Cần bỏ vấn nạn “làm đẹp số liệu” trong xác định quy mô nền kinh tế

Cùng với sự phát triển chung của nền kinh tế, các hoạt động kinh tế chưa được quan sát xuất hiện ngày càng đa dạng và phức tạp, tồn tại trong nhiều lĩnh vực. Việc thống kê khu vực kinh tế chưa được quan sát là để phản ánh bức tranh trung thực, đầy đủ, chính xác quy mô kinh tế – xã hội chứ không không phải vì áp lực để “làm đẹp số liệu” hay tạo điều kiện để Việt Nam gia tăng vay nợ như những lo ngại trong thời gian qua.

Phản ánh đúng nhất quy mô nền kinh tế

Để phản ánh đầy đủ, toàn diện hơn phạm vi, quy mô của nền kinh tế, góp phần nâng cao hiệu quả công tác quản lý Nhà nước đối với nền kinh tế, Đề án Thống kê khu vực kinh tế chưa được quan sát đã được xây dựng và ngày 1/2/2019, Thủ tướng Chính phủ đã ký ban hành Quyết định số 146/QĐ-TTg phê duyệt Đề án quan trọng này.

Phát biểu tại buổi họp báo về Đề án Thống kê khu vực kinh tế chưa được quan sát do Tổng cục Thống kê tổ chức sáng 20/2, tại Hà Nội, Tổng cục trưởng Tổng cục Thống kê Nguyễn Bích Lâm nhấn mạnh, việc thực hiện Đề án Thống kê khu vực kinh tế chưa được quan sát sẽ là căn cứ quan trọng giúp ngành thống kê tiếp tục đổi mới, hoàn thiện phương pháp chuyên môn nghiệp vụ phù hợp với tiêu chuẩn, thông lệ quốc tế và thực tiễn. Trong thực tiễn, cho tới nay chưa nền kinh tế nào đo lường được đầy đủ kết quả của tất cả các hoạt động sản xuất kinh doanh. Không chỉ có Việt Nam quan tâm đến việc thống kê khu vực kinh tế chưa được quan sát mà nhiều quốc gia trên thế giới đã tiến hành các nghiên cứu để đo lường khu vực kinh tế này.

Liên quan đến việc khi thống kê khu vực kinh tế chưa được quan sát sẽ làm thay đổi số liệu về GDP và các chỉ tiêu tính toán dựa vào GDP như nợ công, nợ chính phủ, bội chi, thu nhập bình quân đầu người, năng suất lao động… ông Nguyễn Bích Lâm cho biết, cùng với sự phát triển chung của nền kinh tế, các hoạt động kinh tế chưa được quan sát xuất hiện ngày càng đa dạng và phức tạp, tồn tại trong nhiều lĩnh vực. Theo đó, ngành thống kê có trách nhiệm phản ánh bức tranh trung thực, đầy đủ, chính xác quy mô kinh tế – xã hội, không bị bất cứ áp lực nào để “làm đẹp số liệu” hay tạo điều kiện để Việt Nam gia tăng vay nợ, chi tiêu, đầu tư… khi thống kê khu vực kinh tế chưa được quan sát.

“TCTK cố gắng phản ánh đúng nhất quy mô của nền kinh tế, nếu tính toán thiếu thì phải có giải pháp thu thập thêm thông tin để có đánh giá đầy đủ. Đây là trách nhiệm của bất kỳ cơ quan thống kê nào. Vì thế tôi cho rằng không cần phải lo ngại  vấn đề bổ sung thêm quy mô GDP sẽ làm tăng quy mô nợ công, vì quy mô nợ công sẽ được Quốc hội, Chính phủ quy định trong từng thời kỳ. Ngành thống kê có trách nhiệm tính toán đầy đủ quy mô GDP”, ông Nguyễn Bích Lâm nói. Cũng theo ông Lâm, nợ công của Việt Nam hiện ở mức 61,8% GDP, so với các nước quy mô này là bình thường. Nhưng với quy mô GDP của ta thì Quốc hội đưa ra trần nợ công là không quá 65%GDP, quy mô nợ công cũng ngày càng giảm, do đó, lo ngại về tăng tần nợ công khi quy mô GDP tăng là lo ngại quá xa.

