Thủ tướng, lãnh đạo các bộ, ngành đối thoại với nông dân về những vấn đề “tam nông” cấp bách 

Thủ tướng Phạm Minh Chính: Đất đai là nguồn lực rất lớn phục vụ phát triển kinh tế - xã hội và sinh kế, đời sống người dân, chúng ta đang tiếp tục hoàn thiện thể chế, cơ chế chính sách để phát huy tốt nhất nguồn lực này, hạn chế tối đa các sai phạm, tiêu cực, tham nhũng… - Ảnh: VGP/Nhật Bắc

Bảo quản, xuất khẩu nông sản, chính sách đất đai, đào tạo nghề… được nông dân cả nước đề nghị Chính phủ quan tâm giải quyết

Nông dân Chảo Thị Yến đến từ xã Nậm Chạc, Bát Xát, Lào Cai: Tôi xin được hỏi Thủ tướng như sau: Hiện nay, rất nhiều lao động ở vùng miền núi từ người trẻ đến trung niên bỏ làm nông nghiệp để đi làm thuê, làm công nhân ở các khu công nghiệp. Khi đến các bản làng có thể dễ nhận thấy đa số là người già và trẻ em (ví dụ từ chính bản trên cháu).

Chị Chảo Thị Yến gửi câu hỏi đến Thủ tướng. 

Ngoài ra, giới trẻ hiện nay có xu hướng làm các ngành nghề có lương hàng tháng thay vì sản xuất nông nghiệp (cũng có những người trẻ bỏ phố về rừng- tuy nhiên số lượng rất nhỏ so với lượng bỏ rừng xuống phố).

Với xu hướng phát triển nông nghiệp thông minh, bền vững, có trách nhiệm thì đòi hỏi phải có kiến thức công nghệ mà chỉ người trẻ mới có nhiều ưu thế nắm bắt. Vậy theo Thủ tướng, phải có những giải pháp nào để thu hút lượng lao động trẻ ở lại phát triển nông nghiệp, duy trì và phát huy bản sắc văn hóa dân tộc?

Và giải pháp nào để thúc đẩy/nâng cao năng lực cho người nông dân, đặc biệt nông dân dân tộc thiểu số trong việc tiếp cận và áp dụng khoa học kỹ thuật vào sản xuất nông nghiệp?

Ông Võ Viết Minh Châu, Chủ tịch Hội Nông dân huyện Hương Khê, Hà Tĩnh:  Chứng kiến từng đoàn người ở quê hương tôi và các nơi khác phải đi xe máy vượt cả nghìn km để bỏ về quê do tác động bởi đợt Covid-19 vừa qua, chúng tôi thấy rất đau xót.

Khi về quê họ cũng không có việc làm, thu nhập. Xin hỏi và kiến nghị với Thủ tướng: Chính phủ sẽ có những giải pháp nào để giúp người nông dân lên thành phố ổn định cuộc sống hơn, đặc biệt là có giải pháp để chuyển đổi lao động, để người dân ly nông nhưng không phải ly hương?

Chuyên gia nông nghiệp Nguyễn Lân Hùng: Tôi xin được hỏi Thủ tướng hai vấn đề như sau:

Thứ nhất, muốn thực hiện thành công việc xây dựng thế hệ nông dân thông minh thì công tác đào tạo nghề rất quan trọng. Tuy nhiên, thời gian qua, công tác đào tạo nghề cho nông dân còn mang tính hình thức.

Vậy, Chính phủ cần có chính sách đột phá gì về đào tạo nghề cho nông dân, để hình thành một thế hệ nông dân làm nông nghiệp một cách chuyên nghiệp?

Thứ hai, mắc ca là một cây trồng có tiềm năng mang lại hiệu quả kinh tế cao ở khu vực Tây Bắc, vậy tới đây Chính phủ sẽ có kế hoạch phát triển cây mắc ca như thế nào?

Ông Trần Như Kiên (huyện Yên Châu, Sơn La): Thời gian qua, người nông dân Sơn La đã tích cực chuyển đổi cơ cấu cây trồng, ứng dụng công nghệ cao vào sản xuất gắn với liên kết theo chuỗi giá trị, nhiều diện tích cây ăn quả đã được cấp mã số vùng trồng, đã được xuất khẩu vào nhiều thị trường trên thế giới, trong đó có Trung Quốc. Tuy nhiên từ năm 2020, các chính sách kiểm soát dịch bệnh COVID-19 của Trung Quốc đã khiến hoạt động xuất khẩu sang thị trường này gặp nhiều khó khăn.

