Vờ vờ thứ côn trùng đắt bậc nhất Hà Thành

Đã từ lâu, ở vùng ven sông Hồng (Hà Nội) có một loài côn trùng độc lạ không chỉ gắn bó với bao thế hệ người dân nơi đây, mà còn trở thành đặc sản thơm ngon, hấp dẫn thực khách khi được thưởng thức. Đó chính là con vờ vờ.

Chị Nguyên Hương ở (huyện Đan Phượng, Hà Nội), nơi giáp với sông Hồng cho biết: Con vờ vờ sống ở đáy sông, chỉ ngoi lên mặt nước trong vài giờ để lột xác vào sáng sớm. Theo người dân có kinh nghiệm, loài côn trùng này chỉ có từ tháng 2 đến tháng 4 âm lịch hàng năm. Con vờ vờ thường xuất hiện khi thời tiết thay đổi, nhất là lúc đang nóng ẩm mà đổ mưa.

Theo kinh nghiệm của người dân, nếu ngày đầu tiên trong năm vờ vờ nổi lên thì 7 ngày sau sẽ tiếp tục có. Lúc đó, những người dân sống ven sông phải canh ngày, canh giờ, chờ vờ vờ lên lột xác.

“Con vờ vờ chỉ xuất hiện vài tiếng, tầm từ 4-6h sáng rồi biến mất. Cả tháng có khi con vờ vờ chỉ lên 1-2 lần. Sau hai lần lột xác, chúng sẽ đẻ trứng rồi chết. Trứng nở thành ấu trùng lại trở về đáy sông rồi tiếp tục chờ ngày được ngoi lên mặt nước lột xác” – chị Hương cho hay.

Anh Thắng, một người dân sống ở vùng bãi huyện Thanh Trì, cho biết thêm: Không phải chỗ nào cũng xuất hiện con vờ vờ, mà chỉ có ở ngã ba sông, nơi nhiều đất thịt để chúng làm tổ. Để bắt được con vờ vờ, người dân chài như anh phải dậy từ 3 giờ sáng rồi dùng thuyền gắn vợt lưới bắt ở cửa sông Hồng. Việc “săn” con vờ vờ không đơn giản. Người ta phải canh thời tiết, con nước sao cho đúng vào ngày vờ vờ lên lột xác thì mang dụng cụ đi hớt.

Nếu trước đây, người dân ven sông Hồng thường đánh bắt con vờ vờ theo phương pháp thủ công, thô sơ bằng vợt chao thì nay khi con vờ trở thành đặc sản có giá thành cao nên người ta dùng thuyền gắn máy và trang bị thêm lưới phễu để đánh bắt. Cách làm này giúp họ thu hoạch vờ vờ được nhanh và nhiều hơn, tránh để lâu, vờ vờ biến mất.

Vờ vờ là loài côn trùng, sống ở nơi đất thịt dưới đáy sông Hồng. Vòng đời của chúng vỏn vẹn chỉ qua hai lần lột xác, kéo dài chừng 1 tiếng. Lần đầu là ấu trùng dưới đất ngoi lên mặt nước lột xác thành con vờ vờ, bay vờ vờ khoảng 15 phút rồi lại tiếp tục lột xác. Lúc đó, vờ vờ nhẹ và bay nhanh. 

Để bắt vờ vờ, người dân chài nơi đây phải lái thuyền đi dọc khắp con sông, thấy chỗ nào có nhiều con vờ vờ bay tà tà trên mặt nước thì vớt nhanh, dứt khoát. Thuyền chạy được một đoạn ngắn là phải kéo lưới lên ngay, vừa giảm sức nặng cho thuyền, vừa không làm vờ vờ bị nát dưới nước. Công đoạn này đòi hỏi sự khéo léo, tránh làm ảnh hưởng chất lượng vờ vờ.

Còn theo anh Thanh, một người dân làng chài đã có hàng chục năm đi “săn” vờ vờ, thì việc săn vờ vờ tưởng chừng như đơn giản, nhưng lại rất khó. Nếu đi sớm thì vờ vờ chưa nổi, đi muộn thì vờ vờ lặn mất tăm.

“Tùy từng hôm mà vờ vờ xuất hiện sớm hoặc muộn. Thông thường chúng xuất hiện nhiều vào khoảng 5 giờ sáng. Chỉ khoảng 10 - 15 phút là vờ vờ bay trắng xóa mặt sông. Khi đó, người dân phải chạy thuyền thật nhanh mới kịp thu hoạch. Lúc cao điểm, gia đình tôi vớt được 30-40kg vờ vờ. Sau khi đánh bắt, vờ vờ được đem đãi sạch trên sông, loại bỏ phần xác vừa lột xong. Vờ vờ thu hoạch đến đâu, thương lái hết đến đó, vì nhu cầu thưởng thức đặc sản độc lạ của thực khách Thủ đô ngày càng cao” – anh Thanh cho biết.

Theo anh Thanh, hiện đầu mùa nên vờ vờ có giá khoảng 300.000-350.000 đồng/kg. Cuối mùa, số lượng vờ vờ thu hoạch được ít hơn, giá có thể đội lên hơn nửa triệu đồng/kg, nhưng cũng không dễ để mua được.

Theo anh Long, chủ một nhà hàng trên đường Trần Xuân Soạn (Hai Bà Trưng, Hà Nội), những năm gần đây nhu cầu ẩm thực của thực khách về con đặc sản vờ vờ ngày một cao. Để đáp ứng nhu cầu của thực khách, vờ vờ cũng được chế biến thành nhiều món ăn đa dạng hơn như: Vờ vờ chiên lá mắc mật, nộm vờ vờ, vờ vờ xào rau muống, lẩu vờ vờ riêu cua, vờ vờ chiên lá chanh, chả vờ vờ...

Vờ vờ là loài côn trùng gắn bó với tuổi thơ của nhiều thế hệ người dân sinh sống ở ven sông Hồng và nay trở thành thứ đặc sản giá trị. Nhưng ký ức về những bữa cơm vờ vờ trước đây vẫn không thể nào quên.

“Khoảng 3 năm nay, tình cờ đi chợ tôi thấy người dân bán vờ vờ, nên mua về ăn. Vì là đặc sản này chỉ có theo mùa, nên tôi đã mua nhiều về sơ chế sạch rồi trữ đông trong tủ lạnh để ăn dần. Vì vờ vờ giờ thành đặc sản, ăn lạ miệng, không phải lúc nào cũng có để mua” – chị Hương chia sẻ.

Theo chị Hương, chị thường chế biến vờ vờ, trộn với thịt xay, lá lốt và các gia vị khác để làm chả. Đây là món ngon mà ai cũng thích, vì vị của vờ vờ quện với thịt và vị của lá lốt rất nghiền.

“Ngon không kém món chả vờ vờ là món cá ngạnh om vờ vờ, rất tốn cơm. Vờ làm sạch, đem xào với thịt ba chỉ thái mỏng. Cá ngạnh sơ chế sạch sẽ, ướp nghệ cho vàng và thêm riềng cho thơm rồi om với cà chua. Khi cá ngạnh chín tới thì cho vờ vờ và thịt ba chỉ vào om cùng, thêm tỏi và lá chua là thành món đặc sản thơm nức mũi” – chị Hương cho biết.