Tư vấn cách chăm sóc trẻ sơ sinh, trẻ bú mẹ, trẻ dưới 6 tuổi bị mắc COVID-19 tại nhà

TRẺ EM CHƯA ĐƯỢC TIÊM PHÒNG VACCINE COVID-19 CÓ NGUY CƠ CAO NHẤT

Thời gian qua, số ca mắc COVID-19 gia tăng tại nhiều địa phương. Trong đó, trẻ em là đối tượng đáng quan tâm và lo ngại, bởi các bé dưới 12 tuổi chưa được tiêm phòng vaccine ngừa COVID-19 nên có nguy cơ mắc cao nhất.

Vậy nếu trẻ không may bị mắc COVID-19, các bậc phụ huynh cần làm gì? Có nên đưa ngay bé đến bệnh viện không? Để giảm bớt những băn khoăn, lo lắng chính đáng trên, PGS.TS Trần Minh Điển, Giám đốc Bệnh viện Nhi Trung ương đã tư vấn cách chăm sóc trẻ bị mắc COVID-19 tại nhà.

PGS.TS Trần Minh Điển cho biết, tại Bệnh viện Nhi Trung ương, công tác khám chữa bệnh vẫn diễn ra bình thường với nhiệm vụ kép là công tác phòng chống COVID-19 và cũng như công tác khám, chữa bệnh.

Khi phụ huynh đưa trẻ đến khám, bao giờ Bệnh viện Nhi Trung ương cũng có một hệ thống sàng lọc rất khắt khe. Theo đó, khi phụ huynh đưa trẻ vào khám bao giờ cũng được khai báo và đưa ra những quy trình về những bé cần làm test xét nghiệm, cũng như những ông bố, bà mẹ cần làm test xét nghiệm.

Trong trường hợp trẻ sau khi được xét nghiệm cho kết quả dương tính, Bệnh viện Nhi Trung ương có bố trí một khu vực riêng tư vấn và hướng dẫn, đánh giá phân loại để các cháu về nhà điều trị hoặc về các tuyến điều trị.

Còn với một số tình huống ở các tuyến chuyển đến và được sự phân công của Bộ Y tế thì tại Bệnh viện Nhi Trung ương chỉ điều trị cho các bé mắc các tình trạng như suy hô hấp hay thở máy.

CÁCH XÁC ĐỊNH MỨC ĐỘ MẮC COVID-19 Ở TRẺ

Theo PGS.TS Trần Minh Điển, trẻ em được phân làm các nhóm tuổi. Nhóm tuổi đầu tiên là trẻ sơ sinh và trẻ bú mẹ; nhóm tuổi thứ hai là trẻ mẫu giáo; nhóm tuổi thứ ba là trẻ ở các nhóm tuổi tiểu học, trung học cơ sở.

Đối với trẻ sơ sinh và trẻ bú mẹ, đây là nhóm tuổi các bé chưa biết nói và nhận định triệu chứng cũng rất khó khăn. Tuy nhiên với cảm quan của các ông bố, bà mẹ, khi thấy con mình sốt cao hoặc thấy con mình có những biểu hiện không ổn như: Ngủ li bì hơn, kém ăn hơn thì đấy là những biểu hiện bệnh nặng.

Với những nhóm trẻ lớn hơn như: Trẻ trong nhóm tuổi đi học mẫu giáo, tiểu học,… mà gặp tình trạng sốt cao, không đáp ứng thuốc hạ sốt hoặc có tình trạng ho nhiều, hay thở nhanh hơn bình thường, thì đây là những dấu hiệu của tình trạng bệnh nặng.

Hiện nay khi đánh giá qua các bệnh nhi mắc COVID-19 tại Bệnh viện Nhi Trung ương thì hầu hết các cháu đều ở tình trạng bệnh nhẹ. Tức là khi đến bệnh viện, các cháu chỉ có tình trạng sốt, đáp ứng tốt thuốc hạ sốt, các cháu đều không có tình trạng khó thở. Do đó cha mẹ hoàn toàn có thể điều trị cho con tại nhà.

Theo PGS.TS Trần Minh Điển, trong tình hình dịch bệnh diễn biến phức tạp, khi con mình bị nghi mắc hoặc mắc COVID-19, việc đầu tiên là các ông bố, bà mẹ phải hết sức bình tĩnh. Đừng vội vàng, đừng rối để đánh giá đúng những dấu hiệu, triệu chứng của trẻ. Theo từng nhóm tuổi để có cách tiếp cận, xử lý, điều trị cho các bé tại nhà.

