệnh lại. Lần này vi sinh mầm bệnh khó bị giết hơn. Càng sử dụng nhiều kháng sinh, thì vi sinh mầm bệnh càng tăng đề kháng.
Theo phân loại của Bộ Y tế chúng ta có 9 nhóm kháng sinh và các tác dụng phụ khi sử dụng, như sau:
1. Nhóm Beta-Lactam – tác dụng phụ: Dị ứng với các biểu hiện ngoài da như mề đay, ban đỏ, mẩn ngứa, phù Quincke gặp với tỷ lệ cao. Trong các loại dị ứng, sốc phản vệ là tác dụng phụ nghiêm trọng nhất có thể dẫn đến tử vong. Tai biến thần kinh với biểu hiện kích thích, khó ngủ. Bệnh não cấp là ADR thần kinh trầm trọng (rối loạn tâm thần, nói sảng, co giật, hôn mê), tuy nhiên tai biến này thường chỉ gặp ở liều rất cao hoặc ở người bệnh suy thận do ứ trệ thuốc gây quá liều. Các tác dụng phụ khác có thể gặp là gây chảy máu do tác dụng chống kết tập tiểu cầu của một số cephalosporin- rối loạn tiêu hoá do loạn khuẩn ruột với loại phổ rộng.
2. Nhóm AMINOGLYCOSID – tác dụng phụ: Giảm thính lực và suy thận nếu trầm trọng có thể gây nên điếc vĩnh viễn, hoại tử ống thận hoặc viêm thận kẽ khi sử dụng ở người bệnh suy thận, người cao tuổi (chức năng thận giảm) hoặc dùng đồng thời thuốc có cùng độc tính (vancomycin, furosemid). Hiện tượng nhược cơ cũng có thể gặp khi sử dụng aminoglycosid do tác dụng ức chế dẫn truyền thần kinh – cơ, hiện tượng này ít khi gặp nhưng tỷ lệ tăng cao khi sử dụng phối hợp với thuốc mềm cơ Cura, nếu tiêm trực tiếp vào tĩnh mạch thì có thể gây liệt cơ hô hấp do nồng độ tăng đột biến trong máu. Ngoài ra, còn có gây dị ứng da (ban da, mẫn ngứa) hoặc sốc quá mẫn.
3. Nhóm MACROLID – tác dụng phụ: Thường gặp nhất là các tác dụng trên đường tiêu hoá: Gây buồn nôn, nôn, đau bụng, ỉa chảy (gặp khi dùng đường uống), viêm tĩnh mạch huyết khối (khi tiêm tĩnh mạch). Thuốc bị chuyển hoá mạnh khi qua gan nên có thể gây viêm gan hoặc ứ mật. Có thể gây điếc, loạn nhịp tim nhưng với tỷ lệ thấp. Thông thường như gây dị ứng da (ban da, mẩn ngứa) hoặc sốc quá mẫn cũng gặp với nhóm kháng sinh này.
4. Nhóm LINCOSAMID – tác dụng phụ: thường gặp nhất là gây ỉa chảy, gây viêm đại tràng giả mạc có thể gây tử vong. Viêm gan, giảm bạch cầu đa nhân trung tính cũng gặp nhưng hiếm và có thể phục hồi.
5. Nhóm PHENICOL – tác dụng phụ: gây bất sản tuỷ dẫn đến thiếu máu trầm trọng gặp với cloramphenicol. Hội chứng xám (Greysyndrome) gây tím tái, truỵ mạch và có thể tử vong, thường gặp ở trẻ sơ sinh, nhất là trẻ đẻ non. Hiện kháng sinh này ít được sử dụng do nguy cơ gây bất sản tuỷ có thể gặp ở mọi mức liều – tuy hiếm gặp nhưng rất nguy hiểm, dễ gây tử vong.
