Xuất khẩu cà phê Việt Nam, kim ngạch thu về tăng 3,4% đạt 4,08 tỷ USD

Theo VICOFA: Kết thúc niên vụ 2022-2023 từ tháng 10/2022 - 9/2023, xuất khẩu cà phê của Việt Nam đạt 1,66 triệu tấn, giảm 4,5% so với niên vụ 2021-2022. Tuy nhiên, kim ngạch thu về tăng 3,4% đạt 4,08 tỷ USD nhờ giá tăng cao. Đây là mức kim ngạch cao nhất trong các niên vụ từ trước đến nay. Xét theo từng loại cà phê xuất khẩu, cà phê Robusta chiếm tỉ lệ cao nhất với 1,49 triệu tấn, kim ngạch 3,25 tỷ USD, cà phê nhân Arabica chỉ xuất khẩu 41.500 tấn, kim ngạch 169 triệu USD, cà phê nhân đã khử cafein 36.000 tấn, kim ngạch 136 triệu USD. Cà phê rang xay và hòa tan xuất khẩu khoảng 90.000 tấn, kim ngạch khoảng 510 triệu USD.

So với niên vụ trước, niên vụ này cà phê Robusta xuất khẩu tăng khoảng 0,7% về khối lượng và 10,8% về kim ngạch. Trong khi đó, cà phê Arabica giảm khoảng 30,7% về khối lượng và giảm 34,9% về kim ngạch. Giá cà phê trong năm 2023 tăng cao nhưng nhiều diện tích cà phê đã chuyển đổi cây trồng trước đó để trồng sầu riêng, trái cây. Nguyên nhân là do giá cà phê những năm qua xuống quá thấp nên người nông dân chưa đầu tư nhiều cho cây cà phê cùng tình trạng biến đổi khí hậu, đặc biệt hiện tượng El Nino gây khô hạn, ảnh hưởng lớn đến cà phê Robusta cả nước.

Sản lượng sụt giảm khiến lượng cà phê xuất khẩu giảm mạnh từ tháng 8/2023 đến nay. Tháng 10/2023, tháng đầu tiên của niên vụ mới, cả nước xuất khẩu 43.725 tấn, so với cùng kỳ chỉ đạt 54%. Tổng cà phê xuất khẩu 10 tháng đầu năm 2023 gần 1,3 triệu tấn với kim ngạch gần 3,3 tỷ USD, giảm gần 11% về số lượng xuất khẩu và 1,2% về kim ngạch. VICOFA dự báo, niên vụ cà phê 2023 - 2024 sẽ thu hoạch muộn hơn niên vụ trước. Một số địa phương như Gia Lai, Kon Tum, Sơn La sẽ thu hoạch cà phê sớm hơn vào cuối tháng 10, đầu tháng 11 và thu hoạch rộ cuối tháng 12 và tháng 12/2023.

Về sản lượng, VICOFA dự báo niên vụ cà phê 2023-2024 sản lượng giảm 10%. Nguyên nhân là do ảnh hưởng của biến đổi khí hậu, diện tích trồng xen tăng, người nông dân sẽ đầu tư vào các cây trồng có hiệu quả kinh tế cao như sầu riêng, cây ăn trái. Ngoài ra, do giá cà phê đang có xu hướng giảm nên một số vùng có hiện tượng hái xanh ảnh hưởng lớn đến chất lượng cà phê đầu niên vụ.

Ông Nguyễn Nam Hải, Chủ tịch VICOFA cho biết: Dù là nước xuất khẩu cà phê lớn thứ hai thế giới nhưng cà phê Việt Nam chủ yếu xuất thô, chưa mang lại chuỗi giá trị, chưa xứng tầm với vị thế. Việt Nam đang nhập khẩu cà phê nhiều năm nay như các nông sản gạo, hạt điều… từ các nước về chủ yếu phục vụ chế biến xuất khẩu. Như cà phê nhân, Việt Nam nhập khẩu từ các nước có giá bán thấp hơn, hoặc những loại cà phê mà Việt Nam trồng được ít do khí hậu thổ nhưỡng như loại cà phê Arabica. Việt Nam nhập loại cà phê này từ Lào do giá bán của họ thấp hơn ở Việt Nam. Cà phê Arabica trong nước chỉ có một số vùng trồng được nên số lượng hạn chế, trong khi loại này có chất lượng cao nên phải nhập khẩu về tiêu thụ.