CÁCH CHĂM SÓC TRẺ SƠ SINH, TRẺ BÚ MẸ BỊ MẮC COVID-19

Đối với trẻ sơ sinh và trẻ bú mẹ, trước tiên cần ĐÁNH GIÁ TÌNH TRẠNG SỐT. Để đánh giá tình trạng sốt cần đo nhiệt độ cho bé bằng cách cặp nhiệt kế ở nách hoặc ở hậu môn. Nếu thấy nhiệt độ trên 38,5 độ cần cho trẻ sử dụng thuốc hạ nhiệt. Thuốc hạ nhiệt có thể sử dụng đường uống, đường hậu môn.

Thông thường thuốc hạ nhiệt được sử dụng là Paracetamol với liều 10-15 miligram cân nặng và trong khoảng mỗi 4 đến 6 giờ có thể cho sử dụng lại.

Sau 1 đến 2 tiếng cho trẻ sử dụng thuốc hạ sốt mà trẻ hạ nhiệt độ xuống có nghĩa trẻ đã đáp ứng thuốc hạ nhiệt. Tuy nhiên, trẻ không thể hạ được xuống ngay 37 độ, chúng ta quan sát, nếu mà từ 38,5-39 độ mà xuống đến 38-38,5 độ thì có thể đánh giá là đáp ứng thuốc hạ sốt. Đây là biểu hiện tốt đối với cơ thể của trẻ.

Bên cạnh việc hạ sốt, vấn đề thứ hai đối với trẻ sơ sinh và bú mẹ được PGS.TS Trần Minh Điển lưu ý là: Do trẻ ở độ tuổi này không tự uống được nên các bố, mẹ PHẢI QUAN TÂM CHO TRẺ UỐNG NƯỚC (uống nước thường và nước điện giải). Với nước điện giải phải pha đúng với hàm lượng của gói thuốc. Có thể là gói 250 ml hoặc gói 1 lít thì chúng ta phải chú ý để pha đúng hàm lượng.

Về cách thức cho uống, các bố mẹ cho trẻ uống từ từ, nhẹ nhàng chứ không cho uống cả cốc, khoảng mỗi 15 – 20 phút/ lần mỗi lần cho uống một vài thìa, làm như thế, thuốc sẽ thấm tốt hơn và không gây ra tình trạng nôn trớ ở trẻ.

Khi đánh giá việc cho trẻ uống nước, uống nước điện giải, nếu trẻ có nước tiểu trong hơn, nước tiểu nhiều hơn thì đó là dấu hiệu trẻ đã giảm bớt tình trạng mất nước. 

Về cách thức cho ăn, cho trẻ ăn nhẹ nhàng, không ép trẻ ăn nhiều quá trong 1 bữa. Chúng ta nên chia thành nhiều bữa.

Với trẻ sơ sinh và trẻ bú mẹ, các bà mẹ cần hết sức lưu ý khi cho con bú là cho bú ít hơn ngày thường, nhưng số lần cho bú nhiều hơn.

PGS.TS Trần Minh Điển nhấn mạnh: Đối với trẻ sơ sinh và trẻ bú mẹ, 2 yếu tố rất tiên quyết chính là HẠ NHIỆT, UỐNG NƯỚC ĐẦY ĐỦ VÀ DINH DƯỠNG NHẸ NHÀNG. Đây là những vấn đề quyết định thành công, các bố mẹ cần theo dõi con mình liên tục cả ban ngày và ban đêm để đánh giá được tiến triển bệnh của trẻ. Thông thường tiến triển của tình trạng sốt, ho, mất nước sẽ diễn ra trong khoảng từ 24 đến 48 giờ.

ĐẶC BIỆT LƯU Ý KHI TRẺ NHÓM 6 THÁNG ĐẾN 6 TUỔI GẶP TÌNH TRẠNG SỐT CAO CO GIẬT

Đối với nhóm trẻ ở độ tuổi lớn hơn, khi các bé đã biết trả lời, nói ra những triệu chứng, biết đòi hỏi, cũng tương tự như vậy, các bộ mẹ căn cứ vào các triệu chứng, cơ sở để đánh giá tình trạng sốt và cho trẻ sử dụng thuốc hạ nhiệt. Tuy nhiên, cha mẹ cũng cần chú ý đánh giá sốt cả thời điểm ngày và đêm, cho trẻ uống thuốc hạ sốt khi sốt cao trên 38,5 độ C, theo dõi biến chuyển trong 4 tới 6 giờ liên tục bằng cách đo nhiệt độ.

