![](https://media.tapchinongthonmoi.vn/resize_256x153/mediav2/upload/2024/07/27/toann-canh-thanh-pho-ngay-27.7_27072024063136_721.jpg)
Nhà nước bồi thường, thu hồi đất dưới góc nhìn pháp lý
Trong rất nhiều nội dung nêu ra trong Dự thảo Luật Đất đai (sửa đổi) thì vấn đề người dân đặc biệt quan tâm là những quy định trong việc Nhà nước thu hồi đất và bồi thường thu hồi đất. Góp ý về Dự thảo Luật Đất đai (sửa đổi), luật sư Nguyễn Thanh Hà (ảnh trên- Chủ tịch Công ty Luật SBLAW) đã có ý kiến trao đổi như sau:
Bản chất của việc Nhà nước thu hồi đất là việc Nhà nước dùng mệnh lệnh hành chính nhằm thu hồi quyền sử dụng đất của chủ thể này để giao cho một chủ thể khác. Do đó luôn tiềm ẩn nguy cơ xung đột, bất bình đẳng xã hội, tiêu cực, lợi ích nhóm và gây bức xúc trong dư luận xã hội. Đây là vấn đề ảnh hưởng trực tiếp đến quyền lợi của người dân – và cũng là vấn đề dẫn đến khiếu kiện nhiều nhất, phức tạp nhất trong những năm qua. Chế định Nhà nước thu hồi đất và bồi thường thu hồi đất có phạm vi rất rộng, trong phạm vi bài viết này, tôi chỉ đề cập đến một khía cạnh nhỏ của chế định này, đó là:
“Thu hồi đất để phát triển kinh tế - xã hội vì lợi ích quốc gia, công cộng” được quy định tại Điều 78 Dự thảo Luật Đất đai (sửa đổi)
So với Luật Đất đai năm 2013, thì Dự thảo Luật Đất đai (sửa đổi) đã quy định cụ thể hơn các trường hợp thu hồi đất; đồng thời các tiêu chí, điều kiện thu hồi đất được quy định rõ ràng, chặt chẽ hơn. Tuy nhiên cần phải làm rõ hơn một số vấn đề sau:
Dự thảo Luật mở rộng phạm vi và bổ sung thêm một số trường hợp Nhà nước thu hồi đất, như: Dự án công trình công cộng không nhằm mục đích kinh doanh; dự án tạo quỹ đất do Nhà nước đầu tư theo phương hướng tuyến giao thông và các điểm kết nối giao thông theo quy hoạch; dự án nhà ở thương mại sử dụng các loại đất không phải là đất ở; dự án khai thác khoáng sản; dự án lấn biển... Đây là vấn đề phải hết sức thận trọng vì sẽ ảnh hưởng lớn tới quyền, lợi ích của người dân, vì vậy, cần có sự hướng dẫn, giải thích một cách thấu đáo, thuyết phục về các trường hợp thu hồi đất mới được bổ sung trong Dự thảo Luật.
Thực tiễn cho thấy, việc Nhà nước “Thu hồi đất để phát triển kinh tế - xã hội vì lợi ích quốc gia, công cộng” trong những năm qua không ít trường hợp bị lợi dụng, biến tướng để phục vụ cho mục đích của doanh nghiệp, lợi ích nhóm... Nhà nước thu hồi đất, sau đó lại giao lại cho doanh nghiệp để làm những công trình mang tính thương mại, chắc chắn người dân sẽ bức xúc và khiếu nại, tố cáo và đòi bồi thường là điều sẽ xảy ra. Dự thảo Luật Đất đai lần này, mặc dù đã giải thích, định nghĩa việc thu hồi đất vì lợi ích quốc gia, lợi ích công cộng, nhưng nếu không quy định cụ thể hơn, chặt chẽ hơn thì rất dễ bị lợi dụng. Trong đó cần nêu rõ đối tượng thụ hưởng trong việc thu hồi đất này phải là nhân dân.