Trước đó, tại buổi làm việc với Bộ  KH&ĐT ngày 19/2, Thủ tướng Chính phủ cho rằng, GDP của kinh tế Việt Nam thời gian qua chưa được thống kê, tính toán đầy đủ. Hoạt động kinh tế chưa được quan sát diễn ra rất rầm rộ nhưng chưa được tính vào quy mô kinh tế, vì thế cần kiểm tra độc lập, cập nhật số liệu này. Việc tính toán lại khu vực kinh tế này và cập nhật vào GDP không phải bệnh thành tích, mà là xem xét đầy đủ quy mô nền kinh tế để có bước đi phát triển, đánh giá đúng vị thế của Việt Nam.

Có lộ trình phù hợp

Cũng tại buổi họp báo, bà Nguyễn Thị Hương, Phó tổng cục trưởng Tổng cục Thống kê thông tin thêm, tới đây sẽ xác định và tính toán thu nhập của những nghệ sĩ có thu nhập cao trong lĩnh vực văn hóa, nghệ thuật và những cá nhân sử dụng các phần mềm điện tử mà hiện nay chúng ta chưa tính toán được giá trị thu nhập của họ để phản ánh đúng và để họ được đóng góp vào GDP cũng như sự phát triển của nền kinh tế.

Trả lời câu hỏi về việc với quan điểm ngay cả những đối tượng như xe ôm, bán hàng rong cũng đưa ra thống kê để tận thu thuế, bà Nguyễn Thị Hương cho rằng đây không phải là tận thu thuế. Theo bà Hương, tất cả những đơn vị, cá thể tham gia hoạt động sản xuất kinh doanh về nguyên tắc đều có trách nhiệm với xã hội, đảm bảo trật tự an ninh xã hội, đóng góp cho sự phát triển của xã hội, nhưng mục tiêu cao nhất khi thống kê khu vực kinh tế này là cần để họ lộ diện và tổ chức, quản lý tốt hoạt động sản xuất kinh doanh từ hộ cá thể đến các DN, các tập đoàn.

Trả lời câu hỏi của báo chí, ông Lâm cũng cho biết, riêng hoạt động mại dâm dù một số nước tính toán xem đây là hoạt động bình thường, nhưng ở Việt Nam ta với thuần phong mỹ tục và không thừa nhận nên sẽ xác định là hoạt động bất hợp pháp thì có thể không đưa vào để tính toán.

Bà Nguyễn Thị Hương cũng cho biết thêm, gần 1 năm nay, Tổng cục Thống kê đã phối hợp với 16 bộ, ngành và làm việc trực tiếp với 14 bộ, ngành để xem thống kê thông tin của hoạt động kinh tế nào khả thi thì triển khai nhanh với mục đích cao nhất là mở rộng tối đa khu vực quan sát, thu hẹp tối đa khu vực chưa được quan sát.

Theo ông Nguyễn Bích Lâm, năm 2019 sẽ xác định từng danh mục, nội hàm cụ thể của các thành tố, sau khi nhận diện đầy đủ thì sẽ báo cáo Chính phủ, giao cho các bộ, ngành liên quan để phối hợp với Tổng cục Thống kê thu thập thông tin. Đây là công việc khó khăn, nhiều thách thức, nhưng với sự chỉ đạo điều hành của Chính phủ, sự phối  hợp của các bộ ngành, chúng tôi sẽ xây dựng lộ trình có tính khả thi để thực hiện.

“Chúng tôi không tham vọng sẽ xác định được ngay danh mục, nội hàm của tất cả các thành tố này, đặc biệt là hai thành tố đầu, mà phải có lộ trình, trong từng năm một. Do đó, cùng với tham khảo kinh nghiệm quốc tế, sự phối hợp của các bộ ngành, chúng tôi tin tưởng sẽ thực hiện thành công trong những năm tiếp theo”, ông Nguyễn Bích Lâm nói.

Hoài Anh