Nam Định: Đậm đà nước mắm truyền thống Sa Châu
Hiện nay, nước mắm Sa Châu nổi tiếng và được cung cấp cho nhiều tỉnh thành trên cả nước như Điện Biên, Sơn La cho đến các tỉnh phía Nam như Thành phố Hồ Chí Minh, Tây Ninh.
Làng Sa Châu, xã Giao Châu, huyện Giao Thủy, Nam Định xưa nay nổi tiếng với nghề làm nước mắm thủ công truyền thống. Chưa đến cổng làng, mùi mắm dậy lên thơm phức, những chum vại, những chai nước mắm màu mật ong kích thích bất kỳ ai ngang qua.
Nghề làm nước mắm gia truyền
Nghề làm nước mắm ở Giao Châu đã có từ hàng trăm năm, bắt nguồn từ làng Sa Châu, làng Công giáo Sa Châu. Vì sản xuất 100% thủ công nên công đoạn chế biến vô cùng kỳ công, tỉ mỉ.
Nguyên liệu được dùng chủ yếu là cá nục, cá cuỗm, tép moi còn tươi, không ướp lạnh, không dập nát và phải lựa thời điểm cá béo nhất mới chế biến. Dân ở đây chia thời tiết thành hai mùa, mùa nắng và mùa mưa. Mùa nắng là mùa sản xuất, thời điểm giữa năm, còn đầu và cuối năm mưa nhiều thì dành thời gian để bán.
Hạt muối cũng được lựa chọn tỉ mỉ, công phu, muối mua vào mùa cuối tháng Tư hết tháng Năm, muối rời hạt nào ra hạt đó, bóng trắng. Đặc biệt, muối cần để trong kho hơn 1 năm mới đem ra dùng được để hết vị chát.
Công thức làm mắm thủ công ở đây cũng công phu hơn nhiều nơi khác. Trung bình mỗi yến cá ướp với 1,2-1,3kg muối trong sáu tháng liền cho cá nát hẳn, sau đó cho qua rổ tre lót vải xô vắt ra nước mắm cốt nguyên chất.
Mắm được đổ ra các ang nhôm mỏng, tiếp tục phơi qua nắng để vệt muối trắng nổi trên mặt nước. Những ang mắm trải ra khắp sân, ánh nắng chiếu qua, mùi thơm nhè nhẹ. Nhưng vì nước mắm không được để dính nước, nên mỗi ngày mưa, người dân phải che đậy cẩn thận.
Nghề làm mắm nhìn qua tưởng nhàn nhưng thực ra vất vả vô cùng. Chỉ cần mẻ cá ướp không ngon, hoặc để dính một trận mưa, thì coi như công sức ướp mắm mấy tháng trời mất trắng.
Bà Mai Thị Tý, một người làm mắm lâu năm ở làng, chia sẻ: “Ngày xưa đói, các cụ làm mắm mặn lắm, giờ mình ăn nhạt hơn thì cho muối ít hơn, bảo quản khó hơn chút nhưng chất lượng vẫn thơm ngon. Nước mắm gia truyền ở Sa Châu chỉ phơi bằng nắng chứ không nấu, để nắng thấm từ từ lấy hương vị của đất trời. Như bây giờ là tháng Tư, đến tháng Ba năm sau mới lấy được, lấy xong lại phơi tiếp. Nhưng làm mắm cũng bấp bênh lắm, cá không theo được nhu cầu của mình, nhiều lúc cá ngon nhưng không đảm bảo phơi cũng không được. Hoặc nhiều gia đình lấy cùng một mẻ cá nhưng có nhà ngon nhà không. Tùy thuộc vào cá một phần nhưng cũng vào bàn tay con người chăm chút tỉ mỉ nữa. Nước mắm mỗi nhà đều có bí quyết riêng, không làm hời hợt, sẽ giảm uy tín của cả làng.”
Hiện nay, nước mắm Sa Châu nổi tiếng và được cung cấp cho nhiều tỉnh thành trên cả nước như Điện Biên, Sơn La cho đến các tỉnh phía Nam như Thành phố Hồ Chí Minh, Tây Ninh.
Những trăn trở với nghề truyền thống
Trung bình một tấn cá thu về được 300 lít nước mắm với công thức ép thật khô. Nước mắm Sa Châu cũng có nhiều loại, nếu phơi được nắng thì nước mắm thơm ngon nhất, giá thành ổn định, còn nếu phơi nắng không đảm bảo thì phải bán với giá rẻ hơn. Vì thế, hiện nay lớp con cháu không mấy ai theo nghề. Đó cũng là nỗi trăn trở của nhiều người làm mắm lâu năm.