Cần làm rõ bản chất, nội hàm của thu hồi đất để phát triển kinh tế - xã hội; nội hàm của lợi ích quốc gia, lợi ích công cộng: Các trường hợp “Thu hồi đất để phát triển kinh tế - xã hội vì lợi ích quốc gia, công cộng”, Dự thảo Luật Đất đai thiết kế theo kỹ thuật liệt kê. Cuộc sống luôn luôn phát triển, liệt kê như thế luật dễ bị lạc hậu, lại phải thường xuyên sửa đổi, bổ sung. Nên chăng để chuẩn hóa các trường hợp thu hồi đất, cần phải làm rõ bản chất, nội hàm của thu hồi đất để phát triển kinh tế - xã hội; nội hàm của lợi ích quốc gia, lợi ích công cộng. Những dự án đáp ứng, phù hợp với bản chất, nội hàm ấy thì được Nhà nước thu hồi đất. Và như vậy mới dễ tạo được đồng thuận của người bị thu hồi đất
Vấn đề bồi thường khi Nhà nước thu hồi đất
Dự thảo Luật Đất đai chưa thực sự thể chế hóa được yêu cầu Nghị quyết số 18-NQ/TW của Ban Chấp hành Trung ương: Nghị quyết số 18-NQ/TW của Ban Chấp hành Trung ương đã nêu ra nguyên tắc về “Hoàn thiện quy định về bồi thường, hỗ trợ, tái định cư, thu hồi đất vì mục đích quốc phòng, an ninh; phát triển kinh tế - xã hội vì lợi ích quốc gia, công cộng”
Tuy nhiên, qua nghiên cứu quy định của Dự thảo Luật Đất đai, thiết nghĩ, một số sửa đổi, bổ sung của Dự thảo Luật Đất đai chưa thực sự thể chế hóa được yêu cầu tại Nghị quyết số 18-NQ/TW, cũng như chưa đáp ứng được đòi hỏi của thực tiễn thời gian qua và yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội của đất nước.
Dự thảo Luật Đất đai chưa làm rõ thế nào là bảo đảm điều kiện sống bằng hoặc tốt hơn nơi ở cũ: Nghị quyết số 18-NQ/TW nêu quan điểm của Đảng: “…Việc bồi thường, hỗ trợ, tái định cư phải đi trước một bước, bảo đảm công khai, minh bạch, hài hòa lợi ích của Nhà nước, người có đất bị thu hồi và nhà đầu tư theo quy định của Hiến pháp và pháp luật; có quy định cụ thể về bồi thường, hỗ trợ, tái định cư để sau khi thu hồi đất thì người dân có đất bị thu hồi phải có chỗ ở, bảo đảm cuộc sống bằng hoặc tốt hơn nơi ở cũ…”
Cụ thể hóa quan điểm này, Khoản 2 Điều 89 của Dự thảo Luật Đất đai quy định: “Việc bồi thường khi Nhà nước thu hồi đất phải bảo đảm người có đất bị thu hồi có chỗ ở, đảm bảo thu nhập và điều kiện sống bằng hoặc tốt hơn nơi ở cũ”. Tuy nhiên, các quy định cụ thể về bồi thường, hỗ trợ, tái định cư trong Dự thảo Luật Đất đai chưa thực sự làm rõ được như thế nào là bảo đảm điều kiện sống bằng hoặc tốt hơn nơi ở cũ; chưa quy định rõ tiêu chí, cách thức để đánh giá, định lượng việc bồi thường tạo lập chỗ ở mới cho người bị thu hồi đất có điều kiện sống bằng hoặc tốt hơn nơi ở cũ.
Cần có quy định cụ thể việc định giá đất bồi thường: Đây có lẽ là một vấn đề vướng mắc nhất khiến cho việc thu hồi đất, giải phóng mặt bằng gặp khó khăn và cũng là vấn đề nóng bỏng nhất dẫn đến bức xúc của người bị thu hồi đất.
