Làng Việt với sức sống của dân tộc
Trải qua các triều đại Đinh, Tiền Lê, Lý, Trần, Hậu Lê, Nguyễn, lịch sử từng chứng kiến sức sống mãnh liệt của làng xã Việt Nam: Làng vừa giống như nước thu nhỏ vừa có những nét rất khác…
Có thể hình dung sự giống và khác nhau ấy qua chiếc quạt giấy, nó gồm 18 cái nan tre (hoặc gỗ) được gắn với nhau bằng cái đinh tán, hai đầu đinh tòe ra hình hoa nhài nên gọi là nhài quạt. Nếu coi nhài quạt rẻ quạt là hệ thống quan lại, trí thức, cũng là tư tưởng – xương cốt của triều đại, thì phần làng xã gồm cư dân và hương lý là giấy, là thân thể da thịt của chiếc quạt ấy. Da thịt ôm giữ xương cốt, tạo nên sức gió cho quạt – tức là làm nên giá trị của chiếc quạt ấy. Tuy nhiên, gấp lại hay xòe ra thì lại do hệ thống rẻ quạt – ở đây là hệ thống chính trị của triều đại. Xét về cấu trúc, rẻ quạt quan lại bao giờ cũng ngắn hơn phần giấy – da thịt – dân cư. Đó chính là cái làm cho làng khác nước.
Bác Hồ có lần nói vui: Trung ương bảo các đồng chí tiết kiệm, nhưng công văn về đến địa phương nó lại thành ra tiết canh chính là Bác muốn lưu ý đến đặc tính làng xã. Phần đất 5% hợp tác xã (hệ thống chính trị) để lại cho nông hộ, nông hộ muốn canh tác kiểu gì là tùy, hợp tác không can thiệp. Đó là phần giấy không có rẻ quạt vậy.
Mấy mươi năm kinh tế tập trung, bao cấp; đất 5% trở thành nguồn thu nhập chính của nông dân trong khi phần 95% kia trở thành mối quan hệ hình thức giữa rẻ quạt và giấy quạt.
Ông bà ta thường nói: Canh nông vi bản, lấy việc cày bừa gieo cấy làm căn bản, làm cơ sở hay chính là chỗ dựa cho mọi hoạt động kinh tế (thương mại, công nghiệp) và hoạt động chính trị của đất nước. Lại còn nói: Nhất sĩ nhì nông, hết gạo chạy rông thì lại nhất nông nhì sĩ. Quả là những lời mộc mạc nhưng chứa đựng triết lý sâu sắc. Cũng rất tự biết mình, không dám đặt mình lên trên nhất, luôn coi tri thức (rẻ quạt) mới là bậc nhất trong việc dẫn dắt cộng đồng. Còn khi sĩ mà để cho cộng đồng phải vác rá chạy rông thì thật đáng xấu hổ.
Ấy vậy rồi nhờ Đảng kịp thời đổi mới, mở ra cơ chế khoán hộ theo Nghị quyết 10 của Bộ Chính trị (khóa VI), vì thế mà ta quen gọi là khoán 10; rồi chỉ sau có 18 tháng Nghị quyết 10 đi vào đời sống, Việt Nam từ một nước năm nào cũng thiếu từ nửa triệu đến một triệu tấn lương thực đã xuất khẩu 1,5 triệu tấn gạo vào cuối năm 1988. Còn hơn thế, thành công bước đầu của đổi mới tư duy, đã tạo nên niềm tin mới vào chính mình, để đẩy mạnh đổi mới kinh tế. Trên cơ sở xuất khẩu gạo năm sau cao hơn năm trước, chúng ta mới rảnh rang mà tập trung cho công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước. Đúng là canh nông vi bản.
Đến nay sự nghiệp công nghiệp hóa đã nhìn rõ được hình hài của tương lai đất nước. Ngoảnh nhìn lại, thấy sản phẩm nông nghiệp xuất khẩu ngoài gạo, cà phê, thủy sản… chúng ta đã tăng từ 12 lên 16 mặt hàng xuất khẩu, bình quân mỗi năm mang về độ 25 tỷ đô la xuất khẩu. Đó là những dấu hiệu đáng mừng. Là viên đá tảng để chúng ta bước chắc chắn về tương lai. Có thể thấy, ở chỗ này chỗ kia do nóng vội với công nghiệp hóa, còn quy hoạch treo, còn nông dân thua thiệt do mất đất canh tác. Nhưng nông nghiệp nông thôn vẫn biến cái điều tưởng như nghịch lý: Đất nông nghiệp bị thu hẹp, lao động ly hương đến các khu công nghiệp hay thành phố nhưng nông dân nông thôn cứ tạo ra cho mình những thành tựu năm sau cao hơn năm trước. Vậy là làng xã với nông nghiệp, nông dân nông thôn đã biến nghịch lý thành điều kỳ diệu.