Bên cạnh đó, trái cây tươi của tỉnh khi xuất khẩu sang các thị trường có yêu cầu chiếu xạ thường phải chuyển vào các tỉnh phía Nam xử lý nên tăng thời gian vận chuyển, dẫn tới thương nhân thu gom thường giảm giá mua tại vườn của người dân.

Trong thời gian tới, Chính phủ sẽ tiếp tục có các giải pháp gì để hỗ trợ xuất khẩu vào thị trường Trung Quốc?

Đề nghị các bộ, ngành xây dựng các nhà máy chiếu xạ tại các địa phương để hỗ trợ nông dân xuất khẩu.

Ông Hoàng Đình Quê (thôn Quỳnh Sơn, xã Quỳnh Sơn, huyện Yên Dũng, tỉnh Bắc Giang): Thời gian vừa qua, giá đất đai tại nhiều nơi đã tăng trưởng nóng, dẫn tới hiện tượng nhiều bà con nông dân cũng tham gia buôn bán đất nông nghiệp. Việc tăng giá đất dẫn đến nhiều hệ lụy không tốt cho sản xuất nông nghiệp, cho đảm bảo an ninh, trật tự ở nhiều địa phương.

Xin hỏi Thủ tướng, Chính phủ có các giải pháp gì nhằm kiểm soát giá đất, giám sát việc buôn bán, chuyển nhượng đất đai đúng các quy định của pháp luật?

Ông Lê Quang Thắng (Quảng Ninh): Sau khi chịu tác động bởi dịch COVID-19, nông dân gặp rất nhiều khó khăn về nguồn vốn để phục hồi lại sản xuất. Xin Thủ tướng cho biết, Chính phủ sẽ có giải pháp gì để chỉ đạo các ngân hàng có chính sách khoanh nợ, giãn nợ, tăng nguồn tăng hạn mức vay để nông dân kịp thời phục hồi sản xuất?

Thứ hai, từ năm 2010 đến nay, Chính phủ đã ban hành 3 Nghị định và các Thông tư hướng dẫn về chính sách tín dụng phục vụ phát triển nông nghiệp nông thôn; trong đó có quy định về vay vốn không cần tài sản thế chấp. Đề nghị Thủ tướng cho biết, trong thời gian tới, Chính phủ có giải pháp cụ thể gì để trong thời gian tới nông dân thực sự được vay vốn mà không cần phải thế chấp tài sản để đảm bảo, phù hợp với quy định hiện hành? Đồng thời các doanh nghiệp đồng hành cùng nông dân cũng được có chính sách vay vốn ưu đãi như nông dân?

Chị Trần Thị Thanh Thoan (huyện Duy Tiên, Hà Nam): Thời gian qua, các ngân hàng đã có nhiều chương trình cho người dân vay vốn phát triển sản xuất. Tuy nhiên, vẫn có nhiều người dân khó tiếp cận vốn tín dụng với lãi suất ưu đãi, khiến nạn tín dụng đen vẫn còn đất để tồn tại. Tôi xin được hỏi, trong thời gian tới, Chính phủ sẽ có giải pháp gì mạnh mẽ hơn nữa để ngăn chặn và đẩy lùi nạn tín dụng đen ở nông thôn?

Phó Thống đốc NHNN Đào Minh Tú: Đây là lần thứ tư tôi được tham gia Hội nghị đối thoại này. Hai câu hỏi vừa qua có 3 ý liên quan đến ngân hàng, chúng tôi tiếp thu để hoàn thiện cơ chế chính sách.

Về câu hỏi của anh Thắng, có thể nói rằng lĩnh vực nông nghiệp, nông thôn nói chung và vốn cho lĩnh vực này nói riêng luôn là những chính sách không ngừng nghỉ của Trung ương và Chính phủ. Riêng nguồn lực vốn, Chính phủ có sự chỉ đạo quyết liệt, hằng ngày. Về vấn đề giãn, hoãn, khoanh nợ, ngay từ khi có dịch thời điểm tháng 3/2020, chúng tôi đã có chinh sách về nội dung này. Mục tiêu là để doanh nghiệp không phải giải thể hay đóng cửa. Theo chính sách này, doanh nghiệp đã được, giãn, hoãn đến 2 triệu tỷ đồng. Cụ thể đã gần 700 nghìn tỷ hoãn, giãn đến hơn 40 nghìn tỷ. Các ngân hàng thương mại giãn hoãn các khoản vay doanh nghiệp nói chung, trong đó có doanh nghiệp nông nghiệp.

