Vì đâu ngành điều mất giá?

Giá điều nhân xuất khẩu vẫn tiếp tục giảm khiến các doanh nghiệp rơi vào tình trạng hoạt động cầm cự, thậm chí đóng cửa. Đã đến lúc ngành điều cần có kế hoạch dài hạn cho việc xây dựng các vùng nguyên liệu bền vững, đầu tư công nghệ để nâng cao chất lượng sản phẩm, hướng tới những thị trường khó tính.

Theo Cục Xuất nhập khẩu (Bộ Công Thương), giá điều nhân xuất khẩu (XK) trong 10 ngày đầu tháng 7 giảm so với cùng kỳ tháng 6.

Cụ thể: giá điều nhân loại W240 giảm 4,4% xuống còn 4,3- 4,35 USD/kg; loại W320 giảm 8% xuống còn 4,05-4,1 USD/kg; loại W450/SW320/ LBW320 giảm 11,8% xuống còn 3,75-3,90 USD/kg; loại WS/WB giảm 4,8% xuống còn 4-4,05 USD/kg; loại SP giảm 3,8% xuống còn 2,55-2,6 USD/kg; loại LP giảm 2,8% xuống còn 3,5-3,55 USD/kg.

Giá liên tục lao dốc

Thực tế, giá hạt điều XK liên tiếp giảm từ đầu năm đến nay, đồng thời nguồn cung thiếu hụt đã khiến cho nhiều doanh nghiệp (DN) chế biến trong nước phải tạm dừng hoạt động.

Trong khi đó, giá điều thô trên thị trường trong nước diễn biến trái chiều: Tại Đồng Nai, giá hạt điều thô ổn định ở mức 49.000 đồng/kg, nhưng tại Bình Phước lại giảm 3.000 đồng xuống còn 44.000 đồng/kg.

Số liệu thống kê của Tổng cục Hải quan cho thấy, XK hạt điều tháng 6 đạt 32,3 nghìn tấn, trị giá 293,17 triệu USD, giảm 11,4% về lượng và giảm 14,1% về trị giá so với tháng 5, tương ứng giảm 6,3% và 17,2% so với cùng kỳ năm 2017.

Tính chung 6 tháng đầu năm 2018, XK hạt điều đạt 175 nghìn tấn, trị giá 1,698 tỷ USD, tăng 16,1% về lượng và tăng 15,8% về trị giá so với 6 tháng đầu năm 2017.

Giá XK bình quân mặt hàng điều tháng 6 đạt 9.068 USD/tấn – mức thấp nhất kể từ tháng 1/2017, giảm 3% so với tháng 5 và giảm 11,6% so với cùng kỳ năm 2017. Trong 6 tháng đầu năm 2018, giá XK bình quân đạt 9.699 USD/tấn, giảm 0,2% so với cùng kỳ năm 2017.

Trước “bão” mất giá, Hiệp hội Điều Việt Nam (Vinacas) cho biết, đến nay có khoảng 80% DN phải tạm ngưng hoạt động do giá điều XK giảm.

Giá bán điều nhân Việt Nam rơi xuống mức thấp nhất. Nhiều DN phá giá, bán điều ở mức chỉ 4,14-4,2 USD/ pound so với mức giá cùng kỳ năm 2017 là 5,2 USD/pound.

Cùng với đó, Trung Quốc vốn là thị trường nhập khẩu điều chủ lực của Việt Nam, nhưng gần đây ngày càng khó khăn.

Ông Nguyễn Đức Thanh, Chủ tịch Vinacas, cho biết Trung Quốc đang thực hiện chính sách tăng chất lượng nông sản nhập khẩu và chính quy hóa các thủ tục nhập khẩu.

Đơn cử như việc trước đây, Việt Nam XK được nhiều điều phẩm cấp thấp sang Trung Quốc và xem đây là một lợi thế do bán được nhiều chủng loại, nhưng vài tháng gần đây, Trung Quốc từ chối nhập khẩu dòng hàng này.

Bên cạnh đó, thủ tục thanh toán khi mua bán với đối tác Trung Quốc trước đây rất đơn giản nhưng nay, hồ sơ đề nghị thanh toán ngày càng dày hơn với nhiều loại giấy tờ khiến DN khó đáp ứng được yêu cầu.

Giảm công suất chế biến

Ông Hồ Ngọc Cầm, Giám đốc công ty TNHH xuất nhập khẩu nông lâm sản Phương Minh (Bình Phước), chia sẻ: Vài năm trước do làm điều có lãi nên nhiều DN Việt Nam ồ ạt mở cơ sở, xây thêm nhà máy, dẫn đến tình trạng dư công suất.

Việc đầu tư quá nhiều vào nhà máy còn khiến DN hụt vốn lưu động, nay để có nguyên liệu sản xuất, duy trì công suất buộc phải tranh nhau mua và kết quả là bị người bán ép giá.

Ở chiều ngược lại, khi chế biến ra nhân điều XK cũng vì kẹt tiền, muốn có tiền nhanh đáo hạn ngân hàng phải bán rẻ, phải cạnh tranh phá giá.

Trên thực tế, mới đây, Vinacas cho biết hiện có khoảng 500.000 tấn điều nguyên liệu đang trên đường về Việt Nam hoặc bị kẹt ở kho ngoại quan. Ngành điều cần các ngân hàng hỗ trợ gói tín dụng khoảng 800 triệu USD để kịp thời lấy hàng phục vụ nhu cầu chế biến XK.

Bộ Công Thương dự báo trong những tháng cuối năm 2018, thị trường XK điều nhân Việt Nam sẽ thuận lợi. Theo yếu tố chu kỳ, các nhà nhập khẩu thường đẩy mạnh mua nhân điều phục vụ cho nhu cầu tăng cao vào cuối năm.

Tuy nhiên, trước tình hình giá điều nhân XK của Việt Nam vẫn đang trong xu hướng giảm, cơ quan quản lý khuyến cáo các DN chế biến điều nhân trong nước cần giảm công suất chế biến, liên kết với nông dân xây dựng vùng nguyên liệu chất lượng cao, tập trung vào chế biến sâu để nâng cao giá trị sản phẩm.

Các chuyên gia cho rằng đã đến lúc ngành điều cần có kế hoạch dài hạn cho việc xây dựng các vùng nguyên liệu bền vững để tránh phụ thuộc quá nhiều vào nhập khẩu, đồng thời cần đầu tư công nghệ vào các nhà máy chế biến điều rang có giá trị cao, nâng cao chất lượng, hướng tới XK chủ yếu sang những thị trường khó tính.

Thy Lê