Vâng, nhưng biến nghịch lý thành phép mầu là việc không thể kéo dài bởi vì cứ yên trí kéo dài thì chúng ta trở thành những người duy tâm. Câu chuyện nỏ thần của An Dương Vương cho chúng ta một triết lý: Nỏ thần – nỏ bắn một lần ra nhiều mũi tên, khi địch đã biết rõ cơ chế ấy thì nó sẽ tìm ra cơ chế khác để khắc chế lại. Nhà vua “ngủ quên” trên vinh quang quá khứ, khi địch tràn sang lại cứ yên tâm mang nỏ thần ra dùng, liền thất bại. Cho nên, ngay từ bây giờ, chúng ta cần khắc phục những nghịch lý:
Cần tăng cường rẻ quạt – tri thức cho nông thôn. Một ông quan chức tỉnh Sóc Trăng, khi được báo chí nêu mới biết nghịch lý: Nhà nước chỉ mới đầu tư có 6.000VNĐ/năm cho công tác phát hiện bệnh trên mỗi hecta nuôi tôm. Hay ở Quảng Ngãi, Quảng Nam, dân câu cá ngừ đại dương phải vay nợ bằng cách “bán lúa non” cho chủ vựa giá chỉ bằng non nửa; trong khi ngân hàng thì không dám cho vay vì…chưa có cơ chế. Lại như qua việc Nhật Bản viện trợ thiết bị câu cá ngừ, bảo quản cá ngừ để bán được giá cao, giá thế giới gấp hàng chục lần giá truyền thống của ngư dân Quảng Ngãi; chúng ta mới vỡ lẽ ra rằng tri thức, quản lý, rẻ quạt của chúng ta ngắn quá so với giấy quạt – da thịt – thân thể nhân dân. Gần đây, do việc tàu gỗ của ngư dân bị tàu sắt Trung Quốc đâm chìm, đâm hư hại nặng nề, Chính phủ mới gấp rút ra cơ chế đóng tàu vỏ sắt hỗ trợ dân. Nhưng ngư dân vẫn không mặn mà, vì theo kinh nghiệm cho vay đóng mới tàu đánh bắt khơi xa, cơ chế luôn luôn bị quá nhiều người toan tính lợi nhuận trước khi đến tay ngư dân.
Làng Việt – nơi chứa đựng phần lớn sức mạnh của dân tộc đang cần tái cơ cấu để tạo nên sức mạnh mới của thời hội nhập. Công nghiệp của chúng ta phần lớn đã thua trên sân nhà. Chỉ còn trông cậy vào nông nghiệp, nông dân – khi chúng ta công nghiệp hóa nền nông nghiệp, khi ấy mới thực là tăng cường sức mạnh toàn dân, sức mạnh dân tộc.
Nhà văn Văn Chinh
-
Tây Ninh phấn đấu có thêm 3 xã đạt chuẩn nông thôn mới năm 2024 -
Huyện Bắc Bình phấn đấu có thêm 2 xã đạt chuẩn nông thôn mới năm 2024 -
Lựa chọn thôn thông minh, chuyển đổi số là tiêu chí nổi trội -
Bắc Giang: Phát triển OCOP theo chiều sâu, hiệu quả và bền vững
- Huyện Yên Lạc đạt chuẩn nông thôn mới nâng cao
- Thái Nguyên nâng tầm nông sản bằng thương hiệu OCOP
- Hai huyện của tỉnh Trà Vinh được công nhận đạt chuẩn nông thôn mới nâng cao
- Công bố huyện Yên Bình đạt chuẩn nông thôn mới và Quy hoạch chung Khu Du lịch quốc gia hồ Thác Bà đến năm 2040
- Nghệ An: Du lịch nông thôn phát huy đa giá trị trong xây dựng Nông thôn mới
- Hồng Minh xây dựng thành công xã nông thôn mới nâng cao
- Ra mắt gameshow truyền hình giúp các chủ thể OCOP quảng bá thương hiệu
-
Hội thi Tài năng Văn nghệ Ngân hàng Chính sách xã hội tỉnh Bình Phước năm 2024(Tapchinongthonmoi.vn) - Sáng ngày 06/7/2024, đội Liên quân NHCSXH và 04 Hội - Đoàn thể tỉnh Bình Phước (Hội Nông dân, Hội Phụ nữ, Hội Cựu Chiến binh và Đoàn TNCS HCM tỉnh Bình Phước) tham gia Khai mạc Hội thi Tài năng Văn nghệ Ngân hàng Chính sách xã hội năm 2024 khu vực V do Công đoàn NHCSXH tổ chức tại tỉnh Bà Rịa Vũng Tàu.
