Kinh nghiệm của người trồng na ở Hữu Lũng cho hiệu quả cao

Với phương pháp đơn giản cắt tỉa cành và “chấm na” thủ công, những năm gần đây người trồng na ở huyện Hữu Lũng tỉnh Lạng Sơn đã luôn có được những vụ na bội thu.

Na có hoa phức hợp, lưỡng tính, đài hoa có 3 cánh màu xanh lục, trên đài hoa là bó nhị đực mang bao phấn, phía trên là bó nhụy gồm nhiều lá noãn. Nắm bắt được đặc điểm này, người trồng na huyện Hữu Lũng đã sáng tạo ra cách thụ phấn na bằng tay “trăm phát trăm trúng”.

Đang tất bật “chấm na” ông Lý Minh Hoàn, xã Đồng Tân, huyện Hữu Lũng phấn khởi cho biết: Trước đây chúng tôi trồng na đều để tự nhiên, đến mua hoa thì chỉ nhờ ong và côn trùng thụ phấn, trông chờ cả vào thiên nhiên được quả nào hay quả đấy, vì vậy mà năng suất không cao. Nhưng giờ đây với cách cắt tỉa cành và chấm na, chúng tôi đã chủ động được năng suất và chất lượng quả na.

Theo ông Hoàn: Việc cắt tỉa cành na được thực hiện ở những cây na từ năm thứ 4, bắt đầu từ tháng 12 âm lịch cắt toàn bộ những cành na cao để cây không quá 2m. Nhờ đó mà cây na sẽ có sức sống khoẻ, chịu được mưa gió và đặc biệt sau khi cắt tỉa cây na sẽ tức cây mà cho ra lộc tập trung, dễ dàng ra hoa, thụ phấn, chăm sóc và thu hoạch.

Về cách thụ phấn na cũng rất đơn giản, không quá phực tạp vì vậy mà có thể tận dụng được cả lao động trong nhà từ người lớn tuổi và những cháu học sinh: Để lấy phấn hoa trước tiên là chọn hái những hoa sắp nở cánh đã dài, màu trắng vàng, các cánh đã bắt đầu tách khỏi nhau, nhị đực đã bắt đầu chuyển sang màu trắng kem, bao phấn sắp nứt, nên chọn những hoa na ở gần ngọn, đầu cành, các cành nhỏ; sau đó dùng tay gạt bỏ hết cánh hoa, rũ cho hạt phấn rơi ra, thu gom cho vào lọ thủy tinh hoặc túi bóng sạch rồi đem đi thụ phấn cho na.

Khi thụ phấn na thì tay trái đỡ nhẹ đế hoa, để cuống hoa lọt giữa ngón trỏ và ngón giữa bàn tay trái; lấy ngón tay cái của bàn tay trái tách nhẹ cánh hoa ra trong khi tay phải cầm xi lanh, ống nhựa hoặc que tăm có quấn bông gòn chấm vào hạt phấn rồi phết nhẹ và xoay đều cho phấn dính vào bó nhụy cái giữa lòng hoa.

Tuỳ vào lao động ở mỗi gia đình mà việc chấm na đều có thể thực hiện bất kỳ thời điểm nào trong ngày, kể cả khi trời tối hay sáng sớm.

Một lưu ý đặc biệt là khi chấm được na xong phải ngắt 1 phần cánh của hoa na để đánh dấu, lần sau không chấm hoặc không ngắt hoa đó đi lấy phấn.

Theo anh Chu Văn Khánh xã Cai Kinh, huyện Hữu Lũng cho biết thêm: Tranh thủ những ngày nắng ráo là chúng tôi phải đi chấm na ngay, bởi na đều trồng trên núi đá đi lại cũng rất khó khăn, những ngày mưa việc leo núi đã khó nói gì đến chấm na. Với một người thạo việc thì mỗi ngày cũng có thể chấm được trên dưới 1.000 hoa, sau khoảng 3 tháng thì sẽ cho thu hoạch, những hoa chấm cùng ngày sẽ cùng cho thu hoạch.

Với cách làm đơn giản, chỉ bằng phương pháp thủ công là cắt tỉa cành và chấm hoa mà giờ đây người trồng na huyện Hữu Lũng đã có thể tự tin điều chỉnh thời vụ và sản lượng, vụ na ở Hữu Lũng thường bắt đầu từ cuối tháng 6 âm lịch đến tháng 9 âm lịch.

Hiện nay cây na đang là cây chủ lực làm nên thương hiệu, uy tín và là niềm tự hào của huyện Hữu Lũng tỉnh Lạng Sơn, với diện tích trên 1.500ha, sản lượng đạt khoảng 12 nghìn tấn quả mỗi năm.

Hoàng Tính