Chính sách vĩ mô cũng đang hỗ trợ nông nghiệp thông qua ngành ngân hàng, sẽ tiếp tục cộng hưởng với những chính sách giãn, hoãn cho doanh nghiệp trong 11 lĩnh vực ưu tiên, tạo hiệu quả huy động vốn cho doanh nghiệp nông nghiệp.

Thứ ba, đúng là chưa có lĩnh vực nào 10 năm mà có 3 Nghị định liên tiếp để có cơ chế cho nông nghiệp, nông thôn.

Việc vay tín dụng không phải thế chấp tài sản, chúng tôi xin trả lời hiện Ngân hàng Nhà nước trao quyền tự quyết cho Ngân hàng thương mại lĩnh vực này rất lớn. Vay không phải thế chấp là quyền của các tổ chức tín dụng. Chúng tôi tiếp tục giao NHNN chi nhánh Quảng Ninh triển khai đề xuất chính đáng của DN. Để đảm bảo thu nợ thì nhiều cách, phải tín nhiệm và quản lý dòng tiền chứ không chỉ có tài sản thế chấp.

Làm rõ thêm về vấn đề nông dân Trần Thị Thanh Thoan nêu ra, Thủ tướng Phạm Minh Chính cho biết, trong chương trình phục hồi và phát triển, chính sách hỗ trợ đã rõ, nhưng trong tổ chức thực hiện, việc tiếp cận vốn tín chấp còn khó khăn.

Thủ tướng đề nghị ngân hàng nghiên cứu thêm về vấn đề này; chính quyền địa phương phối hợp với ngân hàng trong việc thẩm định các hồ sơ vay vốn tín chấp; các hộ nông dân cũng phải có dự án, rõ ràng, khả thi, hiệu quả thì ngân hàng sẽ chia sẻ nhiều hơn.

Thủ tướng cho rằng, việc chống tín dụng đen phải có sự vào cuộc của các cấp chính quyền, người dân và cơ quan chức năng. Bộ Công an phối hợp với NHNN nghiên cứu việc sử dụng cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư để hỗ trợ thẩm định hồ sơ vay vốn, đánh giá các thông tin cơ bản của người vay, giúp người dân có thể vay vốn ngân hàng thuận tiện hơn, hạn chế tín dụng đen.

Kiến nghị Chính phủ có biện pháp bình ổn giá vật tư đầu vào, tiếp sức, hỗ trợ nông dân

Ông Nguyễn Văn Thanh (xã Vạn Thái, huyện Ứng Hòa, Hà Nội): Thời gian vừa qua, giá cả vật tư nông nghiệp, thức ăn chăn nuôi đồng loạt tăng cao, hầu hết các mặt hàng tăng rất cao so với trước dịch COVID-19, khiến nhiều nông dân chịu thua lỗ, nhiều người phải treo ao, treo chuồng. Xin hỏi Thủ tướng Chính phủ có chính sách, biện pháp gì để bình ổn giá vật tư đầu vào, tiếp sức, hỗ trợ nông dân?

Chị Nguyễn Thị Trâm (xã Minh Tân, huyện Lương Tài, tỉnh Bắc Ninh): Sản xuất nông nghiệp của chúng ta vẫn chủ yếu đang ở dạng sản xuất thô, các sản phẩm nông sản xuất khẩu cũng dưới dạng thô, chưa có chế biến sâu, nên giá trị thu về còn thấp. Xin Thủ tướng cho biết, Chính phủ có giải pháp gì để hỗ trợ chế biến nông sản cho nông dân?

Thứ hai, xin hỏi Thủ tướng, Chính phủ sẽ có chính sách gì để hỗ trợ các DN nhỏ và vừa phát triển các dự án nông nghiệp công nghệ cao?

Chị Nguyễn Thị Trâm (xã Minh Tân, huyện Lương Tài, tỉnh Bắc Ninh) nêu câu hỏi về giải pháp hỗ trợ chế biến nông sản, hỗ trợ DNNVV phát triển các dự án nông nghiệp công nghệ cao - Ảnh: VGP/Nhật Bắc

Bộ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hồng Diên: Giá cả hàng hóa toàn cầu, trong đó có giá vật tư nông nghiệp, đã tăng rất cao trong gần 2 năm qua là do 3 nguyên nhân chính.

