Mô hình nông nghiệp đô thị cần nhân rộng

Dù chỉ mới chính thức được Sở Kế hoạch và Đầu tư (KH& ĐT) TP. Hồ Chí Minh (HCM) cấp giấy chứng nhận đăng ký kinh doanh ngày 20/02/2019, nhưng đến nay, hợp tác xã (HTX) Nấm Thảo Nguyên Xanh là HTX nông nghiệp trong lòng đô thị đang thu lợi nhuận rất cao và đang tiếp tục mở rộng quy mô sản xuất.

 Diện tích đất nhỏ lợi nhuận cao

Điều mà chúng tôi ấn tượng nhất về HTX Nấm Thảo Nguyên Xanh là việc phát triển nông nghiệp trong lòng đô thị, diện tích đất ít mà hiệu suất lợi nhuận thì rất cao.

Chị Hoàng Thị Thanh Thảo, Giám đốc HTX Nông nghiệp hữu cơ nấm Thảo Nguyên Xanh cho biết, diện tích hiện tại của HTX là 10.000m², thu khoảng một tấn nấm mỗi ngày, như vậy mỗi năm sản xuất khoảng 360 tấn sản phẩm, đạt doanh thu hơn 12 tỷ đồng/năm. Mô hình HTX rõ ràng là minh chứng cụ thể cho việc nếu biết làm nông nghiệp đúng cách, biết ứng dụng khoa học kỹ thuật vào sản xuất thì người nông dân ngày nay dù với diện tích rất nhỏ cũng có thể thu lợi nhuận rất cao.

Nhờ thu lợi nhuận cao nên HTX Nấm Thảo nguyên xanh đã tạo việc làm thường xuyên cho 30 lao động với thu nhập bình quân từ 5-8 triệu đồng/người/tháng, mỗi năm nộp ngân sách 3 tỷ đồng, còn trích 1% lợi nhuận góp cho Bệnh viện Ung Bướu TPHCM để giúp bệnh nhân nghèo.

Tham quan trang trại, chúng tôi hiểu rõ hơn lý do vì sao HTX này làm ăn hiệu quả như vậy. Từ nhiều năm trước, chị Thảo đã mê trồng nấm và đã từng trồng hàng trăm bịch nấm trên sân thượng nhà mình, và đã rất nhiều lần thất bại, chị đã đi học nhiều khóa về kỹ thuật trồng nấm, đã đi học hỏi rất nhiều nơi và  không ngừng rút kinh nghiệm qua mỗi đợt thu hoạch nấm để đợt sau sản phẩm đẹp hơn, năng suất cao hơn đợt trước.

Chị và chồng cũng đã nghiên cứu rất kỹ thị trường và nhận thấy nhu cầu dùng thực phẩm sạch ngày càng lớn, nên sau 5 năm trồng nấm, chị Thảo đã cùng 6 thành viên nữa thành lập HTX Nông nghiệp hữu cơ nấm Thảo Nguyên Xanh từ đầu năm 2019. Đến nay, HTX đã phát triển thêm 4 trang trại ở Long Khánh (Đồng Nai), Đà Lạt (Lâm Đồng) và TP.HCM chuyên cung cấp đa dạng các loại nấm như nấm bào ngư xám, nấm bào ngư trắng, nấm notaky, nấm ngọc thạch, nấm đùi gà, nấm hoàng đế, nấm mối, và cả đông trùng hạ thảo.

Khát vọng phát triển mạnh hơn nữa

Chị Thảo cho biết, năm 2018, thị trường nấm tươi tương đối ổn định về giá cả và sản lượng, dù từ đầu năm  2019 đến nay giá nấm xuống có khi rất thấp do cung vượt cầu nhưng chị cùng các thành viên HTX vẫn có ý định mở rộng sản xuất. Theo chị, điểm mấu chốt để khách hàng tin tưởng là sản phẩm phải sạch, phải an toàn, có thương hiệu uy tín thì sẽ tiêu thụ tốt.

Thực tế dù số lượng nấm trên thị trường có nhiều, nhưng phần lớn là sản xuất không đạt chuẩn, giá rẻ trong khi nấm đạt chất lượng cao thì không đủ để cung cấp. Chị cho biết sản phẩm của HTX nấm Thảo Nguyên Xanh đã được chứng nhận sản xuất phù hợp với tiêu chuẩn thực hành sản xuất nông nghiệp tốt (VietGap), đạt TCVN 11892-1:2017. Nếu sản phẩm đạt chất lượng cao thì nhất định sẽ tiêu thụ tốt. Cụ thể như tại HTX của chị, do hiện tại nấm bào ngư không thể xuất khẩu tươi được nên HTX đã có kế hoạch cho năm 2020 sẽ đầu tư máy sấy lạnh để sấy nấm bào ngư xuất khẩu.