Dự thảo Luật Đất đai dành Mục 2, Chương XI với 6 Điều (từ Điều 153 – Điều 158) để quy định về giá đất. Trong đó, điểm c, khoản 1 Điều 153 quy định “Nguyên tắc, phương pháp định giá đất” là: “Phù hợp với giá đất phổ biến trên thị trường quyền sử dụng đất trong điều kiện bình thường”. Và Khoản 2, Điều 153 quy định cách xác định “Giá đất phổ biến trên thị trường trong điều kiện bình thường” là: Xác định bằng bình quân của các mức giá giao dịch thực tế của loại đất có cùng mục đích sử dụng đã chuyển nhượng trên thị trường xuất hiện với tần suất nhiều nhất thông qua thống kê tại một khu vực và trong một khoảng thời gian nhất định, không chịu tác động của các yếu tố gây tăng hoặc giảm giá đột biến, giao dịch có quan hệ huyết thống hoặc có những ưu đãi khác. Ở đây nảy sinh một vấn đề: “thống kê tại một khu vực”, vậy phạm vi của khu vực đó là một tỉnh, một huyện, một xã, hay một vùng? Chỉ cách nhau một con đường giá của mảnh đất này đã khác mảnh đất kia rất nhiều lần, thế thì tính giá đất theo khu vực có ổn không?
Mặt khác, định giá đất sát với giá thị trường là vấn đề không hề đơn giản. Vì vậy, việc xác định giá đất cần phải do các tổ chức, cơ quan chuyên nghiệp về định giá đất độc lập tiến hành thực hiện. Có như vậy mới đảm bảo tính khách quan.
Lê Chiên (ghi)
Thực hiện Quyết định số 81/2014/QĐ - TTg
- Tìm giải pháp đảm bảo nguồn nước ngọt cho Đồng bằng sông Cửu Long
- Đừng để “cổng làng rộng mở nhưng cổng nhà khép chặt”
- “Sứ mệnh” của người làm báo thời số hoá
- Báo chí - Bạn đồng hành tin cậy trên con đường tìm sự thật
- Nhà báo Đỗ Doãn Hoàng: Giám sát và phản biện xã hội là nhiệm vụ rất cao quý của báo chí
- “Giám sát và phản biện xã hội của báo chí thực chất là giám sát và phản biện của nhân dân”
- Tìm "phương thuốc" đẩy lùi bệnh sợ trách nhiệm của cán bộ
-
Mưa lớn ở Bắc Bộ: Các địa phương chủ động các biện pháp ứng phóBộ NN-PTNT đề nghị UBND các tỉnh, thành khu vực Bắc Bộ triển khai việc huy động lực lượng khẩn trương khắc phục hậu quả đợt mưa lũ vừa qua; chủ động phòng tránh, ứng phó, giảm thiểu thiệt hại.
-
Kiểm kê chi tiết đất sân golf, cảng hàng không và sân bay từ ngày 1/8Đại diện Bộ Tài nguyên và Môi trường cho biết việc tổ chức triển khai kiểm kê đất đai năm 2024 sẽ thực hiện thống nhất trên phạm vi cả nước từ ngày 1/8 và công bố kết quả trước ngày 30/9/2025.
-
Hội Nông dân tỉnh Thanh Hóa họp Hội đồng xét chọn danh hiệu "Nhà khoa học của Nhà nông" lần thứ V năm 2024Ngày 26/7, Hội Nông dân (HND) tỉnh Thanh Hóa tổ chức hội nghị Hội đồng xét chọn danh hiệu “Nhà Khoa học của Nhà nông” lần thứ V năm 2024 để xem xét, quyết định giới thiệu cá nhân, những người làm công tác nghiên cứu, người có sáng kiến quản lý, mô hình sản xuất, cải tiến kỹ thuật, chuyển giao các tiến bộ khoa học… cho nông dân trong sản xuất nông nghiệp và tiêu thụ nông sản.