6. Nhóm CYCLIN – tác dụng phụ: đặc trưng của nhóm là gắn mạnh vào xương và răng, gây chậm phát triển ở trẻ em, hỏng răng, biến màu răng – thường gặp với trẻ dưới 8 tuổi hoặc do người mẹ dùng trong thời kỳ mang thai. Tác dụng phụ trên đường tiêu hoá gây kích ứng, loét thực quản (nếu bị đọng thuốc tại đây), đau bụng, buồn nôn, nôn, ỉa chảy… hay gặp khi dùng đường uống. Độc tính trên thận hoặc trên gan, gây suy thận hoặc viêm gan, ứ mật. Tăng áp lực nội sọ có thể gặp ở trẻ nhỏ, đặc biệt nếu dùng phối hợp với vitamin A liều cao. Mẫn cảm với ánh sáng cũng là ADR phải lưu ý tuy hiếm gặp.
7. Nhóm PEPTID – tác dụng phụ: Là gây tổn thương trên hệ cơ xương. Đã có báo cáo về các trường hợp tiêu cơ vân, tuy hiếm gặp. Tăng Creatin kinase (CK) có thể xảy ra, nhưng nếu tăng CK đơn thuần thường không cần dừng thuốc, trừ khi tăng CK kèm theo các biểu hiện khác của bệnh lý cơ. Trong thử nghiệm lâm sàng pha 1 và pha 2, đã ghi nhận một vài trường hợp có biểu hiện của bệnh lý thần kinh cơ, tuy nhiên không gặp tác dụng phụ này trong thử nghiệm lâm sàng pha 3.
8. Nhóm QUINOLON – tác dụng phụ: Là viêm gân, đứt gân Asin- Tỷ lệ gặp tai biến tăng nếu sử dụng trên người bệnh người bệnh suy gan và/hoặc suy thận, người cao tuổi hoặc dùng cùng corticosteroid. Biến dạng sụn tiếp hợp đã gặp trên động vật non, do đó cũng có thể gặp ở trẻ em tuổi phát triển nhưng rất hiếm. Tác dụng phụ trên thần kinh trung ương, gây nhức đầu, kích động, co giật, rối loạn tâm thần, hoang tưởng. Các tác dụng phụ của nhóm kháng sinh này tương tự các cyclin là tác dụng trên đường tiêu hoá, gây buồn nôn, nôn, đau bụng, ỉa chảy hoặc gây suy gan, suy thận, mẫn cảm với ánh sáng.
9. Nhóm kháng sinh khác: Nhóm Cotrimoxazol Tác dụng phụ; Nhóm oxazolidinon – tác dụng phụ; kháng sinh nhóm 5nitroimidazol – tác dụng phụ.
Tình trạng lạm dụng thuốc kháng
Hiện nay, chính phủ đã ban hành Kế hoạch Hành động Quốc gia về phòng, chống kháng thuốc, các Sở Y tế hay các bệnh viện lớn đã ban hành các Chương trình quản lý kháng sinh (Antimicrobial stewardships) tại bệnh viện Chợ Rẫy từ năm 2012 đã được thiết lập để tối ưu hiệu quả điều trị trong việc sử dụng kháng sinh, giảm thiểu độc tính và các biến cố bất lợi khác của thuốc, giảm chi phí chăm sóc y tế do nhiễm khuẩn và hạn chế sự chọn lọc các dòng vi khuẩn kháng thuốc. (Hướng dẫn sử dụng kháng sinh – Bệnh viện Chợ Rẫy – Thành phố Hồ Chí Minh) hay tại bệnh viện Trung ương Huế, Bệnh viện Bạch Mai – Hà Nội …

Tuy nhiên trước thực trạng các bác sỹ đã được cấp chứng chỉ hành nghề hiện nay liên tục mở các phòng khám tư nhân, các dược sỹ chạy theo lợi nhuận cho thuê bằng cấp để cho các dược sỹ chưa đủ trình độ và điều kiện mở quầy bán thuốc mở các quầy thuốc nhưng không trực tiếp đứng bán lại làm cho tình trạng lạm dụng các loại thuốc kháng sinh càng thêm trầm trọng. Thói quen của người dân cũng là một mối nguy hại gây nên hiện tượng kháng thuốc kháng sinh, hiện nay 80-90% người bệnh tìm đến bác sĩ sau khi đã sử dụng kháng sinh ở nhà không hiệu quả. Hậu quả là đến các bác sỹ thì phác đồ điều trị luôn phải dùng các loại kháng sinh thế hệ thứ 2 hoặc thứ 3 (kháng sinh mạnh) để chữa trị.