Thứ nhất, giá các loại nguyên, nhiên liệu đầu vào cho sản xuất phân bón đều tăng cao.

Thứ hai, nguồn cung trên thị trường thế giới có xu hướng giảm, trong khi nhu cầu tiêu thụ tăng cao do phục hồi kinh tế sau đại dịch COVID-19.

Thứ ba, gián đoạn chuỗi cung ứng bởi ảnh hưởng của đại dịch COVID-19 và xung đột chính trị ở một số quốc gia, vùng lãnh thổ.

Trước tình hình đó, Chính phủ và các bộ, ngành chức năng đã rất cố gắng để kiềm chế tốc độ tăng giá của vật tư nông nghiệp trong nước. Lãnh đạo Chính phủ đã có nhiều cuộc làm việc với các doanh nghiệp để yêu cầu chủ động tìm kiếm nguồn nguyên liệu nhập khẩu, phát huy công suất sản xuất, kiểm soát kênh phân phối, ưu tiên tối đa tiêu thụ tại thị trường trong nước, hạn chế xuất khẩu những mặt hàng là vật tư có tính chiến lược. Đặc biệt, chúng ta cũng đã nghiên cứu những chính sách có thể điều chỉnh thuế, phí.

Trong tình huống giá cả tiếp tục leo thang thì còn một công cụ nữa là đề xuất cấp có thẩm quyền việc trợ giá đối với một số vật tư để bớt khó khăn cho người nông dân.

Tới đây, Bộ Công Thương sẽ tiếp tục tham mưu cho Chính phủ và cấp có thẩm quyền để tiếp tục kiểm soát vật tư thiết yếu phục vụ cho sản xuất, đặc biệt là vật tư nông nghiệp. Chúng tôi sẽ tiếp tục tháo gỡ khó khăn cho các doanh nghiệp sản xuất, đồng thời yêu cầu các doanh nghiệp cùng nhau ngồi lại, bàn bạc việc chia sẻ khó khăn cho người nông dân.

Hiện nay, đối với sản xuất phân bón, giá nguyên liệu đầu vào tăng khoảng 130-170%, giá đầu ra cũng tăng tương ứng như vậy. Thực tế là vật tư đầu vào chỉ chiếm khoang 55-60% giá thành sản phẩm. Vì vậy, mặc dù giá nguyên liệu thế giới tăng, nhưng các doanh nghiệp cần tiết giảm chi phí sản xuất để chia sẻ lợi ích với người nông dân.

Bên cạnh đó, chúng tôi sẽ tiếp tục kiểm tra, kiểm soát thị trường; các bộ, ngành cũng sẽ tiếp tục đề nghị xem xét lại thuế GTGT đối với phân bón để giúp kiềm chế mức độ tăng giá. Giải pháp cuối cùng, nếu tiếp tục có sự leo thang về giá, Bộ Công Thương sẽ cùng với Bộ NN&PTNN kiến nghị Chính phủ xem xét hỗ trợ trợ giá một số vật tư thiết yếu.

Bộ trưởng NN&PTNN Lê Minh Hoan: Theo tôi, giá thành sản phẩm được quyết định bởi 2 yếu tố cầu thành là lượng và giá. Vì vậy, mô hình nông nghiệp mới tại đồng bằng sông Hồng và sông Cửu Long đã chứng minh chúng ta có thể tiết giảm lượng trong quy trình sản xuất để tiết kiệm vật tư đầu vào. Ngân hàng Thế giới đánh giá nông dân Việt Nam đang lạm dụng hơn 55% chi phí vật tư đầu vào.

Tôi đã đi thị sát các mô hình và thấy rằng bà con nông dân có thể ứng dụng triệt để các mô hình, các phương thức được hướng dẫn, khuyến cáo của đơn vị khuyến nông để giảm nhiều chi phí.

Tôi lưu ý vấn đề ở đây là chi phí đầu vào thấp hơn để được đầu ra cao hơn. Doanh nghiệp cần tập trung nghiên cứu các mô hình mới để đạt mục tiêu bắt buộc là tiết giảm chi phí. Giải pháp thứ hai là vào hợp tác xã để mua chung vật tư, mua sỉ thì giá sẽ rẻ hơn.