-
Quy định mới về bảo vệ, khai thác, sử dụng nướcNước là nguồn tài nguyên quý giá, liên quan chặt chẽ đến đời sống, sinh hoạt và sản xuất – đặc biệt là sản xuất nông nghiệp. Tuy nhiên, hiện nay do nhu cầu nước sử dụng cho phát triển không ngừng tăng lên khiến nhiều dòng sông bị suy thoái, ô nhiễm, vì vậy việc bảo vệ, khai thác, sử dụng nước hiệu quả càng trở nên cấp thiết, Luật Tài nguyên nước có hiệu lực thi hành từ ngày 01 tháng 7 năm 2024 đã quy định rõ về vấn đề này.
-
Chăm lo, thực hiện tốt công tác đền ơn đáp nghĩa đối với người có công với cách mạngThấm nhuần sâu sắc đạo lý, truyền thống tốt đẹp của dân tộc và lời dạy của Chủ tịch Hồ Chí Minh, 77 năm qua, Đảng, Nhà nước và Nhân dân Việt Nam luôn quan tâm, chăm lo, thực hiện tốt công tác đền ơn đáp nghĩa đối với người có công với cách mạng và thân nhân.
-
Đề xuất quy trình xây dựng cơ sở dữ liệu giá đấtBộ Tài nguyên và Môi trường đang dự thảo Thông tư quy định về quy trình xây dựng cơ sở dữ liệu quốc gia về đất đai. Trong đó, Bộ đề xuất quy trình xây dựng cơ sở dữ liệu giá đất.
-
Thủ tướng Phạm Minh Chính tiếp Bộ trưởng Văn phòng Thủ tướng Thái LanNgày 26/7/2024, tại Trụ sở Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính đã tiếp xã giao ông Jakkapong Sangmanee, Bộ trưởng Văn phòng Thủ tướng, Đặc phái viên của Thủ tướng Thái Lan nhân dịp sang viếng Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng.
-
Lực lượng công an tập trung khắc phục hậu quả mưa lũBộ Công an có Công điện số 06/CĐ-BCA-V01 gửi Thủ trưởng Công an các đơn vị, địa phương về việc tập trung khắc phục hậu quả mưa lũ do ảnh hưởng của bão số 2 và chủ động ứng phó với mưa lũ, sạt lở đất trong thời gian tới.
-
Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng: “Máu đào và sự hy sinh của các Anh hùng liệt sĩ đã tô thắm lá cờ cách mạng vẻ vang, để đất nước ta nở hoa độc lập, kết trái tự do”Sinh thời, trong quá trình công tác, Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng luôn trân trọng, thấu hiểu sự hy sinh và dành tình cảm quan tâm sâu sắc đối với thương binh, người có công với cách mạng, thân nhân gia đình thương binh, liệt sỹ. Sự quan tâm ấy thể hiện đạo lý tốt đẹp “Uống nước nhớ nguồn” của dân tộc Việt Nam bao đời nay.
-
Tình cảm của người dân miền Nam tiếc thương Tổng Bí thư Nguyễn Phú TrọngNhững phút cuối cùng của Lễ viếng Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng, dòng người vẫn tiếp tục đổ về Hội trường Thống Nhất, TP Hồ Chí Minh. Ai cũng mong muốn được cúi mình, nói lời tiễn biệt sau cùng trước anh linh người lãnh đạo đáng kính của đất nước.
-
1 Thị trường nông sản ngày 1/7: Giá hồ tiêu tiếp tục “nóng”
-
2 Giá xăng dầu đồng loạt tăng từ chiều 4/7
-
3 Giá xăng dầu tiếp đà tăng mạnh chiều 20/6, xăng RON95-III vượt ngưỡng 23.000 đồng/lít.
-
4 Hội Nông dân Anh Sơn lan toả cuộc vận động ý nghĩa "Viên gạch nghĩa tình"
-
5 Giá xăng dầu đồng loạt giảm từ chiều 11/7