Trao đổi với chúng tôi về vấn đề quy tụ nhiều hơn nữa nông dân tham gia vào HTX, chị Thảo nói khó khăn nhất hiện nay của HTX là nguồn vốn còn thiếu, mặt bằng sản xuất hiện đang rất nhỏ muốn mở rộng nuôi trồng nấm mà chưa tìm được diện tích đất phù hợp trong địa bàn xung quanh.

Tâm lý của nông dân vẫn còn làm ăn nhỏ, bấp bênh

Chị Thảo cho biết, mong muốn của chị và các thành viên trong HTX là tiếp tục quy tụ những nông dân có uy tín, có đất dù là ở các tỉnh thành xa TPHCM để hợp tác sản xuất nấm, mở rộng sản xuất. Nhất là sản phẩm chủ lực của HTX là nấm bào ngư.

Hiện HTX chị đang tăng diện tích nuôi trồng để cung cấp vào các siêu thị và sấy khô xuất khẩu. Tuy nhiên, vướng cái khó mà không riêng gì HTX chị, các HTX khác đều gặp phải, đó là do tâm lý của nông dân. Dù ai cũng biết là muốn tăng thu nhập thì phải áp dụng kỹ thuật cao, công nghệ mới, đầu tư bài bản nhưng tâm lý chung của nông dân mình vẫn sợ bỏ vốn, sợ lỗ nên họ cứ đầu tư sơ sài, dẫn đến sản phẩm đạt chất lượng thấp, không an toàn sinh học nên phải bán đại trà giá rẻ. Việc này còn do tâm lý số đông người tiêu dùng còn thích mua hàng giá rẻ. Rất khó giải thích cho nông dân hiểu và làm bằng cái tâm để ra được sản phẩm đẹp, an toàn, bán giá cao và ổn định cho các siêu thị, bán cho các cửa hàng rau sạch, xuất khẩu.

Nhiều nông dân hiện nay chỉ nhìn thấy cái lợi trước mắt mà không tính về lâu dài, thiếu uy tín với nơi thu mua đã ký hợp đồng cam kết cung cấp sản phẩm lâu dài. Nhiều nông dân cứ hễ nghe chỗ nào mua giá cao là giấu hàng mang đi bán cho chỗ đó. Khi giá xuống làm ăn chụp giựt thì quay lại với công ty, năn nỉ để bán sản phẩm cho công ty, do vậy nên giá cả bấp bênh, bị ép giá là đương nhiên.

Chị Thảo chia sẻ: Ngoài ra, nông dân mình quen làm việc theo tâm lý số đông, không có định hướng và quy hoạch, cứ thấy người khác trồng hoặc nuôi con gì có giá là đua nhau làm và cuối cùng làm cho cung vượt cầu nên sau vài năm là thua lỗ. Ngoài các yếu tố trên vẫn còn do vai trò quy hoạch, tổ chức chuỗi sản xuất – chế biến – tiêu thụ sản phẩm nông nghiệp của nhà  nước còn kém.

Tâm lý chung của nông dân còn e ngại khi liên kết vào HTX thì phải làm theo quy cách yêu cầu chặt chẽ do bên thu mua, khá là khó mà giá bán không cao lắm, trong khi đó nếu khi bán ở ngoài thì sản phẩm xấu tốt gì cũng bán được (dù giá thấp). Vì tâm lý này mà điệp khúc được mùa mất giá và được giá mất mùa cứ lặp lại mãi.

“Với tiêu chí sản phẩm của HTX Nấm Thảo Nguyên Xanh phải tuyệt đối đạt tiêu chuẩn VietGAP, tuyệt đối đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm, bởi uy tín là sự sống còn của HTX. Do vậy, những sản phẩm của tất cả các thành viên HTX nếu tuân thủ đúng quy trình do HTX đề ra, sản phẩm đạt tiêu chuẩn của HTX thì bảo đảm được HTX thu mua. Tôi mong muốn nhà nước hỗ trợ vốn ưu đãi cho nông nghiệp thời gian dài hơn, ưu đãi mặt bằng đất sản xuất, hỗ trợ kỹ thuật, hỗ trợ xúc tiến thương mại” – chị Thảo khẳng định.

Vân Nguyễn