Vấn đề đáng lưu ý ở trẻ từ 6 tháng đến dưới 6 tuổi là nguy cơ khi sốt cao dễ xảy ra co giật.

PGS.TS Trần Minh Điển tư vấn: Khi trẻ bị co giật, các ông bố, bà mẹ cần bình tĩnh, bình tĩnh là vấn đề hàng đầu, gọi thêm sự giúp đỡ của mọi người xung quanh. Đừng vội vàng ôm chầm lấy trẻ hay đừng vội vàng bế trẻ dậy.

Trước tiên, cố gắng bình tĩnh, đặt trẻ nằm trên một mặt phẳng cứng, ngửa nhẹ đầu và nghiêng đầu sang một bên; không đưa bất cứ thứ gì vào miệng trẻ để tránh gây tình trạng tụt lưỡi hoặc khó thở; 

Đồng thời, cởi bỏ bớt quần áo cho trẻ, kiểm tra nhiệt độ, cho thuốc hạ nhiệt đặt hậu môn; lấy khăn ấm lau chườm cổ, nách, bẹn để nhiệt độ của trẻ giảm xuống nhanh trong một khoảng thời gian ngắn. Thông thường cơn co giật do sốt cao đơn thuần chỉ diễn ra trong vòng khoảng 1-2 phút. Nếu sau đó môi và tứ chi của bé ấm, hồng bình thường thì chúng ta có thể hoàn toàn yên tâm.

Khi nhiệt độ giảm bớt, tình trạng co giật đỡ hơn rồi lúc đó các bố, mẹ có thể đưa trẻ đến cơ sở y tế gần nhất để các bác sĩ đánh giá xem đây là co giật do sốt cao đơn thuần hay co giật có phức hợp và các tình trạng bệnh lý liên quan khác.

VỆ SINH MŨI HỌNG; CÁCH LY TRẺ KHỎI MỌI NGƯỜI TRONG NHÀ

Với trẻ, kể cả trẻ nhỏ, trẻ lớn, vấn đề vệ sinh mũi họng là rất quan trọng. Chúng ta lau rửa mũi cho các bé bằng nước muối biển, rồi nhỏ thuốc để mũi họng của bé sạch sẽ, thông thoáng hơn.  

 PGS.TS Trần Minh Điển lưu ý: COVID-19 là bệnh dịch, nên các ông bố, bà mẹ hết sức lưu ý, nếu con mình bị mắc COVID-19 cần cách ly khỏi những người khác trong nhà. Đặc biệt là những người già.

Với trẻ em, khi bị mắc COVID-19 trẻ có thể vượt qua tình trạng này dễ dàng, nhưng với người cao tuổi, nhất là người chưa được tiêm vaccine phòng COVID-19 thì nguy cơ rất cao, thậm chí có thể dẫn tới tình trạng tử vong.

Do vậy, nếu các gia đình có điều kiện, nên cho bé ở phòng riêng. Bà mẹ đương nhiên sẽ là người quan sát, chăm sóc trực tiếp cho con mình. Hãy cho bé mặc quần áo thoải mái, phòng cách ly đảm bảo khô thoáng, sát khuẩn vật dụng, bề mặt tiếp xúc thường xuyên. Tạo không khí vui tươi, thoải mái để con cảm thấy nhẹ nhàng hơn khi phải cách ly tại nhà. Thêm vào đó, hướng dẫn bé các bài tập vận động thường xuyên, nâng cao sức khỏe.  

LƯU Ý KHI SỬ DỤNG MÁY ĐO SPO2 ĐỂ ĐÁNH GIÁ TÌNH TRẠNG BỆNH Ở TRẺ

Những dấu hiệu triệu chứng của trẻ thì ngoài vấn đề sốt, mất nước, đánh giá tình trạng chung, các ông bố, bà mẹ thường có cảm nhận rất tốt đó là cảm nhận sự bất thường của trẻ, "cảm thấy con mình có vẻ gì đó không ổn" như: tình trạng trẻ li bì, tình trạng thở nhanh, dấu hiệu mệt mỏi. Đây là những dấu hiệu cần phải thăm dò sâu hơn.

Hiện nay một số gia đình có SP02 (thiết bị đo độ bão hòa ô xy qua da) ở nhà, với thiết bị này, nếu đánh giá chỉ số SPO2 trên 95-96 thì đây là những dấu hiệu bình thường. Nếu độ SPO2 chỉ khoảng dưới 92-94, đây là những dấu hiệu đã bắt đầu ảnh hưởng đến hô hấp.

