Trước xu hướng phát triển của nông nghiệp đô thị, Hợp tác xã Nông nghiệp Hữu cơ Dịch vụ – Thương mại Huy Hoàng (quận Bình Tân, TP. HCM) đã nỗ lực nghiên cứu và ứng dụng công nghệ thuỷ canh để trồng rau trên mái nhà. Công nghệ này giúp sản xuất rau an toàn, xây dựng nền tảng mới hướng đến nền nông nghiệp đô thị, nông nghiệp công nghệ cao.

Cung cấp nguồn thực phẩm an toàn

Ông Nguyễn Đình Tuyến, Giám đốc HTX Huy Hoàng cho biết: Trồng rau thủy canh trên mái nhà đã trở thành xu hướng được cư dân ở các thành phố lớn đón nhận. Điều này xuất phát từ nhu cầu thực tế của người dân trước thực trạng mất vệ sinh an toàn thực phẩm như hiện nay. Với vườn trên mái, các hộ gia đình đô thị có thể tự cung cấp các loại rau củ quả sạch, chất lượng cho bữa ăn thường ngày, đồng thời tiết kiệm được một khoản chi phí không nhỏ cho việc mua sắm thực phẩm.

Đồng thời, phương pháp này còn giúp làm mát nhà, bảo vệ kết cấu mái. Thảm thực vật xanh trên mái nhà hoạt động như một lớp cách nhiệt, hấp thụ ánh nắng, giữ cho trong nhà luôn mát mẻ. Lớp đất ẩm cùng cây xanh trên mái còn ngăn cản bức xạ nhiệt xuống bề mặt mái bê tông, từ đó hạn chế tình trạng co ngót gây nứt bề mặt trần, nguyên nhân gây thấm dột nhà và giúp chủ nhà tận hưởng được khoảng xanh.

Ông Tuyến cũng cho biết, ý tưởng hình thành nên mô hình trồng rau thủy canh trên mái nhà là từ tình hình thực tế là xã hội đang báo động trong vấn đề mất an toàn vệ sinh thực phẩm, nhất là việc sản xuất rau, củ, quả lạm dụng quá nhiều vào thuốc bảo vệ thực vật như: Thuốc trừ sâu, thuốc tăng trưởng… Cùng với sự biến đổi khí hậu dẫn tới môi trường ngày càng bị ô nhiễm, nhiệt độ ngày càng nóng hơn, ô nhiễm không khí luôn ở tình trạng báo động đỏ.

Trong khi, TP. HCM có trên 10 triệu dân, hàng trăm khu công nghiệp, khu chế xuất và hàng ngàn công ty, xí nghiệp, các doanh nghiệp vừa và nhỏ, có hàng triệu công nhân. Do vậy, nhu cầu tiêu thụ các loại rau, củ, quả phục vụ bữa ăn hàng ngày của người dân là rất cần thiết. Do xu hướng đô thị hóa, diện tích đất sản xuất nông nghiệp ngày càng bị thu hẹp. Riêng quận Bình Tân, theo quy hoạch thì đến cuối năm 2020 không còn đất sản xuất nông nghiệp.

Từ những thực tế đó, với mong muốn gia đình và mọi người dân đều được sử dụng sản phẩm sạch an toàn, tạo công ăn việc làm tại chỗ… nên giải pháp trồng rau trên mái nhà bằng phương pháp thủy canh ra đời. Hiện nay, sản phẩm và giống của do HTX cung cấp đã được cấp chứng nhận VietGAP và sản xuất theo hướng Oganic. Với mô hình này, bước đầu đã đem lại lợi nhuận cho bà con nông dân, chất lượng sản lượng và giá bán ổn định quanh năm. Chỉ trong vòng 1 năm, phương pháp canh tác thủy canh đã khẳng định tính ưu việt: đầu ra dễ tiêu thu hơn, sản phẩm an toàn cho người sử dụng.

Sử dụng công nghệ điều khiển tự động

Theo ông Tuyến, thời gian tới HTX sẽ đẩy mạnh phát triển nông nghiệp đô thị theo hướng sử dụng công nghệ điều khiển tự động. Qua đó, tiếp tục mở rộng sản xuất, nâng cao thu nhập và hướng đến mục tiêu hỗ trợ cho nhà nhà cùng trồng rau sạch làm cho môi trường trong lành hơn. Góp phần giải quyết vấn đề an toàn thực phẩm, đồng thời giúp bà con hội viên nông dân tăng gia sản xuất, có thêm thu nhập, nâng cao chất lượng cuộc sống.