Cùng với đó, thực hiện ý kiến chỉ đạo của Thủ tướng, chúng ta cần nỗ lực để dần tự chủ một số nguyên liệu trong sản xuất thức ăn chăn nuôi, thức ăn thuỷ sản. Nếu quyết tâm và cùng nhau nỗ lực triển khai đồng bộ các giải pháp, tôi tin rằng chúng ta sẽ kiểm soát tốt vấn đề này.

Về chế biến đúng là thời gian trước là chế biến thô, nhưng chúng ta thấy rõ ràng ở những gian hàng OCOP chúng ta vừa đi thăm đã bắt đầu chuyển qua chế biến nhiều. Chúng ta hãy bắt đầu từ ý tưởng và từ đó chúng ta làm. 

Tôi sẵn sàng tiếp tại Bộ NNPTNT để chúng ta có thể bàn tiếp về ý tưởng để thấy rõ cần bắt đầu từ đâu, sau đó có doanh nghiệp chế biến nông sản. Từ mô hình đó để chúng ta kiến nghị về chính sách, chứ không phải chúng ta chờ chính sách. 

Chính phủ quyết tâm rất cao để giảm phụ thuộc về nguyên liệu đầu vào cho sản xuất nông nghiệp

Làm rõ thêm nội dung hỗ trợ nông dân trong lúc này, Thủ tướng Phạm Minh Chính cho biết, vừa qua, Chính phủ đã đề xuất và đang triển khai chương trình phục hồi và phát triển kinh tế xã hội. Ngay trong thời gian phòng chống dịch vừa qua, dưới sự lãnh đạo của Đảng, sự vào cuộc, đồng hành của Quốc hội, Chính phủ đã ban hành nhiều chính sách tiền tệ như giảm lãi suất hỗ trợ người dân và doanh nghiệp. Cùng với đó là các chính sách tài khóa như miễn giảm thuế, phí, lệ phí, tiền điện, nước…

Thủ tướng Phạm Minh Chính trực tiếp trả lời, làm rõ thêm nhiều nội dung bà con nông dân nêu ra tại Hội nghị đối thoại - Ảnh: VGP/Nhật Bắc

Chính phủ cũng tập trung đầu tư phát triển hạ tầng, nhất là hạ tầng giao thông, văn hóa, giáo dục, y tế…, đặc biệt là hạ tầng giao thông với hàng loạt tuyến cao tốc để giảm chi phí logistics. Đây là quyết tâm rất cao của Đảng và Nhà nước ta, chúng ta có nguồn lực và đã bố trí nguồn lực để làm, không phải tính cua trong lỗ. 

Về việc xây dựng thương hiệu, Thủ tướng cho biết đã đề cập vấn đề này rất nhiều lần tại nhiều diễn đàn khác nhau. Nhiều lúc chúng ta chưa nhận thức được giá trị của thương hiệu. Chúng ta phải cùng nhau nâng cao nhận thức về tầm quan trọng, giá trị của thương hiệu. Cùng một cái áo mà công nhân Việt Nam may, nhưng gắn mác của các thương hiệu quốc tế vào vào giá trị tăng gấp hàng chục lần. Có thương hiệu rồi, chúng ta phải sản xuất thế nào để sản phẩm đáp ứng được chất lượng, số lượng, đặc biệt là tạo cạnh tranh lành mạnh trong nền kinh tế thị trường. 

Một vấn đề quan trọng khác là phải quy hoạch, xây dựng vùng nguyên liệu. Như Bộ trưởng Lê Minh Hoan vừa nhắc tới việc nhập khẩu ngô, đậu tương làm thức ăn chăn nuôi, các bộ ngành phải nghiên cứu tìm giải pháp, điều chỉnh chính sách để phát triển vùng nguyên liệu ngô, đậu tương, từ đó giảm phụ thuộc vào nhập khẩu. 

Chúng ta cùng nhận thức vấn đề, đưa ra giải pháp và hành động để giảm phụ thuộc về nguyên liệu đầu vào cho sản xuất nông nghiệp. Đây là quyết tâm rất cao của Đảng và Nhà nước. Chúng ta có nguồn lực và đã bố trí nguồn lực để làm'' - Thủ tướng Chính phủ nói

Bảo Minh (tổng hợp)