Bà Nguyễn Văn Hai cho biết nước mắm ở đây được làm 100% thủ công, qua nhiều công đoạn hơn, chắt lọc xong lại phơi, phơi xong lại chắt lọc tiếp. Nếu như nước mắm bán công nghiệp sẽ chắt ra xong có phẩm màu, chống thối. Tất cả mọi hương vị đều tự nhiên, phơi âm để ngấm từ ngoài vào trong, tự nhiên nước mắm dịu lại. Khi phơi cần sát nắng, phơi vừa đủ 3 nắng chứ 4,5 nắng sẽ không thơm nữa. Hơn hết, làm mắm phụ thuộc vào thời tiết, sơ suất một tí là hỏng ngay nên khó khăn vất vả quá, con cháu không muốn theo nghề.”
Nước mắm Sa Châu tuy nổi tiếng nhưng lại đang đứng trước nguy cơ mai một dần. Lượng khách hàng đặt mua chủ yếu biết qua giới thiệu, khách hàng quen hoặc tự đến tận nơi mua. Nhiều gia đình cũng chọn làm thêm các nghề phụ trong lúc đợi mắm như nấu rượu, làm mắm tôm, làm bột sắn bột nghệ. Đây cũng là cách vừa có thêm nghề phụ trong lúc đợi mắm, vừa kiếm thêm thu nhập.
Bà Hai chia sẻ thêm: “Mắm làng tôi đều là người ta tự đến mua, nhà tôi không có một biển quảng cáo nào. Bây giờ quan trọng nhất là cần nhân lực trẻ. Giờ người ta theo dõi trên các phương tiện thông tin đại chúng, mình biết nhưng không truyền tải được, không truyền bá được. Như tôi dù có tiếng làm nước mắm ngon nhưng tương lai vẫn chưa tìm được người nối nghiệp, trăn trở lắm.”
Hiện tại, làng Sa Châu còn khoảng 30 hộ sản xuất, chế biến nước mắm, trong đó có 10 hộ sản xuất quy mô lớn. Các hộ sản xuất chế biến nước mắm tại đây đều được Chi cục Nông Lâm Thủy sản tỉnh Nam Định cấp giấy chứng nhận an toàn thực phẩm.
Cuộc sống của người dân làng mắm tuy vất vả nhưng ai cũng quen với mùi mắm biển, ai cũng tâm huyết với từng giọt mắm, tạo nên giá trị truyền thống ít nơi nào có được./.
(Theo Vietnam+)
-
Nghệ nhân luôn đau đáu với việc lưu giữ tinh hoa làng gốm cổ -
Giữ trọn hồn riêng Gốm Phù Lãng ở xứ sở Kinh Bắc xưa -
Nghệ An tham gia “Lễ hội hoa đào, quất cảnh và sản phẩm OCOP các vùng miền Xuân Giáp Thìn 2024” tại Hà Nội -
“Nổi tiếng một thời” nghề làm nón làng Thổ Ngọa
- Những làng nghề nồng đượm hương vị Tết
- Làng nghề hương thẻ Tây Lân tất bật vào Tết
- Vinh danh nghề truyền thống tại “Nét hoa nghề Hội An”
- Xây dựng thương hiệu bằng sản phẩm chất lượng
- Độc đáo làng nghề hương trầm Liên Đức
- Người cuối cùng làm giấy cho Vua phong sắc
- Nghề mộc truyền thống tạo việc làm ổn định cho nông dân
-
Khánh thành đưa vào khai thác đường bộ cao tốc Bắc Nam Cam Lâm – Vĩnh Hảo, Diễn Châu – Bãi Vọt(Tapchinongthonmoi.vn) - Việc đưa vào vận hành, khai thác đường bộ cao tốc Bắc Nam sẽ phát huy hiệu quả đầu tư, đáp ứng nhu cầu đi lại, vận tải, du lịch, giao lưu văn hóa, xã hội, nhằm góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế, kích cầu tiềm năng du lịch cho các địa phương.
-
Khai mạc Ngày hội bánh dân gian Nam Bộ lần thứ 4 tại Cà Mau(Tapchinongthonmoi.vn) - Ngày hội bánh dân gian Nam Bộ lần thứ 4 Cà Mau vừa được khai mạc với quy mô lớn, quy tụ 400 gian hàng của 150 doanh nghiệp tham gia, cùng nhiều nghệ nhân, thợ làm làm bánh giỏi tại nhiều tỉnh, thành. Đây là hoạt động quan trọng nằm trong chuỗi sự kiện “Cà Mau – Điểm đến 2024”.