-
TP. Hồ Chí Minh đặt mục tiêu "50% tỷ trọng giá trị sản xuất" cho nông nghiệp công nghệ cao đến 2025(Tapchinongthonmoi.vn) - Theo kế hoạch triển khai Chương trình phát triển nông nghiệp đô thị TP. Hồ Chí Minh giai đoạn 2024 - 2025, Thành phố đặt mục tiêu nâng tỉ trọng giá trị sản xuất nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao chiếm 45 - 50% tổng giá trị sản xuất của ngành nông, lâm nghiệp và thủy sản.
-
Những điều cần biết về Lực lượng tham gia bảo vệ an ninh, trật tự cơ sở(Tapchinongthonmoi.vn) - Bắt đầu từ 01/7/2024, có thêm một lực lượng tham gia công tác giữ gìn an, ninh, trật tự tại địa phương, đó là Lực lượng tham gia bảo vệ an ninh, trật tự cơ sở. Tạp chí Nông thôn mới xin cung cấp một số thông tin về lực lượng để người dân hiểu rõ, phối hợp với lực lượng mới này.
-
Nghệ An: Xác định được nguyên nhân cá chết bất thường tại suối Nậm Huống(Tapchinongthonmoi.vn) - Nước suối có bùn màu đục vàng, sẫm, cá chết trôi dạt 2 bên bờ suối chảy qua xóm Bản Cải, xã Châu Thành (Quỳ Hợp – Nghệ An).
-
Phê duyệt Đề án phát triển công nghiệp chuồng trại và xử lý chất thải chăn nuôiĐề án "Phát triển công nghiệp chuồng trại và xử lý chất thải chăn nuôi đến năm 2030" đặt mục tiêu tỷ lệ nội địa hóa tính theo giá trị hệ thống chuồng trại, trang thiết bị chuồng trại đáp ứng 80%.
-
Đắk Lắk chuẩn bị kỹ cho vụ thu hoạch vụ sầu riêng năm 2024Tỉnh Đắk Lắk đang chuẩn bị cho thu hoạch vụ sầu riêng năm 2024. Cùng với rà soát việc quản lý chất lượng, công tác đảm bảo an ninh trật tự ở các vùng sản xuất, kinh doanh sầu riêng, được các địa phương trong tỉnh đặc biệt quan tâm.
-
Ngày hội văn hóa, thể thao, du lịch các dân tộc vùng Đông Bắc lần thứ XI sẽ diễn ra vào tháng 11 tại Lạng Sơn(Tapchinongthonmoi.vn) - Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch (VHTTDL) vừa ban hành Kế hoạch số 2784/KH-BVHTTDL về việc tổ chức Ngày hội văn hóa, thể thao, du lịch các dân tộc vùng Đông Bắc lần thứ XI tại tỉnh Lạng Sơn.
-
Đặc sắc mô hình “dứa rừng lim” Tam ĐảoXã Đạo Trù và thị trấn Đại Đình, huyện Tam Đảo, tỉnh Vĩnh Phúc có diện tích rừng lim gần 300ha. Dứa một cây trồng mới, xong đã trở thành “đặc sản” của nơi đây, khi dứa được trồng dưới tán rừng lim có chất lượng cao, thơm ngon, khó có nơi nào sánh bằng…
-
Thôn Cầu Chính: “Dân vận khéo” trong phát triển kinh tế gắn liền với đoàn kết Lương - GiáoMô hình "Dân vận khéo": Tuyên truyền, vận động nhân dân trong thôn đoàn kết Lương-Giáo, đồng thời cùng nhau sản xuất vùng hoa, cây cảnh tăng thu nhập trở thành “chìa khóa quan trọng” đưa thôn Cầu Chính, xã Tân Dĩnh, Lạng Giang, Bắc Giang vươn lên.
-
Xã Nghi Liên ra mắt mô hình “Tổ tiết tiệm và vay vốn theo hướng bền vững, gắn với hoạt động cộng đồng”Ngày 5/7, Hội Nông dân (HND) thành phố Vinh tổ chức Hội nghị ra mắt mô hình “Tổ tiết tiệm và vay vốn theo hướng bền vững, gắn với hoạt động cộng đồng” tại xóm Kim Chi, xã Nghi Liên.
-
1 Thị trường nông sản ngày 1/7: Giá hồ tiêu tiếp tục “nóng” -
2 Giá xăng dầu đồng loạt tăng từ chiều 4/7 -
3 Phối hợp đẩy mạnh thông tin, truyền thông nhằm hỗ trợ nông dân Hà Nội phát triển kinh tế, xây dựng nông thôn mới -
4 Giá xăng dầu đồng loạt tăng chiều 20/6, có loại lên gần 800 đồng/lít -
5 Đã chuyển nhượng, sang tên "sổ đỏ" mà vẫn được nhận đền bù khi đất bị thu hồi