Tuy nhiên, có tình trạng một số bố mẹ vội vàng, mặt khác hiện nay thời tiết đang lạnh, do vậy khi đo SPO2 (cặp trên ngón tay của trẻ), ngón tay của em bé rất là nhỏ, mà cặp lại dùng cho người lớn nên kết quả đôi khi không chính xác. Do đó, khi thấy SPO2 LÀ 94-95 hay 93%, các ông bố, bà mẹ cần kiểm tra lại bằng cách đặt lên tay của chính mình để kiểm tra, nếu thấy chỉ số ổn định, chúng ta mới kiểm tra lại cho con.  

PGS.TS Trần Minh Điển khuyên các ông bố, bà mẹ không nên chủ động đánh giá. Đôi khi các ông bố, bà mẹ sẽ khá hốt hoảng khi cái cặp SPO2 nó không phù hợp với tay của con mình.

VỀ THUỐC ĐẶC HIỆU ĐIỀU TRỊ COVID-19 CHO TRẺ

PGS.TS Trần Minh Điển cho biết, hiện tại chúng ta chưa có chỉ định thuốc kháng virus dành cho trẻ em.

Đều trị cho người lớn, chúng ta có thể có những thuốc như là Molnupiravir, uống để làm giảm triệu chứng, cũng như giảm số ngày mắc.  Tuy nhiên với trẻ em dưới 18 tuổi thì chưa có chỉ định. Khi trẻ nhiễm COVID-19 chúng ta hoàn toàn điều trị triệu chứng cho trẻ.

Do đó, các ông bố bà mẹ cần theo dõi cẩn thận, phát hiện sớm những dấu hiệu nặng để đưa trẻ đến bệnh viện, các bác sĩ sẽ đánh giá. Tùy theo tình trạng đáp ứng viêm của trẻ, trẻ có bị rối loạn đông máu hay không, trẻ có tình trạng viêm phổi nặng hay không, căn cứ vào đó, bác sĩ sẽ đưa ra các giải pháp điều trị thích hợp như sử dụng chống viêm, sử dụng kháng sinh hay những giải pháp điều trị sâu hơn tại bệnh viện.

THÔNG BÁO CHO CƠ SỞ Y TẾ GẦN NHẤT ĐỂ ĐƯỢC HỖ TRỢ

Phụ huynh khi chăm sóc trẻ mắc COVID-19 cần có số điện thoại của nhân viên y tế để liên hệ khi cần tư vấn, hỗ trợ (Số điện thoại của Trạm Y tế, Trạm Y tế lưu động hoặc Tổ cấp cứu lưu động của quận, huyện). Tất cả thành viên ở cùng nhà với người F0 phải khai báo sức khỏe qua phần mềm "khai báo y tế điện tử" mỗi ngày ít nhất một lần hoặc khi cần.

Theo PGS.TS Trần Minh Điển, một vấn đề các ông bố, bà mẹ không thể quên được đó là thông báo cho cơ sở y tế gần nhất (cơ sở y tế phường, xã) để có thể nhận được những hướng dẫn, có thể thăm khám và nhận định những dấu hiệu bệnh nặng để có thể đưa trẻ lên điều trị ở tuyến cao hơn.

NẾU TRẺ CÓ BIỂU HIỆN NẶNG HƠN HOẶC KÉO DÀI CẦN ĐƯA ĐẾN CƠ SỞ Y TẾ GẦN NHẤT

Theo PGS.TS Trần Minh Điển, hầu hết trẻ có thể tự hồi phục sau 1 – 2 tuần nếu được chăm sóc đúng cách. Tuy nhiên, cũng có nhiều trường hợp bệnh tình diễn biến nặng, cần được can thiệp y tế ngay để tránh những biến chứng nguy hiểm. 

Khi con có bất cứ biểu hiện bất thường nào ngoài triệu chứng thông thường, cha mẹ hãy đưa con đến cơ sở y tế gần nhất để được điều trị kịp thời.

Đặc biệt, với những trẻ có bệnh nền như: đẻ non cân nặng thấp, bệnh phổi mạn, hen, ung thư, bệnh thận mạn, ghép tạng, đái tháo đường, bệnh tim mạch, bệnh thần kinh, bệnh huyết học, bệnh hệ thống, suy giảm miễn dịch, đang điều trị thuốc corticoid hoặc thuốc ức chế miễn dịch… cần được quan tâm, bảo vệ nhiều hơn, theo dõi sát sao hơn bởi các bác sĩ chuyên khoa./.