![](https://media.tapchinongthonmoi.vn/resize_256x153/mediav2/upload/2024/07/26/tai-xuong-1_26072024085014_722.jpg)
Giữ hồn Then trên dặm đường biên ải
Trong ký ức của người dân trên mảnh đất biên cương Tràng Định (Lạng Sơn) về những đêm Then, với giọng hát, tiếng đàn những bà Then hiền hậu mà đẹp đến lạ kỳ. Bà Then Bế Thị Vẩn hơn 90 tuổi là một người như vậy. Bà được người dân xứ Lạng kính trọng, yêu mến và gọi là "Người giữ hồn Then trên dặm đường biên ải".
Người Tràng Định không gọi thầy Then như ở các nơi khác mà gọi là "Pựt". Những người phụ nữ hành nghề này được bà con gọi một cách thân thương là các bà "Pựt". Trong ký ức lưu lại của người Tràng Định, những bà Pựt của cái thuở xa xưa ấy tuy đơn sơ, giản dị trong tà áo chàm và chiếc đàn tính nhưng họ vẫn đẹp một cách lạ kỳ, nét đẹp của bản làng, của truyền thống văn hóa dân tộc nơi mảnh đất Tràng Định (Lạng Sơn).
Những thế hệ các nghệ nhân Then như: Pựt Miệt ở Háng Deng (xã Tri Phương), Pựt Thó ở Bản Trại (xã Khánh Chiến), Pựt Bình, Pựt Nhâm ở Nà Cạn (xã Đại Đồng), Pựt Hà ở Pác Giàng (thị trấn Thất Khê) đến nay vẫn còn để lại những cảm xúc dặm dài bất tận, mặc dù thời gian đã đưa những con người ấy về cõi xa xăm và giờ đây chỉ còn lại Pựt Vẩn ở Tri Phương.
Pựt Vẩn, hay "Mé Vẩn" trong tiếng gọi thân thương của bản làng tên đầy đủ là Bế Thị Vẩn. Trải qua hơn 70 năm theo nghề, cụ đã đạt đến chức phẩm cao nhất trong nghề làm Then. Cụ đã được đội chiếc mũ Then có 13 dải tua - số lượng dải tua chỉ những thầy Then chức phẩm thượng đẳng mới được phép đội. Pựt Vẩn có thể thực hiện được những lễ nghi phức tạp với lề lối chặt chẽ như "Lẩu pựt".
Bà Then Bế Thị Vẩn: "Tôi bắt đầu đi làm Then từ năm 17 - 18 tuổi và tôi hành nghề Then từ hồi đó đến giờ cũng đã hơn 70 năm".
Về nghề làm Then của mình, cụ Bế Thị Vẩn bộc bạch: "Tôi bắt đầu đi làm Then từ năm 17 - 18 tuổi và tôi hành nghề Then từ hồi đó đến giờ cũng đã hơn 70 năm. Trong Then nghi lễ có các đường Then khác nhau như: Then chữa bệnh khác Then tìm vía, Then nối số cũng khác nhau không phải đường nào cũng giống đường nào, Then cầu an, Then cống slử (Nộp lễ để cầu bình an cho trẻ con) và Then mừng sinh nhật khác nơi cũng có cách làm khác nhau, ngoài ra còn có Then nối số (làm cho người già) và Then trả lễ bà mụ (dành cho trẻ con) nhưng hiện nay đường Then trả lễ bà mụ đối với các gia đình không còn tách ra làm riêng nữa, mà thông thường đến lễ đầy tháng (Khai bươn) sẽ gộp vào làm đầy đủ các thủ tục dành cho đứa trẻ.
Đến nay, hơn 90 tuổi đời nhưng cụ vẫn nặng lòng với dòng Then của mình. Với mong muốn lưu giữ lại nghề tổ, cụ đã truyền nghề lại cho đệ tử duy nhất của mình là anh Bế Trung Kiên.
"Từ nhỏ tôi đã biết thầy, gia đình tôi có việc gì cũng đều đến nhờ thầy về làm lễ cầu an cầu phúc. Gia đình tôi có dòng dõi làm nghề Then tâm linh, nên tôi nhờ đến thầy về truyền dạy cho tôi để tôi trở thành thầy Then. Thầy đã dạy cho tôi các đường Then như: Then cầu an giải hạn, Then làm sinh nhật, 19 làn điệu trong đường Then nối số thầy đều truyền lại cho tôi hết. Thầy còn dạy tôi những đạo lý để trở thành một người tốt có đạo đức với nghề, dạy tôi những điều hay lẽ phải trong Then: “Nhà khó không khinh rẻ, nhà giàu không nể, giàu nghèo không được phân biệt”, anh Kiên nói về người thầy đáng kính của mình như vậy.
