Bếp lửa trong đời sống của người Cor
Đối với người Cor ở huyện vùng cao Bắc Trà My (Quảng Nam), bếp lửa có vai trò, vị trí quan trọng, vừa là chỗ đun nấu, bảo quản lương thực, vừa đề phòng thú dữ và cầu mong sự may mắn, ấm no, hạnh phúc. Chính vì lẽ đó, các gia đình người Cor luôn quây quần sinh hoạt bên không gian bếp lửa.
Khởi nguồn sự sống
Khi tìm hiểu về bếp lửa, chúng tôi được ông Trần Văn Thái (74 tuổi), dân tộc Cor hiện đang sinh sống tại thôn 2A, xã Trà Kót, huyện Bắc Trà My (Quảng Nam) chia sẻ: Bếp lửa với người Cor luôn chiếm một vị trí trong không gian sinh hoạt của gia đình. Bếp lửa tuy nhỏ bé, nhưng mang trong mình cả hơi thở cuộc sống sinh hoạt và nét đẹp văn hóa truyền thống của người Cor vùng cao, cho nên bếp lửa cũng có lúc vui, lúc buồn. Đối với đồng bào dân tộc Cor, ngọn lửa trong căn bếp không chỉ là biểu tượng của sự sống mà còn thể hiện sự chống chọi mãnh liệt của con người với thiên nhiên khắc nghiệt.
Xưa kia, người Cor sống ở những làng gọi là Plơi dựng ven lưng chừng núi, ven suối, sông hay thung lũng. Plơi là một nóc nhà sàn có khi dài tới hàng trăm mét, nhà được chia thành hai phần, một nửa chạy suốt hai cầu thang đầu hồi (Gưl) tức là nhà làng, làm nơi sinh hoạt chung, nơi ở cho già làng và thanh niên chưa vợ. Phần còn lại gọi là Tum được chia thành từng buồng, mỗi buồng có một bếp lửa, làm nơi ở cho các đôi vợ chồng và con cái, có cửa thông với Gưl.
Bếp lửa truyền thống của người Cor được kê nấu với ba hòn đá cuội lấy từ đầu nguồn con suối về. Bếp lửa được đặt ở sát buồng, sao cho ánh nắng không chiếu thẳng vào giữa bếp. Xung quanh bếp phải có một khoảng rộng để đi lại và cho các thành viên trong gia đình ngồi quây quần nói chuyện, ăn cơm trong những ngày đông giá rét.
Ngay tại không gian nấu nướng của người Cor, bao giờ cũng có gác bếp là các thanh cây gỗ, lồ ô được bắc với nhau theo chiều dài của gian nhà tạo nên không gian bếp thoáng đãng. Gác bếp được treo ngay phía bên trên bếp lửa, trên tầm người đứng. Cạnh gác bếp là cầu thang bằng gỗ để tiện mỗi khi lên gác bếp lấy vật dụng sinh hoạt. Gác bếp là nơi bảo quản hạt giống, các công cụ nông nghiệp, củi, nơi để thức ăn, hay bó măng khô cũng được cất giữ trên đó. Bếp của người Cor suốt ngày đêm ấm lửa, ngay cả khi không đun nấu gì. Bởi trong bếp bao giờ cũng có một gốc củi to luôn cháy âm ỉ.
Bếp người Cor luôn đỏ lửa
Theo quan niệm của người Cor, trong nhà lúc nào cũng phải có lửa để xua đuổi ma tà, thú dữ và thể hiện sự đầm ấm, no đủ. Đó là cách giữ lửa theo thói quen mà ông cha người Cor để lại. Do bếp lúc nào cũng đượm hơi lửa, hơi khói nên đồ vật để ở đây không sợ bị hư hỏng, mối mọt, ẩm mốc. Bên bếp lửa, sau một ngày làm lụng vất vả, buổi tối người Cor thường quây quần xung quanh bếp lửa sưởi ấm, nói chuyện mùa màng thời vụ, nương rẫy. Những đêm mùa đông của vùng cao yên ắng, tĩnh lặng và bếp lửa càng thêm phần ấm áp, giúp hong khô quần áo những ngày mưa dài.
