Chi trên nửa tỷ USD nhập khẩu thịt, ngành chăn nuôi gặp sức ép lớn

Trong khi chăn nuôi trong nước, đặc biệt là ngành heo đang ngụp lặn, lao đao thì người chăn nuôi tiếp tục gánh thêm một sức ép lớn từ các loại thịt nhập khẩu.

Thịt nhập khẩu giá rẻ

Theo thông tin từ Bộ NN&PTNT, trong quý I/2018, lượng trâu bò sống nhập về gần 45.000 nghìn con, thịt trâu bò không xương chỉ 260 tấn, thịt trâu bò có xương trên 9.650 tấn; thịt heo gần 1.000 tấn và thịt gà trên 31.150 tấn.

Trong bối cảnh chăn nuôi heo đang dư thừa, việc sản lượng thịt nhập về lớn đã tạo sức ép cho chăn nuôi trong nước. Theo các chủ trang trại, giá heo hơi chỉ mới “hửng” lên chút ít. Doanh nghiệp người nuôi cũng hoang mang, chưa rõ tình hình biến động giá của thịt heo.

Cũng theo Bộ NN&PTNT, năm 2017, Việt Nam đã chi trên 520 triệu USD để nhập khẩu các loại thịt. Trong đó, nhập khẩu 6.500 tấn thịt heo các loại (gần 11,1 triệu USD), hơn 81,4 nghìn tấn thịt gia cầm (75,7 triệu USD) và trên 262.300 con trâu bò sống (294 triệu USD); khối lượng nhập khẩu các loại thịt khác đạt gần 41,5 nghìn tấn (chủ yếu là thịt trâu bò có xương) với kim ngạch khẩu trên 145 triệu USD.

Con số thịt heo nhập khẩu đó không có gì đáng nói nếu như thị trường thịt heo trong nước khan hiếm, song nó hoàn toàn ngược lại. Theo ông Hoàng Thanh Vân, Cục trưởng Cục Chăn nuôi cho biết: “Lượng thịt trâu, bò nhập về có cao hơn năm ngoái chút ít, nhưng thịt gia cầm, heo đã giảm khoảng 12% so cùng kỳ năm ngoái”. Tuy nhiên, trong bối cảnh chăn nuôi heo đang dư thừa, việc sản lượng thịt nhập về lớn đã tạo sức ép cho chăn nuôi trong nước. Thực tế, giá heo thịt thành phẩm trong nước phổ biến 60.000 – 80.000 đồng/kg. Những số liệu đó cho thấy bất lợi về giá của thịt heo trong nước so với heo nhập khẩu.

Thịt heo nhập khẩu giá rẻ được bán chủ yếu ở các cửa hàng đông lạnh, siêu thị và bán online trên các trang mạng xã hội với hình thức giao hàng đến tận tay người dùng. Theo chủ một cửa hàng nhập khẩu cho biết bán đủ các loại thịt heo ngoại từ Ba Lan, Mỹ, Tây Ban Nha… với giá khá hấp dẫn.

Nhiều bất hợp lý

Các cửa hàng bán thịt heo nhập đều cho biết tất cả thịt nhập khẩu về tính chất không có gì khác. Chỉ khác ở chỗ thịt giết mổ tại Việt Nam là thịt tươi còn hàng nhập khẩu là đông lạnh, tuy nhiên hàng nhập khẩu đảm bảo an toàn hơn. Trong khi hiện nay những thông tin về thịt heo trong nước sử dụng nhiều chất kích thích, bơm nước… khó kiểm soát được chất lượng, vẫn lan truyền gây bất lợi cho thịt tươi.

Ông Hồ Sỹ Hoàn, quản lý vùng miền Trung của Công ty TĂCN A.N.T Việt Nam băn khoăn: “Giá thịt heo nhập về đến thị trường Việt Nam nằm ở mức 25.000 – 30.000 đồng/kg khiến mức giá này quá thấp. Tính chi phí vận chuyển, chi phí bảo quản, chi phí chăn nuôi… rất khó có được giá này. Nhìn vào là thấy ngay sự cạnh tranh giữa thị trường trong nước với ngoài nước rất bất lợi. Khó khăn này lại thuộc về người chăn nuôi trong nước. Cơ quan chức năng nên có cơ chế để cứu người chăn nuôi thoát khỏi hoàn cảnh này”.

Trong khi các cửa hàng bán thịt nhập khẩu với giá rẻ thì trong nước mặc dù giá thịt heo hơi đã xuống đáy trong vòng 10 năm nay, chỉ còn 25.000 – 27.000 đồng/kg, nhưng tại các siêu thị, sạp thịt tại chợ, giá vẫn cao gấp đôi hàng nhập khẩu.

Về giá thịt heo trong nước xuống đến đáy nhưng vẫn không cạnh tranh được giá heo nhập khẩu, quản lý một công ty trong nước lý giải: “Người chăn nuôi trong nước gặp khó từ cuối năm 2016, khi Trung Quốc ngừng nhập thịt heo của người chăn nuôi Việt Nam, trong khi số đàn heo đã tăng vọt, giá heo xuống thấp. Tuy nhiên, tính chi phí chăn nuôi thì thịt heo trong nước không thể có giá cạnh tranh so với thịt nhập. Thị trường chăn nuôi trong nước đang phải nhập khẩu đến 70% TĂCN, một lọ vaccine nước ngoài bán 2 USD, trong nước có giá 200.000 đồng nên giá thành phẩm không thể thấp hơn được nữa”.

Trước đó, ông Nguyễn Văn Ngọc, Phó Chủ tịch Hiệp hội Chăn nuôi Đông Nam bộ cho rằng, thịt heo nhập khẩu đang tạo ra sự cạnh tranh không công bằng với hàng trong nước. Heo nhập nguyên con không thể cạnh tranh được với hàng trong nước vì ngoài chuyện chịu thuế cao hơn thì giá thành chăn nuôi tại các nước cũng không thấp hơn quá nhiều so với nước ta, trong khi chi phí vận chuyển, thuế, phí… lại nhiều, đây là điều bất hợp lý. Phụ phẩm bán tại nước bản địa cũng có giá ngang bằng, thậm chí cao gấp đôi tại Việt Nam, nhưng khi nhập về Việt Nam lại bán rẻ như vậy. Ông Ngọc cho rằng, vấn đề giám sát hàng nhập khẩu tại nước ta chưa tốt, chưa có hàng rào kỹ thuật để bảo vệ ngành chăn nuôi trong nước. Đặc biệt trong thời gian hội nhập sắp tới, các sản phẩm thịt của chăn nuôi Việt Nam khó cạnh tranh với các nước tiên tiến.

Thịt heo không phải là mặt hàng thực phẩm duy nhất của Việt Nam chịu sự cạnh tranh lớn với các quốc gia khác ở ngay thị trường trong nước. Thống kê của cơ quan Hải quan gần đây cũng cho thấy, giá mặt hàng thịt gà nhập khẩu cũng trong hoàn cảnh tương tự.

Việc tăng sản lượng nhập khẩu thịt heo do hiệu lực xóa bỏ thuế nhập khẩu thịt heo từ Hiệp định thương mại tự do Việt Nam – EU (EVFTA) và Cộng đồng kinh tế ASEAN (AEC) diễn ra vào đầu năm 2016. Từ khi EVFTA có hiệu lực, nhiều nước trong Liên minh châu Âu đã xuất khẩu thịt heo vào Việt Nam, bao gồm Ý, Ireland, Hà Lan và Đức sẽ là áp lực không nhỏ đến cán cân cung – cầu của thị trường heo Việt Nam.

Anh Vũ