-
Nhiều bệnh truyền nhiễm có xu hướng tăngViệt Nam đã ghi nhận rải rác các ca mắc bệnh, các ổ dịch sởi, ho gà, thủy đậu... và đã bắt đầu có xu hướng tăng ở một số địa phương. Bệnh tay chân miệng, dại cũng có số mắc tăng so với cùng kỳ 2023.
-
Dịch vụ vận tải dịp lễ 30/4 và 1/5: Nơi 'cháy vé,' nơi 'dài cổ' chờ kháchTrong đợt nghỉ lễ 30/4 và 1/5 năm nay, các bến xe dự báo lượng khách đến bến có thể tăng 350% so với ngày thường, nhưng thực tế không như vậy.
-
70 năm Chiến thắng Điện Biên Phủ: Quyết định lịch sửQuyết định chấp nhận giao chiến với thực dân Pháp tại lòng chảo Điện Biên là một bước ngoặt lớn trong 9 năm trường kỳ kháng chiến của quân ta.
-
Thủ tướng Chính phủ yêu cầu tăng cường triển khai các biện pháp cấp bách phòng cháy, chữa cháy rừngPhó Thủ tướng Trần Lưu Quang vừa ký ban hành Công điện số 41/CĐ-TTg ngày 27/4/2024 của Thủ tướng Chính phủ về việc tăng cường triển khai các biện pháp cấp bách phòng cháy, chữa cháy rừng.
-
Đối phó với mùa nắng nóng ở Hà Tĩnh: "Mách nước" giúp người chăn nuôi giảm áp lực(Tapchinongthonmoi.vn)- Bước vào mùa khô, nền nhiệt ở Hà Tĩnh luôn ở mức cao, nắng nóng kéo dài làm ảnh hưởng đến vật nuôi, nhất là sức đề kháng và khả năng phát triển. Đặc biệt, nỗi lo mất điện thường trực ở những trang trại chăn nuôi tập trung.
-
Nông dân Tuyên Quang khá giả từ khi được học nghề(Tapchinongthonmoi.vn) - Nhằm hỗ trợ cho hội viên nông dân trên địa bàn tỉnh Tuyên Quang nắm bắt được khoa học kỹ thuật, chủ động áp dụng những kỹ thuật vào sản xuất nông nghiệp, trồng trọt, chăn nuôi… thời gian qua Hội Nông dân tỉnh Tuyên Quang đã tích cực đi đầu trong việc xây dựng các lớp đào tạo nghề cho hội viên nông dân.
-
Nông dân khấm khá nhờ được học nghề(Tapchinongthonmoi.vn) - Đáp ứng yêu cầu học nghề, tạo việc làm ổn định, nâng cao thu nhập cho nông dân, các cấp Hội Nông dân (ND) tỉnh Quảng Nam tích cực phối hợp đẩy mạnh các hoạt động tư vấn, dạy nghề, giúp hội viên ND có thêm kiến thức, kỹ năng ứng dụng vào sản xuất, kinh doanh, từng bước vươn lên thoát nghèo, làm giàu chính đáng.
-
Vai trò của Hội Nông dân trong đào tạo nghề cho nông dân(Tapchinongthonmoi.vn) - Thời gian qua, các cấp Hội Nông dân đã đẩy mạnh và nâng cao chất lượng công tác đào tạo nghề. Một bộ phận nông dân sau học nghề đã “khởi nghiệp” làm nòng cốt để thành lập doanh nghiệp, HTX, tổ hợp tác, chi, tổ Hội ND nghề nghiệp, từ đó góp phần phát triển kinh tế tập thể, chuyển dịch cơ cấu kinh tế, cơ cấu lao động nông thôn, giải quyết việc làm, tăng thu nhập cho gia đình.
-
1 Khát vọng đổi thay và tinh thần phụng sự Tổ quốc của người đảng viên nông dân vùng biên giới -
2 Thanh Hóa: Người dân dựng lều phản đối xây dựng bãi tập kết rác thải -
3 Thanh Hóa: Bàn giao thiết bị hỗ trợ nông dân xây dựng mô hình xử lý rác thải thân thiện môi trường -
4 Kỳ 4: Trao kỷ vật… nhận tri ân -
5 Phát triển bền vững chuỗi giá trị sản phẩm trong khu vực kinh tế tập thể, hợp tác xã