Những người già Cor vẫn kể cho con cháu nghe về chuyện cổ tích, về dòng họ, về phong tục tập quán dân tộc mình cũng như răn dạy con cháu điều hay lẽ phải. Theo quan niệm của người Cor, dù xưa hay nay thì họ luôn nhắc nhở trẻ nhỏ là khi ngồi cạnh bếp lửa không được đặt chân lên bếp. Theo họ, đây là nơi trú ngụ của Thần lửa. Khi lấy củi vào bếp không được đặt củi xuống nền mạnh, không được khạc nhổ ở xung quanh hay ngồi quay lưng lại bếp lửa, vì như vậy sẽ thiếu kính trọng với Thần bếp.
Ngày nay, dù cuộc sống của người Cor có nhiều thay đổi và chịu ảnh hưởng bởi sự du nhập của nhiều nét văn hoá các dân tộc khác. Nhiều hộ gia đình người Cor đã tách riêng ra trong từng ngôi nhà trệt và đa phần họ không còn dùng đá để làm bếp nữa mà thay vào đó là mua bếp dáng ba chân của người Kinh (Việt) về dùng, hoặc chuyển sang dùng bếp gas. Nhưng từ lâu, bếp lửa đã có vai trò rất quan trọng trong đời sống của đồng bào dân tộc Cor vùng cao huyện Bắc Trà My, tạo nên không gian văn hóa độc đáo, thể hiện đặc trưng trong đời sống sinh hoạt, của họ.
Trong ký ức của người Cor, bếp lửa gắn liền với cái gác bếp tạo nên một không gian dù đã trở thành hoài niệm xa xôi nhưng mãi là hình ảnh thân thương không thể nào quên được đối với đồng bào dân tộc Cor huyện Bắc Trà My.
Gia Phúc
-
Tín dụng chính sách đồng hành để Điện Biên phát triển -
Tất bật nghề hấp cá, phơi khô ở Quảng Trị -
Huyện Mù Căng Chải phát động Lễ trồng cây Xuân Giáp Thìn 2024 -
Quảng Bình: Độc đáo tục lấy lửa đêm 30 Tết ở làng bích họa
- Làng hoa đào Nhật Tân những ngày giáp Tết Giáp Thìn
- Kỷ niệm 70 năm thành lập Đảng bộ huyện Mường Chà
- Nông dân Hà Giang làm giàu từ cây Giang
- Nâng cao kỹ năng chuyển đổi số cho Tổ công nghệ số cộng đồng ở Hải Dương
- Sắc màu chợ phiên vùng cao ngày giáp Tết
- Sen quê Bác - Tạo cảnh quan đẹp và mang lại giá trị kinh tế cao
- Người đam mê giữ hồn cho rừng U Minh Hạ
-
Thanh Hóa: Đặc sắc Lễ hội đền Đồng Cổ năm 2024(Tapchinongthonmoi.vn) - Ngày 23/4, tại Khu Di tích Quốc gia núi và đền Đồng Cổ, làng Đan Nê, xã Yên Thọ (huyện Yên Định, tỉnh Thanh Hóa) đã khai mạc Lễ hội đền Đồng Cổ năm 2024. Đây là một sự kiện văn hóa thể hiện sự tôn kính của người dân xứ Thanh với Thần Đồng Cổ hiển linh đã giúp nhiều đời vua và nhân dân đánh đuổi giặc ngoại xâm… Lễ hội thu hút đông đảo nhân dân và du khách thập phương về dự, tham quan.
-
Thanh Hóa: Hướng dẫn nông dân phân loại, xử lý rác thải hữu cơ thành phân bón(Tapchinongthonmoi.vn) - Ngày 24/4, Hội Nông dân (HND) tỉnh Thanh Hóa tổ chức lớp tập huấn công tác bảo vệ môi trường và hướng dẫn phân loại, xử lý rác thải hữu cơ thành phân bón cho cán bộ, hội viên nông dân, tổ tự quản bảo vệ môi trường, hộ sản xuất kinh doanh giỏi trên địa bàn huyện Hoằng Hóa.