Nhận thức được mối nguy hiểm này, từ năm 2013 Bộ Y tế đã cùng với Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn, Bộ Công thương, Bộ Tài nguyên và Môi trường cùng các đối tác phát triển đã ký kết văn bản thỏa thuận cam kết đa ngành về phòng, chống kháng thuốc. Đồng thời thành lập 9 tiểu ban giám sát kháng thuốc; thiết lập mạng lưới giám sát vi khuẩn kháng thuốc trong các cơ sở khám, chữa bệnh; xây dựng kế hoạch hành động quốc gia về kiểm soát nhiễm khuẩn giai đoạn 2016-2020; hướng dẫn sử dụng, quản lý kháng sinh trong các cơ sở khám, chữa bệnh và triển khai thực hiện đề án kê đơn và kiểm soát kê đơn nhằm giảm tối đa việc bán thuốc kháng sinh không đơn… nhằm hưởng ứng lời kêu gọi của Tổ chức Y tế Thế giới “Không hành động hôm nay, ngày mai không thuốc chữa”.
Anh Vũ
-
Chính thức chuyển bệnh COVID-19 chuyển từ nhóm A sang nhóm B
-
Sắp xếp, tổ chức lại bệnh viện để chăm lo sức khoẻ cho nhân dân tốt hơn
-
Kiểm tra chiến dịch bổ sung vitamin A cho hàng nghìn trẻ tại Hà Nội
-
Chiến dịch bổ sung vitamin A cho trẻ trên toàn quốc
- Chiến lược quốc gia về phòng, chống tác hại của thuốc lá đến năm 2030
- 70% hệ miễn dịch của cơ thể nằm tại ruột
- Nói không với thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng để bảo vệ thế hệ trẻ
- Mọi người dân đều được tiếp cận các dịch vụ sàng lọc khuyết tật
- Cần thực hiện đồng bộ nhiều biện pháp phòng chống tác hại thuốc lá
- Đề xuất lộ trình đưa Việt Nam thành trung tâm sản xuất vaccine khu vực
- Yêu cầu phòng chống nắng nóng cho người bệnh và nhân viên y tế
-
Quy định mới về đấu giá, chuyển mục đích sử dụng đất(Tapchinongthonmoi.vn) - Ngày 03 tháng 4 năm 2023, Chính phủ ban hành Nghị định số 10/2023/NĐ-CP, “Sửa đổi, bổ sung một số điều của các Nghị định hướng dẫn thi hành Luật Đất đai”, Nghị định này có hiệu lực thi hành kể từ ngày 20 tháng 5 năm 2023. Đây là vấn đề tác động rất lớn đến đời sống xã hội, đến người dân, doanh nghiệp và đặc biệt là nông dân. Nhiều bạn đọc đã gửi thư đề nghị giải đáp một số vấn đề liên quan đến nội dung sửa đổi, bổ sung này. Luật sư Nguyễn Thanh Hà (Chủ tịch Công ty Luật
-
Nông dân Bà Rịa - Vũng Tàu: Thi đua lập thành tích thiết thực chào mừng Đại hội(Tapchinongthonmoi.vn) - Lập thành tích chào mừng Đại hội Hội Nông dân (ND) các cấp, tiến tới Đại hội đại biểu toàn quốc Hội NDVN lần thứ VIII, nhiệm kỳ 2023-2028, cán bộ, hội viên ND trên địa bàn tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu đã sôi nổi tham gia phong trào thi đua sản xuất, kinh doanh giỏi; nhân rộng các mô hình nông nghiệp công nghệ cao, chung tay xây dựng nông thôn mới, đô thị văn minh tạo khí thế, niềm tin ở chặng đường phát triển mới.
-
Nhấn mạnh thông điệp "Giải pháp cho ô nhiễm nhựa" trong ngày Môi trường Thế giới(Tapchinongthonmoi.vn) - Sáng ngày 5/6, Trung ương Hội Nông dân Việt Nam phối hợp với UBND thành phố Hà Nội tổ chức Lễ phát động hưởng ứng Ngày Môi trường thế giới với chủ đề “Giải pháp cho ô nhiễm nhựa”. Chương trình diễn ra tại huyện Hoài Đức với nhiều hoạt động ý nghĩa như trồng cây xanh, trao tặng xe chở rác, thùng đựng rác, dọn dẹp vệ sinh môi trường.