Riêng với cà phê chế biến, trong những năm gần đây hệ thống chuỗi cà phê trong nước phát triển, nhiều thương hiệu cà phê nước ngoài có mặt và mở chuỗi khắp các thành phố lớn tại Việt Nam. Vì vậy, các doanh nghiệp kinh doanh chuỗi cà phê này phần lớn nhập khẩu cà phê đã chế biến như cà phê rang xay, cà phê hòa tan. Chủ yếu hàng nhập khẩu là loại chất lượng cao để phục vụ tại các khách sạn, nhà hàng, chuỗi cà phê cao cấp, cà phê trong nước chưa đáp ứng được, hoặc theo quy trình tiêu chuẩn riêng của hệ thống.  Do nhu cầu ngày càng tăng lên nên lượng nhập khẩu đang có chiều hướng tăng. Tuy nhiên, ngành cà phê và các nông sản khác chủ yếu sản xuất xuất khẩu sản phẩm thô. Cà phê chế biến sâu chiếm chưa đến 10% tổng sản lượng và chủ yếu tiêu thụ trong nước.

Theo báo cáo của Bộ NN&PTNT, tổng diện tích cà phê cả nước khoảng 709.000ha, trong đó đang cho thu hoạch 653.000ha, sản lượng 1,845 triệu tấn với năng suất 2,82 tấn/ha. Diện tích, sản lượng thu hẹp, tồn kho vụ cũ chuyển qua vụ mới thấp nhất qua các năm, nhiều yếu tố cung cầu khiến giá cà phê được đẩy lên cao ngất. Hiện nay, 10 thị trường nhập khẩu cà phê lớn nhất của Việt Nam niên vụ 2022 – 2023: Đức đang dẫn đầu với gần 219.000 tấn, Ý là thị trường nhập khẩu lớn thứ 2 với hơn 156.000 tấn, Mỹ với hơn 143.000 tấn, Nhật Bản gần 112.000 tấn, Nga gần 107.000 tấn, Tây Ban Nha hơn 100.000 tấn, Bỉ khoảng 73.000 tấn, Algeria hơn 64.000 tấn, Mexico và Trung Quốc hơn 44.000 tấn. Hiện nay, Việt Nam nhập khẩu cà phê chủ yếu từ các nước: Lào, Indonesia, Brazil, Bỉ, Colombia, Đức, Papua New Guinea, Ấn Độ, Peru, Thái Lan, Honduras, Singapore...

Ông Nguyễn Quang Bình, chuyên gia thị trường cà phê dự báo, giá cà phê niên vụ 2023 - 2024 sẽ tiếp tục neo ở mức cao. Tới tháng 6/2024 nếu các nền kinh tế lớn trên thế giới tiếp tục giảm lãi suất, xuất khẩu cà phê sẽ tiếp tục hưởng lợi. Bởi đây là lúc các nhà rang xay trên thế giới mua tồn kho và nhu cầu sẽ càng tăng. Do đó, giá cà phê khó có cơ hội đi xuống, đặc biệt là giá cà phê Arabica. Hiện nay, giá cà phê Arabica từ mức 140cent/pound (70.000/kg) đã tăng lên 175 cent/pound (92.000/kg) và mức giá này sẽ tiếp tục tăng. Với cà phê Robusta áp lực đầu mùa của cà phê Việt Nam khiến giả giảm, song từ nay đến cuối năm giá cà phê Arabica sẽ ổn định cho đến tháng 6 năm sau cho đến khi chính sách tiền tệ của EU, Mỹ đã ổn định.