-
Thủ tướng Phạm Minh Chính: Đào tạo nhân lực bán dẫn là "đột phá của đột phá"Thủ tướng Phạm Minh Chính nhấn mạnh, phát triển nguồn nhân lực cho công nghiệp bán dẫn là "đột phá của đột phá" trong đào tạo nhân lực chất lượng cao. Việt Nam có các điều kiện và nền tảng để thực hiện việc này, các chủ thể liên quan căn cứ chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của mình cần chủ động, tích cực, linh hoạt xây dựng kế hoạch và tổ chức thực hiện hiệu quả các giải pháp cụ thể phát triển ngành nhân lực bán dẫn.
-
Không để bị động trong quản lý, điều hành giáNgày 24/4, Phó Thủ tướng Chính phủ Lê Minh Khái đã chủ trì cuộc họp Ban Chỉ đạo điều hành giá xem xét công tác quản lý, điều hành giá Quý I và định hướng công tác điều hành giá những tháng còn lại của năm 2024.
-
Yên Lập đạt chuẩn xã nông thôn mới nâng cao(Tapchinongthonmoi.vn) - Chiều 23/4, xã Yên Lập (huyện Vĩnh Tường, tỉnh Vĩnh Phúc) đã tổ chức Lễ công bố Quyết định công nhận xã Yên Lập đạt chuẩn nông thôn mới (NTM) nâng cao năm 2023.
-
Mexico “siết” quy định nhập khẩu cà phê(Tapchinongthonmoi.vn) - Mới đây, ngành chức năng Mexico có động thái sửa đổi các yêu cầu kiểm dịch thực vật hạt cà phê Arabica và Robusta nhập khẩu từ một số nước.
-
Tín dụng chính sách đồng hành để Điện Biên phát triển(Tapchinongthonmoi.vn) – Với hệ thống mạng lưới Phòng Giao dịch đã được xây dựng rộng khắp ở 10 huyện, thị và thành phố trên địa bàn toàn tỉnh Điện Biên, những năm qua nguồn vốn tín dụng chính sách ở Điện Biên đã được triển khai nhanh chóng, kịp thời, tạo điều kiện thuận lợi cho hộ nghèo, hộ cận nghèo, các đối tượng chính sách khác phát triển kinh tế và trở thành động lực quan trọng để thúc đẩy Chương trình mục tiêu Quốc gia.
-
Giúp nông dân thay đổi nhận thức, hành vi bảo vệ môi trường(Tapchinongthonmoi.vn) - Ngày 24.4, Ban Đối ngoại và Hợp tác quốc tế (Trung ương Hội Nông dân Việt Nam) tổ chức hội thảo sơ kết Dự án Tuyên truyền, vận động nông dân xử lý rác thải tại Việt Nam, góp phần vào nỗ lực giảm phát thải khí nhà kính của cộng đồng quốc tế.
-
Đầu năm 2024, gạo Việt Nam chiếm hơn 30% thị trường nội địa Singapore(Tapchinongthonmoi.vn) Trong 3 tháng đầu năm 2024, gạo Việt Nam xuất khẩu vào thị trường Singapore tăng mạnh so với cùng kỳ năm trước.
-
Lưu ý khi xuất khẩu dưa hấu sang Trung Quốc(Tapchinongthonmoi.vn) Theo chính sách kiểm soát nhập khẩu do Tổng cục Hải quan Trung Quốc thông báo, dưa hấu tươi xuất xứ Việt Nam không được nhiễm 5 đối tượng khi kiểm dịch.
-
1 Khát vọng đổi thay và tinh thần phụng sự Tổ quốc của người đảng viên nông dân vùng biên giới -
2 Phát huy, nâng cao vai trò Hội Nông dân tham gia phát triển kinh tế tập thể trong nông nghiệp -
3 Kỳ 1: Được nhận Huân chương Chiến công ngay tại chiến trường -
4 Thanh Hóa: Người dân dựng lều phản đối xây dựng bãi tập kết rác thải -
5 Thanh Hóa: Bàn giao thiết bị hỗ trợ nông dân xây dựng mô hình xử lý rác thải thân thiện môi trường