Hồ tiêu là loại gia vị quan trọng tại thị trường châu Âu, và thị trường này nhập chủ yếu tiêu đen, đến 90% tiêu đen nguyên hạt, 10% còn lại tiêu xay. Châu Âu và Hoa Kỳ là những nhà nhập khẩu hạt tiêu đen lớn nhất thế giới, chiếm khoảng 1/3 lượng nhập khẩu toàn cầu.

Theo VPA, hiện nay mới chỉ có bốn quốc gia châu Á ký FTA với EU, gồm Nhật Bản, Hàn Quốc, Singapore và Việt Nam nên nước ta có lợi thế hơn so với một số nước sản xuất hồ tiêu khác như Indonesia, Ấn Độ, Malaysia. Khi hiệp định EVFTA có hiệu lực, gia vị hồ tiêu xay hoặc nghiền, ớt, vani, đinh hương… và các gia vị khác có mức thuế 0%.

Bà Hoàng Thị Liên, Chủ tịch VPA cho biết: Năm 2022, hồ tiêu và các ngành hàng xuất khẩu khác của Việt Nam đều gặp bất lợi do tình hình lạm phát, suy thoái kinh tế ở nhiều thị trường và chính sách “Zero Covid” của Trung Quốc khiến sản lượng xuất khẩu giảm. Lũy kế từ đầu năm đến hết tháng 11/2022, Việt Nam xuất khẩu được 211.507 tấn hồ tiêu các loại, đạt giá trị xuất khẩu 911,1 triệu USD. So với cùng kỳ năm trước, lượng xuất khẩu giảm 14,9%, tương đương 37.015 tấn.

Tuy nhiên, kim ngạch xuất khẩu vẫn tăng 34 triệu USD, tương đương 3,9%. Ước tính cả năm, xuất khẩu hồ tiêu Việt Nam sẽ đạt khoảng gần 230.000 tấn, giảm 13 % về sản lượng, đạt giá trị 970 triệu USD, tăng hơn 2% so với năm 2021. Nếu tính chung tất cả các loại gia vị, kim ngạch xuất khẩu năm 2022 ước đạt 1,5 tỷ USD.

Ngoài xuất khẩu, doanh nghiệp Việt Nam còn nhập khẩu hồ tiêu từ các quốc gia khác như: Brazil, Indonesia... về gia công, chế biến và xuất khẩu với giá trị cao hơn. Từ đầu năm đến hết tháng 11/2022, Việt Nam đã nhập khẩu 34.273 tấn, tăng 48,9% so với cùng kỳ.

Trong bối cảnh khó khăn chung, những kết quả đạt được là thành công rất đáng ghi nhận của ngành hồ tiêu, cho thấy ngành gia vị Việt Nam đang dần tạo được chỗ đứng trong chuỗi giá trị thế giới, nhất là vẫn đứng đầu thế giới về xuất khẩu hồ tiêu. Bên cạnh đó, ngành hồ tiêu Việt Nam được đánh giá cao về năng lực chế biến với tỷ lệ hàng qua chế biến hiện chiếm khoảng 30% tổng kim ngạch xuất khẩu.

Tuy nhiên, ngành hồ tiêu vẫn chưa khai thác hết tiềm năng của các thị trường, đặc biệt là thị trường EU. Nhu cầu sử dụng hồ tiêu tại châu Âu rất lớn, nhưng các doanh nghiệp xuất khẩu chỉ mới tập trung vào một số thị trường chính như: Đức, Anh, Hà Lan, còn các nước khác vẫn đang bỏ ngỏ, nhất là khu vực Đông Âu.

Ông Lương Phước Vinh, Giám đốc Khu vực Đông Nam Á Tentamus Group GbmH chia sẻ: Để khai thác hiệu quả lợi thế về sản xuất, chế biến nâng cao giá trị xuất khẩu thời gian tới, các doanh nghiệp phải thay đổi, thích ứng để phù hợp với các yêu cầu về tiêu chuẩn, kỹ thuật, chất lượng, con người của các thị trường nhập khẩu, nhất là thị trường phân khúc cao cấp. Lưu ý với thị trường EU là nơi thường xuyên điều chỉnh và thay đổi các quy định về dư lượng thuốc bảo vệ thực vật. Do vậy, các nhà sản xuất và công ty xuất khẩu sản phẩm sang EU phải kiểm tra, cập nhật văn bản pháp luật liên quan, thường xuyên rà soát các thông báo về thay đổi quy định của EU. Đồng thời, đẩy mạnh liên kết sản xuất với các hợp tác xã và người nông dân để tạo ra nguồn nguyên liệu ổn định, bền vững; nâng cao tỷ lệ tiêu xuất khẩu đã qua chế biến.

Về phía người nông dân rất cần thay đổi tư duy sản xuất theo hướng phát triển bền vững, không chạy theo sản lượng mà phải nâng cao chất lượng sản phẩm sau thu hoạch. Tham gia các hợp tác xã, tổ hợp tác để liên kết sản xuất với các doanh nghiệp tạo chuỗi liên kết sản xuất, tiêu thụ ổn định.

Bà Nguyễn Nhật Minh, đại diện Công ty Vietnam Insight cho biết: Các chương trình chứng nhận hữu cơ ngày càng phổ biến ở châu Âu. Mặc dù gần đây sản xuất hữu cơ vẫn được dành riêng cho các thị trường ngách, nhưng các sản phẩm hữu cơ đang trở thành xu hướng chủ đạo. Các công ty có những yêu cầu khác nhau đối với trách nhiệm xã hội của đối tác, một số công ty yêu cầu tuân thủ quy tắc ứng xử của họ hoặc một hay nhiều tiêu chuẩn chung như trao đổi dữ liệu về đạo đức của nhà cung cấp (SEDEX), sáng kiến kinh doanh có đạo đức (ETI), quy tắc ứng xử của sáng kiến tuân thủ xã hội doanh nghiệp (BSCI)...

Doanh nghiệp cần xác định thế mạnh sản phẩm, chiến lược giá và ưu đãi trước khi tìm kiếm người mua, tiến hành nghiên cứu thị trường, quyết định phân khúc người mua nào phù hợp nhất với sản phẩm của doanh nghiệp. Bên cạnh đó, tích cực tham gia các hội chợ thương mại và các sự kiện trong ngành để gặp mặt trực tiếp người mua, trao đổi và xúc tiến hợp tác