Lễ hội con Dúi của cộng đồng Bahnar ở Kon Pne

Mong muốn cuộc sống của mọi gia đình trong buôn làng được ấm no, hạnh phúc. Hàng năm, cứ vào cuối mùa khô, đầu mùa mưa – khoảng tháng 5 dương lịch, cộng đồng Bahnar xã Kon Pne, huyện Kbang, tỉnh Gia Lai lại tổ chức lễ hội Dúi đặc sắc.

Để chuẩn bị cho lễ hội con Dúi hàng năm. Trước một tháng diễn ra lễ hội, mỗi gia đình trong các buôn làng phải đi tìm được một con Dúi – một giống chuột núi chuyên ăn măng tre, trúc rừng và một ghè rượu cần. Đây là 2 món lễ vật không thể thiếu để gửi đến Yàng được trong lễ hội con Dúi.

Thời điểm diễn ra lễ hội là khi mùa lúc mới vừa bắt đầu trổ bông. Chủ một gia đình sẽ đại diện gia đình mình mang lễ vật đến nhà Rông của thôn bản và đặt ở đây để cúng Yàng, cầu mong được mùa bội thu, các con vật không về nương rẫy phá hoa màu. Lễ hội chỉ diễn ra trong vòng 2 ngày đêm nhưng để chuẩn bị cho lễ hội phải mất đến tận 7 ngày. Mọi thứ đều được trang trí công phu và cẩn thận. Một cây nêu được dựng lên giữa sân nhà Rông, con Dúi sau khi luộc chín sẽ được cắm vào một cái que từ đuôi lên đến đầu treo lên cây nêu này dựng giữa sân nhà Rông.

Con Dúi của từng gia đình nào thì gia đình đó cắm que đánh dấu để không nhầm lẫn với gia đình khác. Các ghè rượu cần được làm từ men của các loại cây rừng sẽ được bày ra thành từng hàng một ngay ngắn giữa sân nhà Rông, mỗi ghè rượu cần sẽ được bày xen kẽ với một con Dúi đang treo ở sân nhà Rông. Phía dưới và khu vực xung quanh sẽ trang trí các con vật linh thiêng và vẻ những hình ảnh mang tính chất tín ngưỡng của cộng đồng Bahnar .

Sau khi trang trí và chuẩn bị xong những lễ vật cần thiết, già làng sẽ tiến hành cúng Giàng theo nghi lễ của người Bahnar. Tất cả mọi người trong bản sẽ tập trung về nhà Rông để nghe già làng cúng và cùng cầu nguyện cho mùa màng của gia đình mình được bội thu. Sau nghi lễ cúng của già làng là các tiết mục văn hoá văn nghệ được mọi người biểu diễn.

Theo ông Trương Văn Tư, Bí thư Đảng uỷ xã Kon Pne, huyện Kbang: “Họ xem con Dúi là biểu tượng của sự cần cù và siêng năng nên cả năm sẽ không bị đói. Bản năng của con Dúi là khi đi kiếm thức ăn gặp gì nó cũng ăn vào bụng nên lúc nào cũng no. Chính vì vậy mà lễ hội con Dúi này chỉ diễn ra duy nhất đối với người Bahnar ở xã Kon Pne.”.

Sau một đêm cúng ở nhà Rông, đến trưa ngày hôm sau con Dúi sẽ được xẻ thịt để mọi người cùng ngồi bên nhau uống với rượu cần, khi đó mọi người sẽ trao đổi với nhau những kinh nghiệm làm ăn với nhau để cùng nhau sản xuất cải thiện đời sống. Khi uống hết ghè rượu cần này thì tiếp tục mỗi hộ gia đình lại góp thêm một ghè rượu cần nữa để tiếp tục uống cho đến hết ngày hôm sau. Đến buổi tối, mọi người sẽ chuyển về nhà mình tiếp tục làm lễ mong Giàng phù hộ cho mùa màng. Thịt con Dúi của mỗi gia đình sẽ được xẻ ra chia phần cho mỗi gia đình trong buôn làng.

Lễ hội con Dúi của người Bahnar ở Kon Pne mang một ý nghĩa quan trọng trong đời sống tâm linh, mà vốn từ xa xưa đến này họ vẫn còn lưu giữ được từ đời cha ông đến đời con cháu. Hàng năm, những người dân tộc Bahnar vẫn tiến hành tổ chức lễ hội con Dúi, ngoài mục đích về giáo dục con cháu phải siêng năng, cần cù làm ăn thì người dân còn muốn lưu giữ lại nét văn hoá truyền thống tốt đẹp.

Thanh Luận