Câu chuyện về kháng sinh trong chăn nuôi vẫn đang nóng lên từng ngày, từng giờ được truyền thông, báo chí liên tục nhắc tới và được xem là “khối u” của ngành chăn nuôi. Đứng trước những thách thức và cơ hội mới, nuôi không kháng sinh là hướng đi bắt buộc để chuyển mình cho toàn ngành. Tuy nhiên, giải pháp cho vấn đề này là chuyện không phải của riêng ai!

Hiện trạng

Câu chuyện kháng sinh trong chăn nuôi vẫn đang là mối nguy lên tới tình trạng báo động không chỉ ở nước ta mà còn trên toàn thế giới. Kháng kháng sinh có thể đưa nhân loại trở về thời kỳ đen tối, đẩy 28 triệu người vào cảnh đói nghèo và tước đi 10 triệu sinh mạng mỗi năm ngay giữa thế kỷ 21. Một trong những nguyên nhân chính dẫn đến tình trạng này chính là hậu quả của việc lạm dụng thuốc kháng sinh và các chế phẩm kháng sinh trong nông nghiệp. Tại Việt Nam, sử dụng kháng sinh là “chuyện cơm bữa” trong ngành chăn nuôi. Hàng loạt cụm từ được nhắc đến khi nói đến việc sử dụng kháng sinh bừa bãi, dư tồn kháng sinh như “vấn nạn”, “gánh nặng”, “ám ảnh”, “mối nguy”, “báo động”, “ma trận”… Chính tình trạng này đã hủy hoại đi môi trường, tàn phá kinh tế nhiều người nuôi và hủy hoại thương hiệu của chăn nuôi Việt Nam trên thị trường quốc tế.

Theo TS. Phạm Kim Đăng, Khoa Chăn nuôi, Học viện Nông nghiệp Việt Nam: “Tác hại của việc sử dụng kháng sinh không phải con người ăn sản phẩm chăn nuôi có tồn dư kháng sinh sẽ ảnh hưởng tới sức khỏe ngay vì liều lượng rất thấp. Lo ngại ở đây chính là việc phát hiện kháng sinh trong thịt, minh chứng của việc lạm dụng, sử dụng bất hợp pháp hoặc sử dụng không khoa học kháng sinh trong chăn nuôi sẽ làm tăng nguy cơ kháng thuốc của vi sinh vật, đặc biệt là vi sinh vật gây bệnh dẫn tới việc chữa trị bệnh bằng kháng sinh sau này gặp rất nhiều khó khăn”.

Việc lạm dụng kháng sinh, hóa chất cấm là vấn nạn trong chăn nuôi cần phải giải quyết sớm và triệt để. Từ đầu năm 2018, Việt Nam đã cấm sử dụng các loại kháng sinh cho mục đích sinh trưởng trong chăn nuôi, nuôi trồng thủy sản và chỉ cho phép sử dụng trong sản xuất con giống. Đặc biệt, theo lộ trình đến năm 2020, Việt Nam sẽ dừng hẳn việc sử dụng kháng sinh trong chăn nuôi và nuôi trồng thủy sản.

Chung tay hành động

Theo Juan Lubroth, Giám đốc lĩnh vực thú y của FAO, một trong những giải pháp quan trọng nhất để hạn chế sự lây lan của vi khuẩn kháng thuốc là tạo một nền chăn nuôi sạch.

Vậy giải pháp tối ưu cho việc chăn nuôi không kháng sinh ở nước ta là gì? Chính là đi giải quyết căn cơ, gốc rễ các nguyên nhân gây ra tình trạng lạm dụng kháng sinh như hiện nay. Theo Quyền Cục trưởng Cục Chăn nuôi Nguyễn Xuân Dương: “Trong lĩnh vực chăn nuôi, cuộc đua giữa các quốc gia trên thế giới không dừng lại ở việc chúng ta sản xuất được bao nhiêu thịt, trứng, sữa. Quan trọng hơn, sản phẩm ấy phải có chất lượng tốt, đảm bảo an toàn vệ sinh thực phẩm với giá thành sản xuất thấp để tạo lợi thế cạnh tranh, nhằm chiếm lĩnh thị trường. Đồng thời, muốn phát triển bền vững, dứt khoát phải hạn chế tối đa mức độ ô nhiễm môi trường phát sinh từ hoạt động chăn nuôi…”

Để việc giảm hoặc không dùng kháng sinh trong chăn nuôi thành công cần cách tiếp cận tổng thể, khởi đầu là từ con giống chất lượng cao. Tất cả kỹ thuật quản lý và đầu vào cần được cân nhắc cẩn thận, khi mắc lỗi trong lĩnh vực nào đó có thể sẽ làm mất giá trị của những nỗ lực ở lĩnh vực khác và trong khi chưa có một chất cộng thêm nào có thể thay thế kháng sinh, việc hứa hẹn phát triển các chất cộng thêm đang được thực hiện.

Hiện nay, hội nhập kinh tế đang tạo nhiều cơ hội cho người chăn nuôi khi được tiếp cận nhiều hơn và gần hơn với công nghệ mới, sản phẩm mới, phương thức tổ chức sản xuất và quản lý tiên tiến. Đồng thời, tạo ra áp lực to lớn buộc Nhà nước, doanh nghiệp và người nuôi phải đẩy mạnh tái cơ cấu, thay đổi cách làm, thay đổi công nghệ để có khả năng tham gia hội nhập và phát triển bền vững. Có nghĩa rằng, mọi biện pháp phải được thực hiện một cách đồng bộ, có sự tham gia sát sao từ trung ương đến địa phương, của mỗi tổ chức, cá nhân để đảm nhận những nhiệm vụ vì sự phát triển chung. Nếu chính phủ mỗi quốc gia không quản lý mạnh tay và quan tâm sâu sát hơn tới người chăn nuôi, thì vấn nạn sử dụng kháng sinh sẽ không bao giờ được kiểm soát tốt. Ngược lại, nếu người nuôi không chủ động tích cực tham gia vào cuộc chiến chống lại việc nuôi không kháng sinh thì mọi sự nỗ lực cho cuộc chiến chống kháng sinh cũng “đổ sông đổ bể”. Hơn bao giờ hết, sức mạnh của sự đoàn kết, chung tay góp sức cho cuộc chiến chống lại việc lạm dụng kháng sinh cần được đặt lên hàng đầu.

Chăn nuôi hạn chế sử dụng kháng sinh hay không dùng kháng sinh hiện đang nổi lên như một yêu cầu của thị trường và người tiêu dùng sản phẩm chăn nuôi. Và để làm được, bắt buộc tất cả “4 nhà” phải đồng lòng trong cuộc chiến này.

Lê Thanh Thảo