Từ HTX Nông nghiệp ổi Thanh Kiên, nghĩ về xuất khẩu trái cây ở Việt Nam

6 tháng đầu năm 2019, Hợp tác xã (HTX) Nông nghiệp ổi Thanh Kiên (ấp Bố Lá, xã Phước Hoà, huyện Phú Giáo, tỉnh Bình Dương) đã xuất khẩu được hơn 260 tấn ổi sạch sang các nước: Dubai, Oman, Úc, Singapore, Ấn Độ, Nhật Bản…Đây là một thành tích đáng nể so với một đơn vị nhỏ, ở vùng sâu, vùng xa.

Trao đổi với ông Nguyễn Thanh Kiên – Giám đốc HTX Nông nghiệp ổi Thanh Kiên, ông cho biết, tiềm năng xuất khẩu ổi của Việt Nam tuy rất lớn nhưng chưa phát huy được do vướng nhiều vấn đề.

Ổi dễ trồng, dễ bán lại ngon bổ rẻ

HTX Nông nghiệp ổi Thanh Kiên mới đây được bình chọn là 1/5 HTX tiêu biểu của tỉnh Bình Dương. HTX Nông nghiệp ổi Thanh Kiên đã đăng ký thương hiệu quốc gia và là đơn vị tiên phong đầu tiên xuất khẩu ổi sang thị trường nhiều nước trên thế giới như: Dubai, Oman, Úc, Singapore, Ấn Độ, Nhật Bản… HTX cũng là đơn vị đầu tiên xuất khẩu ổi sang thị trường Nhật Bản theo đường chính ngạch.

Ông Kiên cho biết, qua tìm hiểu thì ổi là trái cây ăn rất ngon, giàu vitamin C nhất trong các loại trái cây, gấp 4 lần quả cam, và gấp 10 lần quả chanh. Với hàm lượng kali vượt trội, ổi giúp duy trì huyết áp và giúp bảo vệ cơ thể khỏi những tác động từ bên ngoài có thể ảnh hưởng tới huyết áp. Ổi tốt cho tiêu hóa với khả năng chống oxy hóa mạnh vì có nhiều  chất xơ, giảm táo bón và cải thiện hoạt động đường ruột. Duy trì nồng độ cholesterol ổn định, giảm cholesterol xấu và tăng lượng cholesterol tốt trong cơ thể. Tốt cho tim vì  giúp duy trì hàm lượng natri và kali trong cơ thể…

Ổi gần như có quanh năm, nhưng đặc biệt bán nhiều vào mùa Thu, nhiều người thường nói “ăn được vài trái ổi sẽ không cần gặp bác sĩ nguyên năm”. Tuy vậy, như tất cả các thức ăn khác, không nên quá lạm dụng ổi, mà nên ăn ở mức độ vừa phải. Ông Kiên chia sẻ kinh nghiệm: Cây ổi khi trồng nếu được chăm sóc tốt, đúng cách thì 6 tháng có thể thu hoạch quả và khi được cắt đọt ổi sẽ ra hoa quả liên tiếp quanh năm, có thể thu hoạch quả mỗi ngày. Nên tỉa bỏ bớt trái, sau mỗi đợt thu hoạch phải cắt tỉa bớt các cành đã cho trái nhằm kích thích cây nảy mầm ra hoa lứa tiếp.  Để trái ổi to, đẹp không bị cháy nắng cũng như chống được ruồi vàng đục trái làm hư hỏng thì khi ổi đậu trái được 15 – 20 ngày cần dùng túi xốp thưa bọc bên trong và túi ni lông bọc bên ngoài trái.

Tổng diện tích trồng ổi thuộc HTX Nông nghiệp ổi Thanh Kiên hiện nay khoảng 32 ha, định hướng đến năm 2020 tăng lên 55ha, mỗi ngày 1ha thu được 800kg ổi (thu hoạch trái cách ngày). Ngay từ khi mới thành lập, HTX đã xác định sản xuất theo hướng hữu cơ, nói không với phân bón hóa học và thuốc bảo vệ thực vật, chỉ bón phân chuồng ủ mục và chế phẩm vi sinh. Do vậy, nhược điểm của cây ổi được trồng tại HTX theo hướng hữu cơ nên nhìn hình thức lá không tốt, trái không đẹp, chi phí cao, sản lượng không cao trong ba năm đầu. Vì vậy, một số hội viên HTX đã không thích ứng được và đã rời khỏi HTX, để trồng theo cách truyền thống và sử dụng phân bón hóa học. Ông Kiên cho biết.