-
Những chỉ dẫn của Bác về thi đua ái quốc vẫn mang tính thời sự sâu sắcSau 75 năm, những chỉ dẫn của Người về mục đích, lực lượng, cách làm trong Lời kêu gọi Thi đua ái quốc vẫn mang tính thời sự sâu sắc, vẹn nguyên giá trị cho các phong trào thi đua yêu nước hiện nay.
-
Sức sống mới trên những vùng quê nông thôn mới Lâm Đồng(Tapchinongthonmoi.vn) Sau hơn 10 năm thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới, Lâm Đồng đã đạt được những thành tựu đáng khích lệ; diện mạo nông thôn có nhiều khởi sắc, chất lượng cuộc sống người dân ngày nâng cao. Sản xuất nông nghiệp từng bước hướng đến bền vững và hiện đại, chất lượng nông sản ngày càng được đảm bảo.
-
Lễ hội đánh cá Vực Rào: Nét văn hóa cầu mùa màng bội thu của người dânSáng 4/6, hàng nghìn người dân tham gia lễ hội đánh cá Vực Rào xã Xuân Viên (Nghi Xuân – Hà Tĩnh) với ước mong may mắn, mùa màng bội thu…
-
Xã nghèo Krông nô hưởng dự án sản xuất sầu riêng ứng dụng công nghệ thông minh gắn với du lịch(Tapchinongthonmoi.vn) Nhằm giúp người nông dân vùng khó khăn thoát nghèo, Hội ND tỉnh Đăk Lăk đã xây dựng Dự án “Thí điểm sản xuất sầu riêng ứng dụng công nghệ thông minh và kết hợp xây dựng mô hình vườn mẫu sầu riêng gắn du lịch trải nghiệm nông nghiệp”, HTX sầu riêng Thông Phong, xã Krông Nô, huyện Lắk được chọn tham gia Dự án. Dự án được triển khai góp phần vào việc thực hiện các chương trình mục tiêu quốc gia như xây dựng NTM; Chuyển đổi số; giảm nghèo bền vững của tỉnh.
-
Chuyển đổi số - cơ hội làm giàu cho nông dân Bắc Giang(Tapchinongthonmoi.vn) - Thời gian qua hoạt động chuyển đổi số đã được nhiều nông dân ở tỉnh Bắc Giang áp dụng trong các lĩnh vực trồng trọt, chăn nuôi, nuôi trồng thủy sản, lâm nghiệp... từ đó đã giúp các hội viên nông dân vươn lên làm giàu cho bản thân, gia đình và quê hương.
-
Khai mạc Festival Biển Nha Trang - Khánh Hòa 2023Tối ngày 3/6, tại TP. Nha Trang, tỉnh Khánh Hòa, đã diễn ra Lễ khai mạc Festival Biển Nha Trang - Khánh Hòa 2023, với chủ đề “Khánh Hòa - Khát vọng bừng sáng”
-
Chính phủ yêu cầu giải quyết cấp bách nông sản xuất khẩuTính đến 20 giờ tối 31/5/2023, đã có khoảng hơn 750 xe chở hàng hoá xuất khẩu đang tồn trên địa bàn tỉnh Lạng Sơn để chờ thông quan sang Trung Quốc. Trong đó, các xe hoa quả là chủ yếu với hơn 500 xe, còn lại hơn 200 xe vẫn nằm ngoài khu vực cửa khẩu chưa đăng ký mặt hàng.
-
1 Ấn tượng về “nữ thủ lĩnh” Xuân Lộc
-
2 Thực trạng giai cấp Nông dân Việt Nam hiện nay và một số vấn đề đặt ra
-
3 Nhiều chính sách hỗ trợ xây dựng nông thôn mới nâng cao được thực hiện đồng bộ
-
4 Dưa hấu Xuân Hồng – vị ngọt kết tinh từ nắng miền Trung
-
5 Phim Bão ngầm: "Chọn đạo diễn Đinh Thái Thụy vì đời tư không có scandal"