Chia sẻ sự khác biệt về việc trồng rau thủy canh trên mái nhà và phương pháp thông thường, ông Tuyến cho biết: Trồng rau trên mái nhà bằng phương pháp thủy canh có thể hiểu đơn giản là kỹ thuật trồng cây không cần sử dụng đất mà trồng trên nền giá thể, tận dụng các khoảng không trên sân thượng, mái nhà để trồng rau. Dinh dưỡng từ dung dịch thủy canh sẽ thay thế dinh dưỡng từ đất và các giá thể là các chất có tác dụng cố định cây và giữ ẩm. Thường các giá thể được sử dụng là xơ dừa, mút xốp, đất nung…

Từ kết quả thực nghiệm cho thấy hệ thống được thiết kế hoạt động gần như tự động hoàn toàn, giúp tiết kiệm thời gian và công sức chăm sóc lên tới 80% so với canh tác truyền thống. Ngoài ra, còn tận dụng diện tích tối đa trên sân thượng và mái nhà để sản xuất mang lại hiệu quả kinh tế – xã hội. Đây cũng là một trong những giải pháp bảo đảm nguồn lương thực tại chỗ một khi thiên tai, dịch bệnh xảy ra. Ngoài ra, người trồng có thể tiết kiệm được tới 80% chi phí lao động so với phương pháp truyền thống do hệ thống trồng gần như tự động với hệ thống tiết kiệm nước tới 90% so với phương pháp trồng đất. Năng suất cao hơn rất nhiều so với cùng một diện tích trồng nên có thể tiết kiệm được nhiều diện tích nhưng vẫn có thể mang lại năng suất cao hơn nhiều so với khi trồng đất.

Tính an toàn của sản phẩm nông sản khi sản xuất, kiểm soát chính xác được nồng độ dinh dưỡng cho cây trồng theo tiêu chuẩn quốc tế, đảm bảo độ an toàn. Không bị nhiễm nấm, sâu bệnh, vi sinh vật có hại, tồn dư kim loại nặng và tồn dư hóa chất độc hại có trong đất thân thiện với môi trường.

Hệ thống thủy canh được chế tạo theo thiết kế với kiểu dáng hiện đại, thẩm mỹ với từng khoảng không gian. Nguyên liệu có thời gian sử dụng 5- 10 năm, được tái chế và tự phân hủy. Thời gian qua, nhờ sự hỗ trợ và giúp đỡ nhiệt tình của UBND quận Bình Tân, Hội ND quận và Hội ND phường Bình Hưng Hòa B, HTX đã được tạo điều kiện cho sản xuất trên đất quy hoạch công viên cây xanh, hỗ trợ mặt bằng làm nơi trưng bày, giới thiệu sản phẩm, điểm tư vấn hổ trợ kỹ thuật cho hội viên và bà con nông dân. Đồng thời, HTX còn được tham gia bán sản phẩm ở chợ phiên nông sản an toàn do Trung tâm Tư vấn hỗ trợ nông nghiệp thành phố tổ chức. Từ đó, mô hình trồng rau trên mái nhà bằng phương pháp thủy canh ngày càng được nhiều người biết đến và nhân rộng.

Ông Trương Công Cừu, Phó Chủ tịch Hội ND quận Bình Tân cho biết: HTX Huy Hoàng là đơn vị có sản phẩm được tham gia nhiều chương trình sản phẩm nông nghiệp của thành phố, tham gia và được giải thưởng trong Hội thi kiến thức của Hội ND TP. HCM tổ chức. HTX thường tổ chức tập huấn, chuyển giao khoa học kỹ thuật cho nông dân và người trồng rau. Thế mạnh của đơn vị là lắp đặt thiết kế, bán cây con giống, bao tiêu sản phẩm cho người trồng, luôn hỗ trợ kỹ thuật cho người trồng.

Trồng rau trên mái nhà bằng phương pháp thủy canh có thể hiểu đơn giản là kỹ thuật trồng cây không cần sử dụng đất mà trồng trên nền giá thể, tận dụng các khoảng không trên sân thượng, mái nhà để trồng rau. Dinh dưỡng từ dung dịch thủy canh sẽ thay thế dinh dưỡng từ đất và các giá thể là các chất có tác dụng cố định cây và giữ ẩm. Thường các giá thể được sử dụng là xơ dừa, mút xốp, đất nung…

Vân Nguyễn