Pựt Vẩn cả đời chỉ gắn bó với bản làng, với tiếng tính, lời Then. Mặc dù tuổi cao sức yếu, cụ vẫn tận tâm với nghề. Cụ luôn cố gắng dùng tiếng đàn, lời Then của mình như một sợi chỉ nối tất cả mọi người lại với nhau. Gia đình nào có việc mời cụ đều vui vẻ đến giúp, thậm chí không cần trả lễ. Bước chân của cụ vẫn bước trên khắp các bản làng.
Nghệ nhân ưu tú Đoàn Bích Khê ở khu 3 thị trấn Thất Khê (huyện Tràng Định) cho hay: "Tôi biết đến bà Vẩn từ nhỏ vì bà là một thầy Then có tiếng trong vùng, bà đi hành nghề Then từ Cao Bằng, Lạng Sơn, nơi nào cũng có bước chân của bà. Bà đã tự đi làm thầy Then từ năm 17 - 18 tuổi để cứu nhân độ thế ở nhiều tỉnh xa, đường xá ngày xưa đi lại cũng rất khó khăn chủ yếu là leo đồi núi nhưng bà vẫn nhiệt tình đến để giúp đỡ bà con khi được bà con mời đến giúp. Đến nay dù đã ngoài 90 tuổi, nhưng bà vẫn rất minh mẫn".
Cả một đời làm Then, cụ Vẩn có một lối hát rất đặc biệt, tuy không náo nhiệt, tưng bừng như các dòng Then khác nhưng rất êm ả, nhẹ nhàng, thong dong đầy chất trữ tình. Ai đã được nghe cụ Vẩn hát, đều cảm nhận được tiếng ca của cụ được cất lên từ tận sâu thẳm tâm hồn. Với cụ, Then như hơi thở là lẽ sống của cuộc đời và không biết từ bao giờ những làn điệu Then đã ngấm vào cụ như một duyên nợ và từng làn điệu Then đó được cụ Vẩn thể hiện bằng tình yêu và sự say mê
Theo VOV
-
Tây Bắc chú trọng bảo tồn, phát huy giá trị văn hoá theo lời Tổng Bí thư
-
Phó Thủ tướng Lê Thành Long ký Quyết định xếp hạng 3 di tích quốc gia đặc biệt
-
Triển lãm hơn 120 tài liệu, hiện vật quý nhân kỷ niệm 70 năm Hiệp định Geneva
-
Khai mạc "Lễ hội tinh hoa đất biển Bình Định năm 2024"
- Ngày hội văn hóa, thể thao, du lịch các dân tộc vùng Đông Bắc lần thứ XI sẽ diễn ra vào tháng 11 tại Lạng Sơn
- Lễ đặt tên cho trẻ em của người Mông ở Cao Bằng
- Sôi động ngày hội tại chợ quê Cầu ngói Thanh Toàn
- Hà Nội: Lễ hội sen lần đầu được tổ chức nhằm tôn vinh nghề ướp trà sen Tây Hồ
- Bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa dân tộc Chăm
- Về Cư Mgar (Đắk Lắk) dự lễ cúng sức khỏe của người Ê Đê
- Độc đáo Lễ hội Đông Sửa của đồng bào Thái Sơn La
-
Chăm lo, thực hiện tốt công tác đền ơn đáp nghĩa đối với người có công với cách mạngThấm nhuần sâu sắc đạo lý, truyền thống tốt đẹp của dân tộc và lời dạy của Chủ tịch Hồ Chí Minh, 77 năm qua, Đảng, Nhà nước và Nhân dân Việt Nam luôn quan tâm, chăm lo, thực hiện tốt công tác đền ơn đáp nghĩa đối với người có công với cách mạng và thân nhân.
-
Đề xuất quy trình xây dựng cơ sở dữ liệu giá đấtBộ Tài nguyên và Môi trường đang dự thảo Thông tư quy định về quy trình xây dựng cơ sở dữ liệu quốc gia về đất đai. Trong đó, Bộ đề xuất quy trình xây dựng cơ sở dữ liệu giá đất.
