Tham gia Chứng khoán phái sinh, NĐT F0 dễ cháy tài khoản nếu không làm chủ được cảm xúc

Nhà đầu tư F0 ít có cơ hội thắng

Theo thông tin trên trang web của một công ty chứng khoán lớn trên thị trường diễn giải thì: “Chứng khoán phái sinh được định nghĩa là một công cụ tài chính dưới dạng hợp đồng mà trong đó giá trị của CKPS phụ thuộc vào một hay nhiều loại tài sản cơ sở. Cụ thể, hợp đồng xác nhận quyền và nghĩa vụ của các bên đối với việc thanh toán tiền, chuyển giao số lượng tài sản cơ sở vào thời điểm xác định trong tương lai với mức giá nhất định được thỏa thuận trước. Tài sản cơ sở của CKPS cũng được quy định là chứng khoán, các chỉ số chứng khoán hoặc tài sản khác (thực phẩm, nông sản, kim loại,...). Hay hiểu một cách đơn giản hơn, tại thị trường Việt Nam, các sản phẩm chứng khoán phái sinh cho phép nhà đầu tư (NĐT) đặt cược vào sự “tăng” hoặc “giảm” của tài sản cơ sở trong tương lai. Nếu sự thay đổi đó diễn ra đúng như dự đoán của NĐT, NĐT sẽ có lời”.

Ông Lê Hoàng Tân – Phó Tổng giám đốc Công ty chứng khoán Asean nhận định: “Bản chất của thị trường phái sinh là công cụ hữu hiệu để phòng ngừa rủi ro, ví dụ khi nhà đầu tư đang nắm cổ phiếu trên thị trường cơ sở thì họ có xu hướng “Short” hợp đồng phái sinh để phòng ngừa. Tuy nhiên, bất cứ thị trường nào cũng không thể tránh khỏi yếu tố đầu cơ và khi yếu tố đầu cơ tăng cao, chiếm đại đa số trong tỷ trọng giao dịch thì nó lại là “zero sum game”. Với góc độ tiếp cận “trading phái sinh để kiếm lời” thì thực sự rất khó. Chưa có thống kê cụ thể về tỷ lệ “thắng-thua” trên thị trường này nhưng đâu đó con số ước đoán nằm trong khoảng 5% và 95%, thậm chí tỷ lệ thắng có thể thấp hơn con số 5%. Nếu bạn thực sự giỏi và nằm trong con số 5% đó thì hãy nghĩ đến việc kiếm lời trên thị trường này. Đặc biệt, các nhà đầu tư F0 lại càng có ít cơ hội hơn khi chưa có phương pháp cụ thể, giao dịch nhiều dựa trên yếu tố tâm lý và đám đông. Chi phí giao dịch trên thị trường phái sinh là rất lớn khi bạn Long/Short liên tục, nó bao gồm phí trả Công ty chứng khoán, sở giao dịch và thuế vì vậy tôi cho rằng chỉ nên tiếp cận thị trường này khi xem nó là 1 công cụ phòng ngừa hơn là nơi để trading kiếm lời.”

Dễ “cháy tài khoản” nếu không làm chủ được cảm xúc

Ông Lê Vũ Kim Tinh – Giám đốc Công ty cổ phần chứng khoán Phú Hưng cho biết: “ Chứng khoán phái sinh dựa trên chỉ số cổ phiếu VN30. Việc theo dõi và đánh giá được biến động của CKPS đòi hỏi phải dựa trên những phân tích kỹ lưỡng từ kỹ thuật tài chính, cho đến đánh giá cơ hội của thị trường lẫn định vị được xu hướng, đo lường giá trị biến thiên của từng phiên giao dịch… Nó đòi hỏi nhà đầu tư phải có kiến thức tốt và theo dõi sát sao các chỉ số hiển thị trên bảng điện tử để đặt lệnh một cách kịp thời. Điều này rất rõ ràng, các nhà đầu tư mới (F0) khó có thể trong một thời gian ngắn trang bị những kiến thức cần thiết để tham gia vào CKPS. Tuy nhiên, nếu đã tham gia CKPS thì nên vào một cách thận trọng”.

Ông Kim Tinh cũng lưu ý NĐT mới, hoặc đã đầu tư chứng khoán cơ sở khi bắt đầu tham gia CKPS  các yếu tố cần thiết: “ NĐT khi bắt đầu tham gia CKPS với số vốn nhỏ, đặt ít số lượng hợp đồng với tính chất tìm hiểu. Vì độ biến thiên giao dịch của CKPS tương đối nhanh nên cần tìm hiểu thêm về kỹ thuật của chứng khoán cũng như nên đo lường cảm xúc khi tham gia đặt lệnh. Thêm nữa là đòn bẩy của CKPS cao hơn so với chứng khoán cơ sở, nên nếu không điều chỉnh cảm xúc kịp thời, khi thị trường trái chiều, có thể nhà đầu tư sẽ mất hết vốn trong tài khoản của mình”.

Về quan điểm cá nhân với CKPS hiện tại, ông Trần Đình Khánh - Tổng Giám đốc Công ty chứng khoán Funan cho biết: “ Mặc dù thanh khoản trên TTCK phái sinh đã gia tăng lên rất nhiều (tính thị trường sẽ cao hơn, khả năng bị thao túng mạnh sẽ giảm bớt đi so với giai đoạn 2019-2020, nhưng tỷ lệ đòn bẩy rất cao 1-9 sẽ vẫn dễ làm nhà đầu tư tham gia CKPS này bị tổn thương. Đặc biệt, với những lần tăng giảm lớn của VnIndex lên vài chục điểm/phiên thời gian gần đây sẽ rất dễ "quét" các vị thế mua/bán của nhà đầu tư trong phiên nếu đánh cược sai xu thế và duy trì tỷ lệ đòn bẩy cao theo chuẩn 1-9 của CKPS hiện tại.”

Ở góc nhìn khác, ông Hoàng Tùng nêu quan điểm cá nhân: “ Thị trường chứng khoán phái sinh không xấu vì nó có thể đem lại lợi nhuận và những trải nghiệm giao dịch cho riêng bản thân. NĐT khi tham gia phải tuyệt đối tuân thủ kỷ luật và cảm xúc nếu muốn kiếm được tiền từ thị trường này. Việc cần lưu ý chính là (1) Trang bị đầy đủ kiến thức trước khi tham gia, nhà đầu tư phải hiểu rõ cách thức hoạt động của thị trường, những rủi ro và cơ hội mà thị trường này đem lại. (2) Phải quản lý cảm xúc tốt. Giao dịch phái sinh sẽ diễn ra nhanh hơn so với cơ sở, vì vậy đòi hỏi phản ứng nhanh của NĐT. Điều này sẽ làm ảnh hưởng tới cảm xúc trong giao dịch, dễ khiến NĐT phán đoán sai với thị trường từ đó sẽ dẫn đến việc thua lỗ. (3) Phải kỷ luật. Tuyệt đối tuân thủ các quy tắc cắt lỗ và chốt lời trong hệ thống giao dịch của bản thân. Đây là việc làm khó khăn nhất trong “trading”. Dù bạn có nhiều kinh nghiệm đến đâu nhưng nếu không tuân thủ việc cắt lỗ thì vẫn sẽ có nguy cơ mất tiền. Đối với tôi  “trading” như lái xe đường dài vậy, 10 năm hay 20 năm kinh nghiệm, chỉ cần buông thả 1 tí là gặp vấn đề ngay”.