Đó là anh Nguyễn Văn Thảo, sinh năm 1990, ở ấp Vĩnh Thuận, xã Thuận Thới (huyện Trà Ôn, tỉnh Vĩnh Long) – người ít tuổi nhất trong 68 người được T.Ư Hội Nông dân Việt Nam tôn vinh “Nhà khoa học của Nhà nông” lần thứ Ba năm 2020.

Năm 2018, tốt nghiệp Thạc sĩ ngành Công nghệ sinh học, đồng thời là Giám đốc Hợp tác xã Nông nghiệp Thuận Thới với mô hình sản xuất nông nghiệp khép kín (mô hình Bò – trùn (giun) – bò – rau; heo – trùn – heo – cây ăn trái hoặc rau; dê – trùn -dê – cây ăn trái) đem lại hiệu quả kinh tế cao cho nông dân, đảm bảo vệ sinh môi trường.

Vừa đi học và xây dựng trang trại

Chia sẻ về những ngày đầu vừa đi học vừa xây dựng mô hình trang trại, anh Nguyễn Văn Thảo cho biết: Năm 2015, khi bắt đầu học thạc sĩ ngành Công nghệ sinh học, trong một lần đi dự hội thảo về nông nghiệp biết đến mô hình nuôi và sử dụng trùn quế bằng các loại phế thải nông nghiệp, chăn nuôi. Anh Thảo thấy ở quê mình phân heo, phân bò bỏ đi nhiều quá, đến mùa nước nổi rất bẩn và ô nhiễm nguồn nước nên anh quyết định nghiên cứu và tìm hiểu xây dựng mô hình nông nghiệp khép kín từ khâu xử lý phân bò, phân heo dùng để nuôi trùn quế; trùn thì làm thức ăn chăn nuôi, phân trùn xử lý thành phân để bón cho cây trồng.

Theo anh Thảo, bản thân trùn quế đã là một “nhà máy” sản xuất phân bón tự nhiên hoàn chỉnh. Với hệ tiêu hoá tuyệt vời có thể phân huỷ được nhiều phế phẩm nông nghiệp, cùng với hệ thống vi sinh vật cộng sinh có lợi đã tạo nên một loại phân bón vô cùng hữu ích. Chính vì vậy, có thể nói đây là một mô hình hữu cơ khép kín, giải quyết được các vấn đề môi trường, tạo ra sản phẩm chất lượng cao, tiêu tốn ít năng lượng điện. Đây chính là điểm khác biệt giữa mô hình này với mô hình sản xuất phân hữu cơ truyền thống khác.

Thời gian đầu nuôi trùn quế gặp rất nhiều khó khăn, thiếu vốn, các thành viên trong gia đình không ủng hộ vì mọi người đều cho rằng học thạc sĩ nên kiếm việc ổn định ở thành phố chứ về quê làm nông nghiệp vất vả, dễ bị lỗ vốn. “Lúc đó tôi vừa đi học, vừa đi làm công ty để lấy tiền đầu tư vào mô hình. Trang trại khi mới xây dựng chỉ có 200m2, hiện nay đã lên tới 1.000m2. Điều may mắn nhất là được 2 người bạn học ủng hộ cả về tinh thần lẫn vật chất” – anh Thảo chia sẻ.

Dù, anh đã nghiên cứu kỹ và học hỏi cách nuôi trùn, nhưng do còn thiếu kinh nghiệm, cộng với việc nuôi trùn trên nền đất thịt không thoát nước, độ ẩm cao khiến kén trùn chết nhiều. Lô đầu tiên gần như thất bại, chỉ sử dụng được đế bón cho cây trồng của gia đình.

Tuy thất bại nhưng anh không nản, anh tiếp tục nghiên cứu cách nuôi trùn, làm phân bón và thử nghiệm luôn tại trang trại của gia đình. Sau thấy hiệu quả, anh bắt đầu giới thiệu bán cho bà con xung quanh. Lúc đầu cũng chỉ là bán phân thô, sau đó anh nghiên cứu xử lý vi sinh, đầu tư máy xay, đóng bao, mẫu mã, đăng ký sản phẩm và năm 2019 được công nhận sản phẩm phân bón hữu cơ.