-
Thủ tướng Phạm Minh Chính tiếp Bộ trưởng Văn phòng Thủ tướng Thái LanNgày 26/7/2024, tại Trụ sở Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính đã tiếp xã giao ông Jakkapong Sangmanee, Bộ trưởng Văn phòng Thủ tướng, Đặc phái viên của Thủ tướng Thái Lan nhân dịp sang viếng Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng.
-
Lực lượng công an tập trung khắc phục hậu quả mưa lũBộ Công an có Công điện số 06/CĐ-BCA-V01 gửi Thủ trưởng Công an các đơn vị, địa phương về việc tập trung khắc phục hậu quả mưa lũ do ảnh hưởng của bão số 2 và chủ động ứng phó với mưa lũ, sạt lở đất trong thời gian tới.
-
Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng: “Máu đào và sự hy sinh của các Anh hùng liệt sĩ đã tô thắm lá cờ cách mạng vẻ vang, để đất nước ta nở hoa độc lập, kết trái tự do”Sinh thời, trong quá trình công tác, Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng luôn trân trọng, thấu hiểu sự hy sinh và dành tình cảm quan tâm sâu sắc đối với thương binh, người có công với cách mạng, thân nhân gia đình thương binh, liệt sỹ. Sự quan tâm ấy thể hiện đạo lý tốt đẹp “Uống nước nhớ nguồn” của dân tộc Việt Nam bao đời nay.
-
Tình cảm của người dân miền Nam tiếc thương Tổng Bí thư Nguyễn Phú TrọngNhững phút cuối cùng của Lễ viếng Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng, dòng người vẫn tiếp tục đổ về Hội trường Thống Nhất, TP Hồ Chí Minh. Ai cũng mong muốn được cúi mình, nói lời tiễn biệt sau cùng trước anh linh người lãnh đạo đáng kính của đất nước.
-
Điện, thư, thông điệp chia buồn Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng từ trầnĐược tin đồng chí Nguyễn Phú Trọng, Tổng Bí thư Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam từ trần, lãnh đạo cấp cao các nước và tổ chức quốc tế; các Đảng cầm quyền, Đảng Cộng sản trên thế giới, các Đảng đối tác, đã gửi các điện, thư, thông điệp chia buồn đến Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam, Chủ tịch nước Tô Lâm, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính, Nhân dân Việt Nam và gia quyến Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng.
-
Lời cảm ơn của Ban Lễ tang Nhà nước và gia đình Tổng Bí thư Nguyễn Phú TrọngNgày 26/7/2024, ngay sau Lễ an táng, Ban Lễ tang Nhà nước và gia đình Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng đã có Lời cảm ơn.
-
Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng: “Chiếc áo sờn cũ” trong tâm trí nhân dânChiều nay (26/7), hàng triệu trái tim người dân Việt Nam, kiều bào ở nước ngoài và bạn bè quốc tế đã kính cẩn, nghiêng mình, dành những tình cảm đặc biệt để tiễn đưa Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng - Nhà lãnh đạo Đảng đặc biệt xuất sắc, người đảng viên cộng sản kiên trung, người học trò đặc biệt, người hàng xóm thân thiện, tốt bụng… về nơi an nghỉ cuối cùng.
-
Giáo hội Phật giáo Việt Nam cùng nhân dân cả nước biến đau thương thành sức mạnh đại đoàn kết của toàn dân tộcNhững ngày qua, tin Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng từ trần đã khiến cả dân tộc Việt Nam bàng hoàng, tiếc thương vô hạn. Các tổ chức tôn giáo trên cả nước đã có các nghi thức phù hợp với tôn giáo của mình, tưởng niệm Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng trong đó có Giáo hội Phật giáo Việt Nam. Phóng viên đã có cuộc phỏng vấn với Hòa thượng Thích Thanh Nhiễu, Phó Chủ tịch Thường trực Trung ương Giáo hội Phật giáo Việt Nam về vấn đề này.
-
1 Thị trường nông sản ngày 1/7: Giá hồ tiêu tiếp tục “nóng”
-
2 Giá xăng dầu đồng loạt tăng từ chiều 4/7
-
3 Giá xăng dầu tiếp đà tăng mạnh chiều 20/6, xăng RON95-III vượt ngưỡng 23.000 đồng/lít.
-
4 Hội Nông dân Anh Sơn lan toả cuộc vận động ý nghĩa "Viên gạch nghĩa tình"
-
5 Giá xăng dầu đồng loạt giảm từ chiều 11/7