Chiến lược mới của Trung Quốc

Thâu tóm các tập đoàn toàn cầu

Các chuyên gia đánh giá, đây là vụ thâu tóm công ty nước ngoài lớn nhất của Trung Quốc từ trước tới nay. Deborah Brautigam, Giáo sư về phát triển quốc tế tại Trường Nghiên cứu Quốc tế Nâng cao của Trường Đại học Johns Hopkins cho biết, Trung Quốc không phải là nước duy nhất hoạt động để tăng cường năng lực nông nghiệp của mình. Các quốc gia như Saudi Arabia và Nhật Bản cũng đang mua lại các doanh nghiệp trong chuỗi cung cấp lương thực toàn cầu, nhưng hoạt động của họ không nổi bật như Trung Quốc.

“Thứ Trung Quốc muốn không chỉ là lương thực, họ tập trung vào các công ty, tập đoàn lớn để sở hữu trí tuệ, sở hữu công nghệ. Đối với Trung Quốc, an ninh lương thực luôn là một mục tiêu chính trị quan trọng, nhưng những vụ mua lại giống như Syngenta có cơ sở lý luận kinh doanh thực sự” – Deborah cho biết.

Những công ty trên thế giới được Trung Quốc thu mua là những tập đoàn lớn, có kỹ thuật và công nghệ tiên tiến, đồng thời có sự phát triển bền vững và tầm ảnh hưởng toàn cầu. Syngenta là công ty sản xuất thuốc bảo vệ thực vật lớn nhất thế giới, và là công ty có nhiều phát minh về công nghệ biến đổi gen, được chứng nhận đảm bảo chất lượng tại rất nhiều quốc gia trên thế giới.

Việc chú ý đến các công ty toàn cầu cho thấy tham vọng dẫn dắt cuộc chơi của Trung Quốc trong lĩnh vực này, đồng thời dễ dàng thâm nhập sâu hơn và nắm bắt được đặc điểm thị trường các quốc gia mà các tập đoàn toàn cầu này đang có ưu thế.

Quan ngại về độc quyền

“Đã đến lúc chúng ta đặt câu hỏi, liệu đằng sau những thương vụ sáp nhập lớn có gây ra những quan ngại về sự độc quyền trong tương lai? ChemChina là tập đoàn tư nhân. Nhưng ở Trung Quốc khái niệm “tư nhân” không giống với thông thường. Hầu hết các lãnh đạo của những tập đoàn này đều có mối quan hệ khá thân thiết và nhận được sự hậu thuẫn của chính phủ. Khi các công ty Trung Quốc đã “thu thập” quá nhiều tập đoàn đa quốc gia, đồng nghĩa với việc chính phủ các nước cần thận trọng hơn trong việc kiểm soát tầm ảnh hưởng không chỉ về lương thực, mà còn là an ninh kinh tế”, -Fred Gale, chuyên gia kinh tế cao cấp về Trung Quốc tại Cơ quan Nghiên cứu Kinh tế của Bộ Nông nghiệp Mỹ phân tích.

Câu chuyện tại Việt Nam

Việt Nam là một trong những thị trường lớn của Syngenta tại khu vực châu Á – Thái Bình Dương. Tại Việt Nam, Syngenta có 2 trung tâm nghiên cứu chính là Trại nghiên cứu lúa lai đặt tại Nam Định và Tiền Giang. Năm 2015, Syngenta Việt Nam trở thành công ty đầu tiên được phép thương mại hóa giống bắp biến đổi gen tại Việt Nam, tiên phong mang công nghệ sinh học tiên tiến trên thế giới giúp người nông dân Việt Nam nâng cao năng suất và cải thiện thu nhập. Có thể khẳng định, trong thời gian qua, Syngenta là tập đoàn có vị trí không nhỏ trong lĩnh vực thuốc bảo vệ thực vật và giống cây trồng đối với nền nông nghiệp Việt Nam.

Tuy nhiên, với việc ChemChina thâu tóm Syngenta cho thấy trong tương lai, lĩnh vực hóa chất trong nông nghiệp và hạt giống cây trồng của Việt Nam cũng sẽ nằm trong tay ChemChina và điều này có những tác động đến an ninh lương thực của Việt Nam trong bối cảnh nước ta đang muốn thoát khỏi tầm ảnh hưởng của Trung Quốc.

Syngenta là công ty đầu tư lâu năm tại Việt Nam và nắm rõ, hiểu sâu nhu cầu về cây giống, thuốc bảo vệ thực vật đối với từng vùng, miền, khu vực nông nghiệp của Việt Nam. Điều này có thể giúp Syngenta lập nên bản đồ nông nghiệp của Việt Nam với rất nhiều thông tin chi tiết. Việc Syngenta rơi vào tay ChemChina cũng đồng nghĩa với việc người Trung Quốc sẽ nắm rõ tấm bản đồ này trong lòng bàn tay.

Tái cấu trúc thị trường

Theo các chuyên gia, câu chuyện của Sygenta chỉ là một trong số rất nhiều dấu hiệu cho thấy Việt Nam cần chú ý trước làn sóng sáp nhập và thâu tóm của các doanh nghiệp nước ngoài. Các nhà sản xuất Việt Nam đã mất dần thị trường nội địa do hàng Thái Lan tràn ngập hệ thống siêu thị Metro sau khi hệ thống này được chuyển nhượng cho tập đoàn Thái Lan Berli Jucker (BJC), hàng Hàn Quốc tràn ngập Lotte Mart và hàng Nhật vươn lên chiếm lĩnh hệ thống siêu thị Aeon, Citimart… bây giờ lại càng lo lắng nhiều hơn khi hàng Trung Quốc chất lượng kém, giá rẻ có nguy cơ tràn vào Việt Nam dưới mác một công ty quốc tế.

Chuyên gia kinh tế Phạm Chi Lan đã lo ngại vụ M&A giữa C.P Trung Quốc – C.P Việt Nam có thể làm gia tăng tính phụ thuộc của thị trường thức ăn chăn nuôi nội địa vào nguồn cung từ doanh nghiệp Trung Quốc.
“Việt Nam cần đa dạng hóa nguồn cung cấp, mở cửa thị trường và tìm kiếm các đối tác tin cậy, an toàn từ châu Âu hoặc các quốc gia khác, tránh tình trạng phụ thuộc vào một đối tác nhất định. Bên cạnh đó, Chính phủ cần thúc đẩy cải cách thị trường, cải cách khu vực doanh nghiệp nhà nước để tạo ra sức cạnh tranh lớn hơn cho nền kinh tế Việt Nam. Đồng thời, trong tái cấu trúc kinh tế chúng ta còn phải tái cấu trúc về thị trường”, bà Lan cho biết.

“Trung Quốc đang mở rộng tham vọng toàn cầu hơn bao giờ hết. Liệu những hoạt động thu hút về kinh tế có phải bước đánh lạc hướng cho những động thái chính trị ngoại giao đang được Trung Quốc âm thầm triển khai trên một số khu vực trên thế giới? Dù là vì mục đích gì, rõ ràng Trung Quốc đang dần muốn trở thành “ông lớn” trong cuộc chơi toàn cầu và ở thế đối trọng so với quốc gia đứng đầu thế giới hiện nay, Mỹ” – một chuyên gia nhìn nhận.