“Lợi đơn, lợi kép” từ mô hình khép kín

Anh Nguyễn Văn Thảo cho biết: Hiện nay, với diện tích trang trại của gia đình rộng 1000m2, với 20 con bò, đào ao thả cá và trồng cây ăn trái. Tất cả đều hoạt động theo quy trình khép kín. Trang trại của gia đình tạo việc làm cho 22 lao động thường xuyên với mức thu nhập từ 7-10 triệu đồng/tháng. Từ năm 2016 – 2020 đã tập huấn và chuyển giao kỹ thuật cho nông dân trong và ngoài tỉnh về các mô hình nông nghiệp khép kín thu hút trên 1.000 nông dân tham dự với trên 16 lớp gồm các mô hình sau:

Mô hình bò – trùn – bò rau: Trước đây, nông dân chăn nuôi bò theo cách truyền thống cho ăn cỏ hay thân cây chuối… thời gian vỗ béo lâu từ 12 -15 tháng, tốn rất nhiều công chăm sóc, lãi suất không cao. Hiện nay nông dân áp dụng quy trình chăn nuôi mới, sử dụng phân bò nuôi trùn và sử dụng trùn thịt vỗ béo bò theo từng giai đoạn phát triển, cắt giảm thời gian vỗ béo từ 3-4 tháng. Mô hình này đã chuyển giao cho nông dân các tỉnh như Vĩnh Long, Trà Vinh, Kiên Giang, Cần Thơ, Sóc Trăng, Đồng Tháp, Bến Tre…

Mô hình Heo – trùn – heo – cây ăn trái hoặc rau: Sử dụng phân heo nuôi trùn và sử dụng trùn thịt nuôi heo thay thức ăn, kết hợp phân trùn trồng rau sạch hoặc cây ăn trái. Mô hình đã triển khai cho 20 nông dân tại huyện Trà Ôn, huyện Long Hồ tỉnh Vĩnh Long, huyện Trà Cú tỉnh Trà Vinh.

Mô hình Dê – trùn – dê- cây ăn trái: Sử dụng phân dê nuôi trùn và sử dụng trùn thịt vỗ béo dê, trùn còn thừa ra chăn nuôi cá kết hợp phân trùn trồng cây ăn trái và làm bầu giá thể trồng cây dưa lưới hướng hữu cơ. Mô hình đã được chuyển giao cho Công ty Cổ phần Phát triển nông nghiệp Hải Âu ở xã Đông Thạnh, huyện Châu Thành, tỉnh Hậu Giang.

Từ khi thành lập năm 2018 đến nay, HTX Thuận Thới đã có 18 thành viên, nuôi trùn quế, nuôi bò và trồng cây ăn trái. HTX hỗ trợ các thành viên bằng cách cung cấp con giống, chuyển giao kỹ thuật nuôi trùn. Mỗi gia đình nuôi từ 1-2 con bò, sử dụng phân bò nuôi trùn quế. Trùn làm thức ăn cho gà, bò, heo còn phân trùn quế bón cho cây trái trong vườn, còn lại có thể làm thức ăn cho cá. HTX còn tính cả công thức nuôi bò, cho ăn với số lượng như thế nào để đảm bảo bò mau lớn, đủ dinh dưỡng cần thiết, cắt giảm chi phí chăn nuôi. Nếu gia đình sử dụng không hết, HTX sẽ thu mua lại và trừ dần vào chi phí ban đầu đến khi hết nợ thì thôi.

Hiện nay, nhờ sản xuất theo quy trình khép kín, cắt giảm chi phí mua thức ăn, phân bón và có nguồn thu từ nuôi trùn mà thu nhập mỗi thành viên bình quân từ 4-5 triệu đồng/tháng. Chưa kể các nguồn thu từ sản phẩm nông nghiệp, chăn nuôi. Đồng thời giải quyết được vấn đề ô nhiễm môi trường, hạn chế sử dụng thuốc sâu, tăng giá trị nông sản.

Bên cạnh việc chăm lo phát triển HTX, nghiên cứu mô hình mới, từ năm 2018 đến nay, anh Thảo luôn đồng hành với Hội Nông dân xã, Hội Phụ nữ, Đoàn Thanh niên xã, tặng quà cho người nghèo khó khăn, bệnh tật, học sinh nghèo vượt khó… Năm 2020, anh đã kết hợp với Trung tâm Dạy nghề ở TP. Cần Thơ hướng dẫn xây dựng và chuyển giao kỹ thuật nuôi trùn cho người khuyết tật tại Trung tâm.

“Là một trong 68 nhà khoa học được tôn vinh “Nhà khoa học của Nhà nông”, tôi là người trẻ nhất cảm thấy rất vinh dự, cũng là nguồn động lực để bản thân cố gắng phát triển hơn, có nhiều công trình nghiên cứu hơn để giúp ích cho nông dân, nông thôn và góp một phần sức lực nào đó xây dựng quê hương cũng như làm giàu cho bản thân mình”.
Anh Nguyễn Văn Thảo.

Quang Tú