Vẫn khó làm ăn lớn

Ông Nguyễn Thanh Kiên tâm sự “Tôi chọn cây ổi do trồng nó ít rủi ro, chi phí đầu tư không cao như các cây khác. Có người nói cây ổi là cây xóa đói giảm nghèo, nhưng đối với tôi là cây có kinh tế cao vì nó phát triển rất nhanh, ít phải lo về khí hậu và nó ra trái quanh năm, quy trình chăm sóc rất dễ”.

Còn về thị trường tiêu thụ, ông Kiên cho biết, trước đây, dù đã rất nỗ lực để tìm kiếm thị trường nhưng phần lớn sản phẩm của hợp tác xã vẫn xuất qua khâu trung gian. Hiện nay, ổi của đơn vị vẫn chưa vào được các siêu thị do gặp quá nhiều thủ tục khó khăn…

Theo ông Kiên, trước đây sản phẩm nhiều không biết bán ở đâu, phải đi khắp các chợ cũng bán không hết. Nhờ sự giúp đỡ của Sở Nông nghiệp và Chi cục Phát triển Nông thôn tỉnh Bình Dương đã hỗ trợ ông xúc tiến thương mại, từ đó khách hàng mới biết đến sản phẩm ổi Thanh Kiên và tìm được thị trường xuất khẩu. Ổi Thanh Kiên tuy mẫu mã không đẹp như ổi trồng bằng phân hóa học nhưng đã được người tiêu dùng khen về chất lượng.

“Hiện nay, nhu cầu tiêu thụ ổi trong và ngoài nước rất lớn nên rất cần sự hướng dẫn, định hướng cho bà con nông dân trồng và liên kết với các đơn vị chế biến, xuất khẩu tiêu thụ sản phẩm. Cần xây dựng chuỗi cung ứng sản xuất hàng xuất khẩu. Nên chế biến trái cây, giúp tăng giá trị của các sản phẩm lên gấp nhiều lần so với trái cây tươi. Ngoài sự nỗ lực liên kết giữa các đơn vị lai với nhau vẫn rất cần sự hỗ trợ nhiều hơn nữa từ các cơ quan chức năng đến từng đơn vị, từng hội viên HTX, nông dân tạo ra nhiều cơ hội, hỗ trợ vốn vay,  đẩy mạnh khâu giới thiệu, quảng bá tại các hội chợ nông sản, thực phẩm quốc tế, nắm bắt, đáp ứng được nhu cầu của khách hàng từng khu vực trên toàn thế giới”, ông Kiên nói.

Sáu tháng đầu năm 2019, xuất khẩu nông, lâm, thuỷ sản Việt Nam đạt 19,8 tỷ USD. Theo các chuyên gia: “Xuất khẩu nông sản Việt Nam sang Nhật Bản sẽ tăng mạnh nếu doanh nghiệp biết tận dụng lợi thế từ VJEPA (Hiệp định FTA song phương đầu tiên của Việt Nam với Nhật Bản) nếu hiểu biết thị trường và nắm bắt được phương hướng kinh doanh tại Nhật Bản.

Theo các cam kết của VJEPA, Nhật Bản giảm thuế đối với các mặt hàng tương đương với gần 84% giá trị nông sản xuất khẩu của Việt Nam. Đây là cam kết cao nhất của Nhật Bản về hàng nông sản so với các nước ASEAN khác mà Nhật Bản đã ký kết hiệp định tự do thương mại. Người Nhật ưa chuộng trái cây Việt Nam do khác biệt giữa các mùa vụ, về chủng loại rau quả, trong đó chuối, dứa, đu đủ, xoài và bơ rất được người Nhật ưa chuộng.

Tuy nhiên, xuất khẩu nông sản sang Nhật Bản khó lớn nhất là phải đạt chất lượng, nhất là về an toàn vệ sinh thực phẩm. Tuy nhiên, cái khó rất lớn khi xuất khẩu trái cây của Việt Nam là phải vượt qua điểm yếu là số trái cây đạt chất lượng theo yêu cầu của nhà nhập khẩu thì số lượng không đủ lớn, khâu bảo quản kém, dễ bị hư, trầy xước…

Hiện nay, tại Việt Nam trái cây vẫn bảo quản theo phương pháp giữ mát là chính, chi phí thuê kho lạnh với giá cao, làm giảm lợi nhuận. Trong khi nhiều quốc gia đã yêu cầu phải chiếu xạ, nhưng ở Việt Nam chỉ có một nhà máy chiếu xạ ở TP.Hồ Chí Minh.

Nguyễn Vân